مراقب چشم فرزندتان باشید

آشنایی با برخی از شایع ترین بیماری های چشمی دانش آموزان در آستانه بازگشایی مدارس

تا آغاز مجدد روزهای درس و مدرسه، فقط چند روزی باقی مانده و دانش‌آموزان برای آموزش و فراگیری مطالب درسی جدید باید از دید مناسبی برخوردار باشند تا بهترین نتیجه‌ها را کسب کنند. بنابراین توصیه می‌کنم قبل از شروع مهرماه به مشکلات بینایی کودکان خود توجه و برای تشخیص و درمان آنها اقدام کنید. این هفته، به همین بهانه، شما را با ۹ نمونه از بیماری‌‌های شایع چشمی آشنا می‌کنیم...

۱) بلفاریت یا شوره لبه پلک‌ و مژه‌ها: به طور سرشتی بعضی از افراد همواره لبه پلک‌هایشان شوره‌های سفید رنگی جمع می‌شود که گاهی کم و گاهی زیاد می‌شود. PH لبه پلک اسیدی شده و باعث ریزش مژه‌ها می‌گردد. گاهی نیز زرد زخم لبه پلک را ایجاد می‌کند. برای بهبود این کودکان هر روز پلک‌ها را با آب ولرم و شامپو بچه بشویید و در صورت نیاز با پمادهای آنتی‌بیوتیک مخصوص چشم‌ها که توسط چشم‌پزشک تجویز می‌گردد چرب کنید. خوردن فست‌فود، چیپس، شکلات، سوسیس، کالباس، ادویه‌جات. غذاهای پرچرب و شیرینی و آجیل زیاد باعث افزایش این شوره‌ها می‌گردد. برعکس میوه‌جات‌ حاوی ویتامین C (باطبع خنکی) و میوه‌جاتی که پاک‌کننده خون و کبد از مواد مضر است مثل آلبالو، انار، شاتوت، هندوانه باعث کاهش این ناراحتی می‌گردند لذا بعد از تعطیلات عید و ماه رمضان به علت تغییرات الگوی تغذیه افراد عارضه شوره پلکی بیشتر شده که باید نسبت به رفع آن کوشید.

۲) گل‌مژه و شالازیون: جوش‌های قرمز کوچک لبه‌پلکی که خیلی زود بهبود پیدا کنند، گل‌مژه و در صورتی که به صورت غده‌های برجسته بزرگ قرمز و دردناک باشند، شالازیون نام دارندکه از لحاظ سرشتی مثل مورد بالاست. گاهی این غدد ایجاد لبه‌های بزرگ و سربسته می‌کند که پلک به شدت متورم و دردناک می‌گردد. کمپرس با چای طبیعی گرم ( به دلیل وجود ماده قابض تانن و مواد ضدعفونی کننده طبیعی) و مصرف قطره و پماد مناسب و تغذیه صحیح مثل مورد بالا از شدت آن می‌کاهد. تا جایی که ممکن است بهتر است گل‌مژه در کودکان عمل نشود چون احتیاج به بی‌هوشی دارد و ممکن است در مدت کوتاهی مجددا گل‌مژه در سایر قسمت‌های پلک کودک ایجاد شود. در اصل باید عامل ایجاد کننده آن را از بین برد که همانا تغذیه مناسب است.

۳) میبومایتیس: برجستگی‌های جوش مانند قطره‌ای و لیز روی لبه پلک‌ها بر اثر ترشح بیش از حد غدد چربی‌ساز بغل مژه‌های پلک نیز از لحاظ سرشتی مثل مورد بالاست. هر عصر بعد از مدرسه باید پلک بچه‌ها با شامپو بچه‌ شسته شود.در غیر این صورت ایجاد عفونت ناشی از بسته شدن مجاری ترشح کننده چربی و عفونت مزمن و در نهایت کلفتی لبه پلک با قرمزی زیاد چشم افراد را بیمارگونه جلوه می‌دهد.

۴) حساسیت‌ها: در کودکان بیشتر نوع فصلی شایع است که بیشتر در بهار و تابستان به صورت قرمزی و خارش زیاد و اشک‌ریزش و ترس از نور و ترشحات کش‌ مانند و مالش شدید پلک‌ها رخ می‌نماید. این حساسیت در پسران بیشتر است و ممکن است تا سن بیست سالگی طول بکشد. در سطح داخلی پلک‌ها جوش‌های بزرگی ایجاد می‌گردد و اطراف سیاهی چشم برجستگی‌های گوشتی مانند دیده می‌شود. در صورت مالش زیاد چشم‌ آستیگمات بالا و قوز قرنیه ایجاد می‌شود.

۵) آبله‌مرغان: گاهی علاوه بر پوست بدن در چشم نیز یک برجستگی قرمز در قسمت سفیدی ایجاد می‌گردد که در این صورت باید فورا به چشم‌پزشک مراجعه شود.

۶) تبخال چشمی: گاهی تبخال در اطراف پلک چشم، نوک بینی و اطراف لب زده می‌شود و گاهی نیز در قسمت سیاهی چشم (قرنیه). اگر تبخال در قرنیه زده شود باعث تاری دید و التهاب چشم می‌گردد در صورت تکرار باعث لک قرنیه می‌گردد که حتی اگر پیوند قرنیه نیز گردد. تبخال باز قابل تکرار است. بهتر است از عوامل ایجادکننده آن (مثل تب، استرس‌های آنی، آفتاب و گرمای زیاد، کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن، تغذیه نامناسب) جلوگیری شود و در صورت بروز در چشم فورا به چشم‌پزشک مراجعه شود.

۷) ماه‌گرفتگی مادرزادی صورت، نزدیک چشم‌ها: باید همواره زیر نظر چشم‌پزشک باشند زیرا ممکن است در چشم این کودکان آب سیاه وجود داشته باشد گاهی ماه‌گرفتگی علاوه بر چشم‌ عوارض مغزی و تشنج نیز دارد.

۸) برجستگی و بیرون‌زدگی یک یا هر دو چشم: کودک باید توسط چشم‌پزشک معاینه گردد. از نظر وجود عوارض تیرویید پرکار، کیست‌های در مویید یا غدد خوش‌خیم دیگر همراه با چشم‌ در حفره حدقه چشم باعث بیرون‌زدگی چشم می‌شود.

۹) شپشک مژه: شپش‌های ریز با گونه خاصی که تمایل به زندگی و تکثیر روی مژه چشم و لبه پلک‌ها دارد در معاینه با ذره‌بین تخم‌ها به صورت گردی کوچکی سفید رنگ به مژه متصل است و به شدت در مهدکودک‌ها و مدارس در صورت ایجاد آلودگی واگیردار است. این عارضه حتی در کشورهای اروپایی به‌خصوص فرانسه شیوع دارد.

● تاثیر تغذیه بر چشم کودکان

تغذیه عامل بسیار مهمی در دید کودکان است. یک صبحانه مناسب و کامل برای شروع یک روز تحصیلی بسیار مناسب است. اگر کودکی بدون صبحانه مدرسه برود، انرژی کافی برای حضور درکلاس ندارد. در ژل رویال به تعداد زیاد و به مقدار کمتر در موم زنبور عسل، ماده‌ای به نام کلسیم پانتنوتنات وجود دارد که جلوی خستگی عضلات چشمی را می‌گیرد و پدیده تطابق دور و نزدیک چشم به خوبی انجام می‌شود. خیلی‌ها به چشم پزشک مراجعه کرده و می‌گویند وقتی چشم را از روی کتاب به سوی تخته سیاه تطابق می‌دهند، لحظاتی طول می‌کشد تا دید دور تکمیل شود که این مساله دلیل کند عمل کردن تطابق نزدیک به دور است که علاوه بر ورزش‌های چشمی خاص مصرف این ماده نیز بسیار موثر است. این ماده به صورت مکمل نیز ساخته شده است ولی به‌طور طبیعی می‌توان از مخلوط عسل و موم برای صبحانه استفاده نمود. بهترین معجون چشمی یا نوشابه سحرآمیز چشمی مخلوط انبه با آب هویج است که به راحتی می‌توان در منزل برای کودکان تهیه کرد. در فصل پاییز از مصرف خرمالو، گلابی جنگلی و زالزالک نباید غافل شد که برای چشم مفید است. هرگونه میوه نارنجی رنگ دیگر نیز مفید است. جگر سیاه نیز منبع بسیار ویژه‌ای از مواد خاص و کمیاب و مغذی است. قدیمی‌ها عامیانه جگر سفید(یا همان ریه) را برای چشم مفید می‌دانستند، در حالی که ریه فقط عضو تنفسی بوده و شامل کیسه‌های هوایی و عروق است و ارزشی برای چشم ندارد.

مصرف تخم‌مرغ نیز به دلیل داشتن لوتئین برای سلامت چشم کودکان بسیار مفید است. بهترین طرز تهیه آن به صورت آب‌پز است نه نیمرو. غذاهای دریایی شامل میگو و ماهی نیز به خاطر داشتن پروتئین‌های منحصر به فرد و مواد معدنی به‌خصوص روی و چربی امگا۳ و ویتامین Aو E بسیار مفید است. از بین حبوبات نیز دال عدس نارنجی رنگ که در بین خانواده‌های ایرانی کم‌مصرف می‌شود و بیشتر در هندوستان به صورت خورش‌های مختلف و سوپ استفاده می‌گردد برای چشم‌ها مفید است. در تغذیه کودکان هرگز اسفناج رانباید از یاد برد چون برای چشم تاثیرات منحصر به فردی دارد. می‌توانیم اسفناج را پس از پختن با دقت به این مساله که رنگ سبز آن خیلی تیره نشود، با کمی کره آب کرده مزه‌دار کرده و با تکه‌های هویج پخته به اشکال مختلف به صورت جالب توجه برای کودکان درآورده تا تمایل به مصرف آن را در بچه‌ها ایجاد نماییم.

دکتر شاهرخ میلان

جراح و متخصص بیماری‌های چشم