افزایش بازدهی با گسترش روابط انسانی

حضرت علی ع می فرماید «پرچم مدیریت و فرماندهی را به دوش نمی کشد مگر کسی که صاحب بصیرت و آگاه به مواضع و مسائل حق باشد »

مدیریت حرفه پرباری برای فرد و جامعه است. هرگاه انسانها برای فعالیت به منظور دستیابی به هدفی مشترک به روشی سازمان یافته با هم پیوند می خورند، مدیریت نقشی اساسی ایفا می کند. در هر کاری بدون مدیریت صحیح توفیق چندانی به دست نمی آید.

ارتقای پایگاه مدیریت نه تنها برای فرد موفقیت مالی به ارمغان می آورد، بلکه احساس موفقیتی در او ایجاد می کند که در بسیاری از مشاغل دیگر امکانپذیر نیست. اما مهارت در مدیریت آسان به دست نمی آید. این مهارت نیاز به مطالعه اساسی دارد و از طریق تجربه فزونی می یابد. مدیران بدون داشتن فهم صحیح از دانش مدیریت و مشقات آن، در دستیابی به توفیق شانسی ندارند. در کشور ما توجه به مسئله مدیریت آموزشی تقریباً از سی سال پیش و ابتدا از طریق ارائه دروس و سپس ایجاد رشته های تحصیلی دانشگاهی در این زمینه آغاز شد.

حضرت علی (ع) می فرماید: «پرچم مدیریت و فرماندهی را به دوش نمی کشد مگر کسی که صاحب بصیرت و آگاه به مواضع و مسائل حق باشد.»

یک مدیر علاوه بر دانایی و توانایی در زمینه های فنی و انسانی در کار خود باید دارای مهارت ادراکی باشد و دستیابی به چنین مهارتی مستلزم آموزش، تجربه و تفکر است.

دکتر هاشم رکاوندی در مقاله ای به نام سلسله جهت هایی در رهبری و مدیریت می نویسد: «عالی ترین و مهمترین خصلت یک انسان در روابط اجتماعی و یک مدیر در روابط سازمانی داشتن شرح صدر است. بدین معنا کسی وسیع الصدر یا مشروح الصدر است که در برابر نعمت ها و موفقیت های زندگی دچار غرور و سرکشی نمی شود و در برابر سختی های زندگی عنان صبر و استقامت را از دست نمی دهد. درواقع نشانه و نتیجه صدر، تواضع است.»

مدیر فاقد شرح صدر محیط سازمان را به محیط بی اعتمادی، تحقیر و درگیری تبدیل کرده و روابط اجتماعی و انسانی را درآن به فساد می کشاند و چاپلوسی را رواج می دهد و آزردگی و پژمردگی را به جای نشاط کار و تلاش می کشاند و سازمان را به سوی ازهم گسیختگی سوق می دهد.

● روابط انسانی در مدیریت

مفهوم روابط انسانی به بهبود سلوک و رفتار متقابل افراد در موقعیت های مختلف و مکانها و شرایط متفاوت اطلاق شده است و بسیاری از دانشمندان، برقراری روابط انسانی را مهمترین عامل موفقیت مدیران دانسته اند. اثر و ارزش برقراری روابط انسانی آنقدر زیاد است که خداوند متعال یکی از علت های پیروزی پیامبر اسلام (ص) را داشتن اخلاق خوش و رفتار مناسب اعلام می کند و می فرماید: «پس با رحمت خداوند با ایشان (مردم) نرمی کردی و اگر بدخوی و سخت دل بودی، هر آینه از اطرافت پراکنده می شدند. پس در گذر از ایشان و برای آنها آمرزش بخواه و با آنها در کارها مشورت کن و چون تصمیم گرفتی به خدا توکل کن. به درستی که خداوند

توکل کنندگان را دوست دارد.»

● مدیر و روابط انسانی

همه افراد سازمانی در هر پست و جایگاهی که قرار دارند در زمینه ایجاد روابط انسانی مطلوب در سازمان مسئول هستند و مدیر یک اداره، باید از یک طرف مواظب روابط انسانی خویش باشد و از سوی دیگر در حوزه مدیریت خود، روابط انسانی بهتری ایجاد کند.

می توان به طور خلاصه روابط انسانی را شامل برانگیختن افراد به منظور ایجاد همکاری سازنده و مفید دانست.

مدیران باید به ارزش شخصیت کارکنان ایمان عمیق داشته باشند و این ایمان و اعتقاد پایه و اساس ایجاد روابط انسانی در محیط از سوی مدیریت است. درواقع می توان گفت اعتقاد به ارزش دیگران به منظور ایجاد محیطی که در آن هر فرد به شخصیت دیگران احترام بگذارد ضروری است. در چنین محیطی افراد احساس ارزشمندی می کنند و بی تفاوتی و خودخواهی ریشه کن شده و به جای آن، افراد با عشق و علاقه به سازمان و کار خود نگاه می کنند و بدین سان کارایی و اثربخشی نمود می یابد.

● روابط انسانی در منابع اسلامی

درقرآن کریم در زمینه روابط انسانی هشدارهای متعددی وجود دارد از جمله:

سوره حجرات، آیه ۱۱: ای اهل ایمان! هرگز نباید قومی قوم دیگر را مسخره و استهزا کند (شما چه می دانید) شاید آن قوم که مسخره می کنید بهترین مؤمنان باشند.

در نهج البلاغه می خوانیم: آگاه باشید، بیناترین دیده ها دیده ای است که نظرش در خیر و صلاح باشد. آگاه باشید، شنواترین گوش ها گوشی است که پند و اندرز را حفظ کرده و آن را بپذیرد.

بنابراین مهارت انسانی یعنی قابلیت برقراری ارتباط با عقاید و احساسات دیگران تا با دریافت مطلوب و ایجاد ارتباط از سوی دیگران خوی اجتماعی بودن در او پرورش یابد.

● عوامل ایجاد و تحکیم روابط انسانی

عوامل بسیاری در ایجاد و تحکیم روابط انسانی دخیل هستند، از جمله:

۱) جو اعتماد و اطمینان

۲) دوستی، محبت، دوست داشتن و ارزش قائل بودن برای افراد

۳) احساس آزادی بیان، افکار، عقاید، نقطه نظرات و پیشنهادات

۴) احساس همبستگی بین مدیر و طرف دیگر ارتباط

۵) شرکت در تصمیم گیری ها و احساس وجود کردن

فاطمه السادات میرطاهری

مه لقا محمدزاده گیوی