گوجه فرنگی یا سیب طلایی یا سیب عشق

چگونه انتخاب کنیم, کجا بخریم, چی بپزیم

گوجه‌فرنگی که امروزه یکی از رایج‌ترین و پرمصرف‌ترین صیفی‌جات در جهان است، برای سالیان متمادی به نام سیب طلایی یا سیب عشق معروف بود و تنها یک گیاه زینتی مورد استفاده در باغچه‌ها بود. گوجه‌فرنگی به خانواده سیب‌زمینی تعلق دارد و با وجود اینکه در علم گیاه‌شناسی یک میوه تلقی می‌شود، اغلب به عنوان تره‌باره شناخته می‌شود.

تاریخچه: گوجه‌فرنگی، گیاه بومی آمریکای‌جنوبی است که بنا به شواهد ژنتیکی خاستگاه ابتدایی آن نقاط مرتفع و کوهستانی پرو بوده است. نوشته‌های برجامانده از تمدن آزتک‌ها نشان می‌دهد که آنها اولین پرورش‌دهندگان گوجه‌فرنگی بودند و آن را همراه با ذرت، فلفل و نمک مصرف می‌کرده‌اند.در مورد انتقال گوجه‌فرنگی به اروپا دو نظریه وجود دارد. عده‌ای ار نان کورتز کاشف اسپانیایی و گروهی دیگر کریستف کلمب را نخستین فردی می‌دانند که این گیاه را به اروپاییان معرفی کرد.

۹۳ تا ۹۵ درصد گوجه‌فرنگی از آب تشکیل‌شده و یکی از مهم‌ترین ترکیبات موجود در آن لیکوپن است که از قوی‌ترین آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی و ضدسرطان است.

● خواص دارویی

گوجه‌فرنگی به دلیل دارا بودن ویتامین‌های مختلف لیکوپن دارای خاصیت ضدسرطانی بسیار بالایی است و در پیشگیری از سرطان سینه و پروستات بسیار موثر است. لیکوپن در عین حال از روند پیر شدن سلول‌ها جلوگیری می‌کند و به دلیل دارا بودن انواع ویتامین برای مقابله با سرماخوردگی بسیار موثر است. علاوه بر این گوجه‌فرنگی برای مبتلایان به درد مفاصل، نقرس و روماتیسم نیز توصیه می‌شود. استفاده از گوجه‌فرنگی برای تسکین دردهای عصبی، رفع بی‌اشتهایی و افزایش شیر مادر نیز تاثیرگذار است.

تنوع: امروزه نزدیک به ۷۵۰۰ نوع گوجه‌فرنگی در سراسر جهان، به اندازه‌ها، اشکال، رنگ‌ها و طعم‌های مختلف کشت می‌شود. قطر انواع گوجه‌فرهنگی از یک سانتیمتر (گوجه‌فرنگی گیلاسی) تا ۱۰ سانتیمتری (گوجه‌فرنگی گوشت گاوی) متغیر است. رنگ گوجه‌فرنگی نیز بسیار متنوع است و به رنگ‌های قرمز، زرد، نارنجی، صورتی، بنفش سیاه، سبز و سفید دیده می‌شود. اما گوجه‌فرنگی موجود در بازار ایران قرمزرنگ بوده و در این اواخر گوجه‌فرنگی گیلاسی زرد نیز به بازار عرضه شده است. گوجه‌فرنگی موجود در بازار ایران محدود به انواع گوجه‌فرنگی تخم‌مرغی، آلویی، گلخانه‌ای و گیلاسی است.

گوجه‌فرنگی در ایران: گوجه‌فرنگی در اوایل قرن نوزدهم با نام بادمجان ارمنی یا رومی از طریق سفرهای مکرر خاندان قاجار به اروپا، وارد ایران شد و در ابتدا گیاهی درباری بود و تنها به صورت پخته مصرف می‌شد. چون تصور بر آن بود که گوجه‌فرنگی خام زهرآگین و کشنده است. در حال حاضر ایران پس از چین، ایالات متحده، ترکیه، هند و ایتالیا، ششمین تولیدکننده گوجه‌فرنگی است.

مصرف: گوجه‌فرنگی جزو معدود گیاهانی است که به صورت خام. در سالاد، کبابی، پخته، سس، رب و حتی به عنوان نوشیدنی استفاده می‌شد.

گوجه‌فرنگی به دلیل دارا بودن خاصیت اسیدی، ذخیره‌سازی و نگهداری آن در انبار به صورت خام، سس و رب آسان است و در کشورهای حوزه مدیترانه به صورت ورقه‌های نازک خشک شده و در روغن زیتون نیز نگهداری و مصرف می‌شود. در ایران نیز در استان کرمان گوجه‌فرنگی خشک آماده، عرضه و مصرف می‌شود.

در هنگام خرید گوجه‌فرنگی و برای نگهداری آن نکات زیر را در نظر بگیرید:

۱ - هنگام خرید گوجه‌فرنگی، آنهایی را انتخاب کنید که سفت و کاملا قرمز هستند. اگر ناچار بودید گوجه‌فرنگی انتخاب کنید که قسمت بالایی آن نرسیده است، بخرید یا آن قسمت را جدا کنید و یا دو، سه روز آن را در کیسه پلاستیکی خارج یخچال نگه‌دارید تا برسد.

۲ - اگر گوجه‌فرنگی زده‌دار بود، حتی الامکان از مصرف آن بپرهیزید، زیرا داخل آن مکان مناسبی برای رشد باکتری‌هاست.

۳ - برای نگهداری گوجه در یخچال حتما قبلا آن را شسته و خشک کرده و در یک سبد در یخچال بگذارید، با این روش طول عمر گوجه بیشتر می‌شود.

۴ - اگر رنگ گوجه بیش از اندازه قرمز بود و به سیاهی می‌زد به این معنی است که مدت طولانی در سردخانه نگهداری شده و پوست آن سفت و داخل آن پوک است.

۵ - اگر گوجه بیش از مقدار نیاز خریدید آن مقدار را که نیاز ندارید شسته، خشک کرد و در کیسه پلاستیکی داخل فریزر نگهداری کنید. برای مصرف آسان‌تر می‌توانید گوجه را پوره کرده و در کیسه داخل فریزر بگذارید.

۶ - بعضی از کارخانه‌های تولید کننده رب در زمان تهیه آن مقداری کدو به رب گوجه‌فرنگی اضافه می‌کنند. برای آگاه شدن از این موضوع ۲/۱ قاشق غذاخوری از رب را در یک لیوان آب گرم حل کنید، اگر کاملا در آب حل شد، گوجه‌فرنگی خالص است و اگر ذراتی در آب شناور بود، از کدو در تهیه آن استفاده شده است.

۷ - برای پوست کندن گوجه‌فرنگی پوست آن را با نوک چاقو سوراخ کرده و یک دقیقه در آب جوش قرار دهید، پس از آن خارج کرده و آب سرد روی آن گرفته و پوست آن را به آسانی جدا کنید.

۸ - اگر گوجه‌فرنگی را با لیموترش یا سبزیجات دیگر در یک ظرف نگهداری کنید، گوجه‌فرنگی را رو بچینید تا براثر فشار له نشود.

۹ - گوجه‌فرنگی‌های نرم شده را پوره کرده و در غذا استفاده کنید.

۱۰ - اگر از رب گوجه‌فرنگی در غذا استفاده می‌کنید، ابتدا آن را یکی، دو دقیقه تفت دهید تا بوی خامی آن گرفته شود.

۱۱ - به خاطر داشته باشید که طعم رب گوجه‌فرنگی در غذا غالب می‌شود. بنابراین برای هر غذایی از آن استفاده نکنید.