درسهایی از سنت فیثاغورسی در علم

امروزه نقش و کاربرد ریاضیات در توضیح و تبیین هایی که علم برای پدیدارهای طبیعی ارایه می کند بر کسی پوشیده نیست اما بشر از چه موقع کارایی این نوع تبیین ها را دریافت و آموخت که نظم طبیعت را در جامه معادلات ریاضی ببیند و بیان کند

امروزه نقش و کاربرد ریاضیات در توضیح و تبیین هایی که علم برای پدیدارهای طبیعی ارایه می کند بر کسی پوشیده نیست. اما بشر از چه موقع کارایی این نوع تبیین ها را دریافت و آموخت که نظم طبیعت را در جامه معادلات ریاضی ببیند و بیان کند؟ مورخ برجسته علم بِرت در اثر معروف خود مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین تأثیر عظیم سنت فیثاغوری را در تاریخ علم عیان می سازد و نقش ریاضی دیدن طبیعت را به عنوان مؤلفه‌ای فیثاغوری در مکتب نوافلاطونی در تاریخ علم نشان می دهد. اعضای جمعیت فیثاغورسیان که در قرن پنجم و ششم قبل از میلاد در مناطق کوچ نشین جنوب ایتالیا می زیستند چندان مشخص نیستند، بلکه آنها بیشتر به عنوان یک مکتب فکری شناخته می شوند. به طور خلاصه می توان گفت که ریاضی دیدن طبیعت و سری و عرفانی بودن محفل آنان دو مشخصه مهم اندیشه های فیثاغوری بود.

در مقالۀ حاضر از رهگذر بررسی سنت فیثاغورسی بر این نکته تأکید می‌شود که چگونه مؤلفه ها و عناصر مختلف یک نظام فلسفی و علمی می تواند تأثیرات متفاوتی در رشد علم داشته باشد: هم می‌تواند آهنگ رشد علم را سریع‌تر سازد و هم در رکود و افول آن نقش داشته باشد. اتخاذ استراتژی همه یا هیچ در قبال یک نظام فکری معقول نیست. بر عهده عالمان روزگار است که با نقد و بررسی پاره های معقول یک نظام فکری را برگیرند و باقی را وانهند. البته اینکه معقول چیست شاید چندان روشن نباشد، اما فی الجمله به اقتفای پوپر می توان گفت که هر نظریه- فرق نمی کند علمی باشد یا فلسفی- تا مادامی معقول است که مساله ای را حل کند، در غیر اینصورت یا باید آن را کنار گذاشت و یا مورد جرح و تعدیل قرار داد.

عنوان	فایل
درسهایی از سنت فیثاغورسی در علم	application/pdf 2a7e94e438dcaf9a55b61cd8987724d4.pdf 105 KB	دانلود

علیرضا منصوری

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی