پروژه فدورا و آشنایی با Fedora Core ۲

Fedora نام پروژه ای است كه هدف آن توسعه برنامه های كاربردی به شكل Add on برای لینوكس ردهت بوده است

Fedora نام پروژه‌ای است كه هدف آن توسعه برنامه‌های كاربردی به شكل Add-on برای لینوكس ردهت بوده است...

● Fedora چیست؟

Fedora.us نام پروژه‌ای است كه هدف آن توسعه برنامه‌های كاربردی به‌شكل Add-on برای لینوكس ردهت بوده است‌‌(مشابه وضعیتی كه گروه داوطلبان توسعه لینوكس debian از سال‌ها قبل ایجاد كرده بودند). در این پروژه، گروهی بین‌المللی از برنامه‌نویسان داوطلب برای توسعه بسته‌های نرم‌افزاری Third party RPM با كیفیت بالا برای سكوی لینوكس Redhat، گرد هم آمده‌اند.

در سال ۲۰۰۲ یكی از دانشجویان دانشگاه هاوایی بنام Warren Togami سایتی دیگری را با هدف مشابهی راه‌اندازی كرد كه وظیفه داشت تا همان هدف تهیه بسته‌های نرم‌افزاری با كیفیت بالا را برای لینوكس ردهت پیگیری نماید. جدیت این گروه كه به فدورا معروف شد ادامه یافت تا آن‌كه مقارن شد با سال تغییر و تحول در شركت ردهت. سال گذشته شركت ردهت اعلام كرد كه از آن تاریخ به بعد فرایند پشتیبانی رسمی از نسخه‌های غیرسرور و به اصطلاح Enterprise را به جامعه open source داوطلب واگذار خواهد كرد كه بلافاصله مشخص شد كه هدایت آن به گروه فدورا سپرده شده است.

اگر تا این‌جا احساس سردرگمی كرد‌ه‌اید و نتوانسته‌اید تفاوت‌های گروه fedora.us، پروژه فدورا و ارتباط آن با ردهت را به‌خوبی درك كنید، ناراحت نباشید، در ابتدای این جریانات علاوه بر كاربران عادی، تعداد قابل توجهی از متخصصان و اهل فن هم سردرگم شده بودند!

برای آن‌كه موضوع روشن‌تر شود، باید نگاه دقیق‌تری به هر یك از طرفین این معادله بیاندازیم. گروهی كه آقایTogami آن را هدایت می‌كردند كه فعلاً می‌توانیم آن را پروژه فدورای تاگامی بنامیم، تا قبل از تغییر و تحول، مسؤول تهیه و نگهداری بسته‌های نرم‌افزاری لینوكس ردهت بودند.

در سایت این پروژه، كاربران لینوكس ردهت می‌توانستند بسته‌های نرم‌افزاری را بیابند كه امكان تهیه آن به‌طور مستقیم از سایت ردهت وجود نداشت. نرم‌افزارهای Mplayer و Wine نمونه‌هایی از این بسته‌ها هستند. آن طور كه اعضای این گروه عنوان می‌كرده‌اند، در همین اواخر كار آنان بسیار دشوار شده بود و وظیفه كنترل كیفیت و پشتیبانی از نرم‌افزارها و به‌طور كلی حجم كار، بسیار زیاد شده بود.

از طرف دیگر همان‌طور كه در آغاز به آن اشاره كردیم، گروه دیگری موسوم به fedora در سایتی به نشانیFedora.us نیز مسؤولیت راهبرد پروژه دیگری كه به‌شكل رسمی (RHLP (the Red Hat Linux Project نام داشت، اما به‌تدریج به آن نیز فدورا گفته می‌شد، را برعهده داشت. در این پروژه نیز بسته‌های نرم‌افزاری لینوكس ردهت جمع‌آوری می‌شده و مورد پشتیبانی قرار می‌گرفتند. اهداف این گروه بیشتر از آن‌كه ایجاد یك بانك نرم‌افزاری باشد، به سمت نزدیك كردن لینوكس ردهت به نسخه‌ رایگان و یا (free consumer distribution) بود. در واقع در این پروژه سعی می‌شده تا به مدل توسعه لینوكس debian نزدیك شوند.

تاگامی نیز مانند بعضی دیگر از كاربران حرفه‌ای لینوكس ردهت، از دیدن تلاش‌های پراكنده‌ در اطراف ردهت برای پیشبرد بیشتر این سیستم‌عامل، احساس رضایت نداشت. او نهایتاً با Michael K. Johnson در ردهت تماس می‌گیرد و پیشنهاد نوعی ادغام این فعالیت (فعالیت‌های گروه خودش و RHLP) را به او ارائه می‌دهد.

در نهایت نه تنها پیشنهاد تاگامی پذیرفته می‌شود، بلكه فرا‌تر از آن نیز می‌رود و ردهت كار توسعه نسخه‌های غیرEnterprise خود را نیز به جریان این ادغام می‌افزاید. به این ترتیب، شركت ردهت دارای دو خط تولید موازی خواهد گردید. یكی‌ برای توسعه نسخه‌های Enterprise و خط دیگری برای توسعه نسخه‌هایی شبیه لینوكس Debian كه این مورد به‌ صورت رسمی مورد پشتیبانی ردهت قرار ندارد و به اصطلاح community-supported است.

(زمانی كه گفته می‌شود ردهت دیگر به‌طور رسمی از نسخه‌های غیر Enterprise پشتیبانی نمی‌كند، بیشتر از آن كه به نقش ردهت در توسعه این نسخه‌ها اشاره شود، متوجه پشتیبانی فنی به اشكال گوناگون مانند تماس‌های تلفنی، مشاوره و دیگر صور خدمات فنی است. خلاصه آن‌كه ردهت به ازای فروش نسخه‌های Enterprise می‌تواند خدمات پشتیبانی ارائه كند).

اما آنچه كه هنوز هم به آشفتگی‌ها دامن می‌زند، وجود سایت‌ها و نشانی‌هایی متفاوتی است كه با وجود اسامی مشابه فدورا، دارای محتوای یكسانی نیستد. این موضوع یكی از مشكلات نسبتاً بزرگ پروژه ادغام گروه‌های فدورا محسوب می‌شود. گفته می‌شود كه حجم كار مورد نیاز برای سامان‌دهی به همه اسناد موجود و یكسان‌سازی آن‌ها بسیار زیاد است و به همین دلیل این‌كار قرار است تا به‌تدریج و با دقت تمام انجام شود.

● لینوكس Fedora Core۲

پس از آن‌كه از طرف ردهت اعلام شد كه پشتیبانی از نسخه‌های غیر Enterprise را بعد از نسخه لینوكس ردهت ۹ به گروه داوطلب واگذار كرده است، سر و صدای زیادی بر پا شد، اما همگان با عرضهِ به‌موقع نسخه‌ای كه Fedora۱ Core نام داشت، دیدند كه موضوع عدم پشتیبانی رسمی ردهت به هیچ وجه به معنی كنار گذاشتن مفهوم اُپن سورس و نرم‌افزاری مانند لینوكس ردهت نیست.

در ابتدا گروه زیادی از كاربران لینوكس ردهت، خصوصاً كاربران غیرآمریكایی از موضوع این تغییر و تحول و ادغام پروژه‌های فدورا با یكدیگر ناراضی بودند. اما به‌زودی با توجه به مسأله افزایش بسته‌های نرم‌افزاری قابل استفاده در لینوكس فدورا (به‌دلیل رها شدن این نرم‌افزار از قید و بندهای مربوط به قوانین لیسانس‌های نرم‌افزاری) رضایت این گروه از كاربران نیز جلب گردید.

در واقع پس از آن‌كه مدل توسعه این نسخه از لینوكس تغییر كرد، همان‌طور كه در عمل نیز دیده شد، سرعت كار توسعه و در نتیجه عرضه نسخه‌های جدیدتر به بازار از گذشته سریع‌تر شده است به‌طوری‌كه هنوز چند ماه از عرضه نسخه ۱ لینوكس فدورا نگذشته بود كه شاهد ارائه نسخه‌های موسوم به Fedora Core ۲ Test.۲ و test۳ و نهایتاً نسخه نهایی fedora Core۲ بودیم.

● ویژگی‌های لینوكس فدورا ۲

زمانی كه این سیستم‌عامل را تهیه می‌كردم، كنجكاو بودم ببینم كه آن را باید بر روی كدام یك از كامپیوترها نصب كنم. زمانی كه دیدم این سیستم‌عامل بدون هیچ مشكلی روی قدیمی‌ترین دستگاه هم به‌راحتی كار كرد، خیلی خوشحال شدم. بدین‌ترتیب یك دستگاه قدیمی، با یك سیستم‌عامل جدید، جلوه‌ای بسیار مدرن یافته بود (سیستم قدیمی مورد نظر یك دستگاه پنتیوم III با سرعت ۶۰۰ مگاهرتز و با ۳۸۴ مگابایت حافظه رم و كارت گرافیكی S۳ با ۱۶ مگابایت رم بوده است).

كرنل ۲,۶.۵، Gnome ۲.۶ ،KDE ۳.۲ و پیاده‌سازی نسخه جدیدتری از X۱۱ تغییرات مشخص نسخه FC۲ محسوب می‌شوند كه در نخستین نگاه هر كاربری، به‌چشم می‌آیند.

نصب FC۲ همانند گذشته به‌راحتی انجام می‌شود. اما در این نسخه روش‌ نصب جدیدتری نیز علاوه بر روش‌های قبلی HTTP) ،FTP ،DVD و CD) پیش‌روی كاربران قرار داده شده است. نصب از طریق درایوهای USB قابلیتی است كه در سخت‌افزارهای جدیدی كه امكان بوت شدن سیستم از درایو USB را فراهم كرده‌اند، می‌تواند بسیار مفید باشد.

نرم‌افزاری كه امكان نصب FC۲ را در محیط گرافیكی فراهم می‌آورد، نسخه جدیدتری از همان نرم‌افزار گذشته یعنیAnaconda است‌‌(شاید دانستن این‌كه این نرم‌افزار به‌زبان Python نوشته شده است، برایتان جالب باشد).‌ اگرچه در این برنامه نصب، همانند بعضی از نسخه‌های لینوكس، امكان انتخاب گزینه نصب Advanced به كاربر داده نشده است، اما جزئیات زیادی در تنظیمات زمان نصب، بدون آن‌كه این فرایند را برای كاربر تازه‌كار دشوار سازد، در آن گنجانده شده است.

در زمان نصب از كاربر خواسته می‌شود تا بین سه نوع انتخاب یعنی Personal Desktop ،Workstation و Server یكی را انتخاب كند. انتخاب هر یك از این موارد به معنی آن است كه سیستم برای كاربرد مورد نظر آرایش خواهد شد. به عنوان مثال گزینه Desktop همان‌طور كه از نام آن مشخص است، سیستم را برای كاربردهای خانگی آماده خواهد كرد و یا انتخاب workstation باعث خواهد شد تا علاوه بر نرم‌افزارهای گروه كاربردهای خانگی، مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای دیگری مانند ابزارهای برنامه‌نویسی نیز به سیستم اضافه شوند.

تم Bluecurve از زمان نسخه ۸ لینوكس ردهت در این محصول گنجانده شده بود. اما با گذشت زمان بین این تم (theme)و دیگر عناصر گرافیكی تناسب بیشتری ایجاد شده است و نرم‌افزارها نیز فرصت بیشتری برای هماهنگی با این تم یافته‌اند. به عنوان مثال نسخه OpenOffice۱,۱ شاید به بهترین شكل ممكن توانسته است كه خود را باBlueCurve هماهنگ نماید.

پشتیبانی از زبان‌های گوناگون در FC۲ به‌صورت بهتر و پیشرفته‌‌تری پیاده‌سازی شده است. به‌طوری‌ كه در هنگام نصب كاربران ملیت‌های مختلف می‌توانند از رابط كاربر به زبان خود استفاده كنند. آزمایش زبان فارسی در زمان نصب برایم بسیار جالب بود. اما متاسفأنه بد‌ترین قلم ممكن برای این‌كار انتخاب شده بود. به‌طوری كه حتی خواندن بعضی از عبارات برایم دشوار بود. خلاصه ترجیح دادم تا از همان زبان انگلیسی برای رابط كاربر استفاده كنم، فقط پشتیبانی از زبان فارسی را به‌طور آزمایشی خصوصاً برای تایپ انتخاب كردم.

این آزمایش یعنی مثلاً امكان تایپ در نرم‌افزارهای گوناگون تقریباً رضایت‌بخش بود. البته در این مورد باید یادآور شوم كه امكان استفاده از قلم فارسی در نرم‌افزار OpenOffice همانند گذشته با مشكلاتی روبرو بود و متقابلاً Koffice (همانند گذشته)‌ مانند یك <جنتلمن> رفتار می كرد.

بین طرف‌داران میزكارهای Gnome و KDE همواره رقابت پایان‌ناپذیری وجود داشته است. به‌نظر می‌رسد تلاش‌های گروه میگوئل ایكازا - رهبر پروژه Gnome اخیراً به‌بار نشسته باشد و كاربران و البته مسئولان پروژه فدورا، Gnome را به KDE ترجیح داده باشند. زیرا میزكار Gnome به‌صورت پیش‌فرض برای این سیستم‌عامل انتخاب شده است. البته در این مورد باید بیشتر دقت كرد، زیرا از زمان نسخه لینوكس ردهت ۹ به بعد می‌دانستیم كه مذاكرات پشت‌پرده‌ای بین شركت زیمیان (Ximian) عرضه‌كننده Gnome با شركت‌هایی همچون ردهت و حتی IBM انجام شده بود و راه و روش زیمیان از خط و مشی اپن سورس فاصله گرفته بود.

شاید انتخاب پیش‌فرض این میز كار از سوی گروه فدورا هم به همین دلیل باشد. اما موضوع پشتیبانی از زبان‌های غیرلاتین مورد دیگری است كه تعادل بین این دو میزكار را نزد كاربران شرقی به گونه‌ای دیگر برهم خواهد زد. یكی از تغییرات این نسخه از لینوكس، استفاده از معماری صوتی جدید به‌نام (Advanced LinuxSound Architechture ALSA) در آن است.

(Explicit Congestion Notification ECN) یكی از قابلیت‌های جدید به‌كار گرفته شده در هسته ۲/۶ (Kernel) این سیستم‌عامل است. این ویژگی امكانی فراهم آورده است كه مسیر‌یاب‌ها می‌توانند وضعیت شبكه را به اطلاع سیستم‌های كلاینت برسانند. اما گفته شده است كه این ویژگی با بعضی از دیواره‌های آتش سازگاری ندارد. برای غیر فعال كردن ECN می‌توان خط زیر را به فایل etc/sysctl.conf/ اضافه كرد.

netiPV۴.tcp_enc = ۰/

اضافه شدن پشتیبانی از معماری SELinux هم یكی تفاوت‌های عمده این نسخه محسوب می‌شود. این معماری یعنی Security Enhanced Linux در واقع یك فنا‌وری امنیتی جدید برای لینوكس محسوب می‌شود كه توسط آژانس امنیت ملی (NSA) طراحی شده است. در معماری SELinux، به مدیران شبكه امكان تعریف جزئیات ظریف‌تری در خصوص حقوق دسترسی كاربران شبكه، داده شده است.

مسعود سعیدی