راه بزرگ چمران

به مناسبت سالروز شهادت دکتر مصطفی چمران

کسی که وصیت می‌کند آدم ساده‌یی نیست. بزرگ‌ترین مقامات علمی را گذرانده، سردی و گرمی روزگار را چشیده، از زیباترین و شدیدترین عشق‌ها برخوردار شده، از درخت لذات زندگی میوه چیده، از هر چه زیبا و دوست‌داشتنی است برخوردار شده، و در اوج کمال و دارایی همه‌چیز خود را رها کرده و به خاطر هدفی مقدس، زندگی دردآلود، اشکبار و شهادت را قبول کرده است. به خاطر عشق است که فداکاری می‌کنم. به خاطر عشق است که به دنیا با بی‌اعتنایی می‌نگرم و ابعاد دیگری را می‌یابم. به خاطر عشق است که دنیا را زیبا می‌بینم و زیبایی را می‌پرستم. به خاطر عشق است که خدا را حس می‌کنم، او را می‌پرستم، حیات و هستی خود را تقدیم‌اش می‌کنم... (بخشی از وصیتنامه شهید چمران)

شهید مصطفی چمران در سال ۱۳۱۱ در تهران چشم به جهان گشود. تحصیلاتش را در مدرسه انتصاریه آغاز کرد و در دارالفنون و البرز دوران متوسطه را گذراند؛ در دانشکده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و در سال ۱۳۳۶ در رشته الکترومکانیک فارغ‏التحصیل شد و یک‏سال به تدریس در دانشکده فنی پرداخت. چمران در همه دوران تحصیل شاگرد اول بود. در سال ۱۳۳۷ با استفاده از بورس تحصیلی شاگردان ممتاز به امریکا اعزام شد و پس از تحقیقات علمی در جمع معروف‏ترین دانشمندان جهان در دانشگاه کالیفرنیا و معتبرترین دانشگاه امریکا –برکلی- با ممتازترین درجه علمی موفق به اخذ دکترای الکترونیک و فیزیک پلاسما شد.

در درس تفسیر قرآن مرحوم آیت‌الله طالقانی، در مسجد هدایت، درس فلسفه و منطق استاد شهید مرتضی مطهری و بعضی از اساتید دیگر شرکت می‌کرد و از نخستین اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بود. در مبارزات سیاسی دوران دکتر مصدق از مجلس چهاردهم تا ملی شدن صنعت‏نفت شرکت داشت و از عناصر پرتلاش در پاسداری از نهضت‏ ملی ایران در کشمکش‌های مرگ و حیات این دوره بود. بعد از کودتای ننگین ۲۸ مرداد و سقوط حکومت دکتر مصدق، به نهضت مقاومت ملی ایران پیوست و سخت‏ترین مبارزه‌ها و مسوولیت‌های او علیه استبداد و استعمار شروع شد و تا زمان مهاجرت از ایران، بدون خستگی و با همه قدرت خود، علیه نظام طاغوتی شاه جنگید و خطرناک‏ترین ماموریت‏ها را در سخت‏‏ترین شرایط با پیروزی به انجام رسانید.

در امریکا، با همکاری بعضی از دوستانش، برای نخستین ‏بار انجمن اسلامی دانشجویان امریکا را پایه‏ریزی کرد و از موسسین انجمن دانشجویان ایرانی در کالیفرنیا و از فعالین انجمن دانشجویان ایرانی در امریکا به شمار می‏رفت که به دلیل این فعالیت‏ها، بورس تحصیلی شاگرد ممتازی وی از سوی رژیم شاه قطع می‌شود. پس از قیام خونین ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ و سرکوب ظاهری مبارزات مردم مسلمان به رهبری امام ‏خمینی(ره) دست به اقدامی جسورانه و سرنوشت‏ساز می‏زند و همه پل‏ها را پشت ‏سر خود خراب می‌کند و به همراه بعضی از دوستان مومن و همفکر، رهسپار مصر می‌شود.

در مصر به مدت دو سال، در زمان عبدالناصر، سخت‏ترین دوره‌های چریکی و جنگ‏های پارتیزانی را آموخته و به عنوان بهترین شاگرد این دوره شناخته می‌شود و به دنبال آن مسوولیت تعلیم چریکی مبارزان ایرانی به عهده او گذاشته می‌شود.

شهید چمران با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، بعد از ۲۳ سال هجرت، به وطن بازگشت. همه تجربیات انقلابی و علمی خود را در خدمت انقلاب گذاشت؛ خاموش و آرام ولی فعالانه و قاطعانه به سازندگی پرداخت. همه تلاش خود را صرف تربیت نخستین گروه‌های پاسداران انقلاب در سعدآباد کرد. سپس در شغل معاونت نخست‏وزیر در امور انقلاب شب و روز خود را به خطر انداخت تا سریع‏تر و قاطعانه‏تر مساله کردستان را فیصله دهد و بالاخره در قضیه فراموش‌ناشدنی «پاوه» قدرت ایمان و اراده آهنین و شجاعت و فداکاری او بر همگان ثابت گشت.

فعالیت سیاسی قبل از انقلاب در امریکا، فعالیت نظامی در لبنان، معاونت نخست وزیر در امور انقلاب دولت موقت، وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران، نماینده مردم تهران در نخستین مجلس شورای اسلامی، نماینده امام خمینی(ره) در شورای عالی دفاع و از جمله فرماندهان جنگ‌های نامنظم، فعالیت‌هایی بود که وی در زمان حیات خود انجام داد.

شهید چمران بعد از به دست آوردن افتخارات زیاد از جمله جلوگیری از سقوط پاوه، در جبهه دهلاویه با اصابت گلوله خمپاره‌یی مجروح و در بیمارستان سوسنگرد که بعدا به نام شهید دکترچمران نامیده شد، کمک‏های اولیه‌اش انجام شد و آمبولانس به طرف اهواز شتافت، ولی افسوس که فقط جسم بی‏جانش به اهواز رسید و روح او سبکبال و با کفنی خونین که لباس رزم او بود، به دیار ملکوتیان و به نزد خدای خویش پرواز کرد و ندای پروردگار را لبیک گفت که: «ارجعی الی ربک راضیه مرضیه».

جنگ خیلی از نخبگان همراه با علم، هوش و استعداد را از ما گرفت و مصطفی چمران از جمله نخبگان ایرانی بود که جنگ، وی را از ایران گرفت و اگر مصطفی چمران زنده بود، شاید اوضاع کشور ما را دگرگون می‌کرد. چمران پا به هر عرصه‌یی که گذاشت در آن اول بود و مطمئنا در عرصه پیشرفت فکری، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور می‌توانست از جمله نخبگان تاریخ ایران باشد. افسوس که جنگ نگذاشت.

امام خمینی درباره او می‌گوید

«شهادت انسان‏ساز سردار پرافتخار اسلام، و مجاهد بیدار و متعهد راه تعالی و پیوستن به ملأ اعلی، دکتر مصطفی چمران را به پیشگاه ولی‏عصر ارواحنا فداه تسلیت و تبریک عرض می‌کنم. تسلیت از آن رو، که ملت شهیدپرور ما سربازی را از دست داد، که در جبهه‌های نبرد با باطل، چه در لبنان و چه در ایران، حماسه می‏آفرید و سرلوحه مرام او اسلام عزیز و پیروزی حق بر باطل بود. او جنگجویی پرهیزگار و معلمی متعهد بود، که کشور اسلامی ما به او و امثال او احتیاج مبرم داشت. تبریک از آن رو که اسلام بزرگ چنین فرزندانی تقدیم ملت‌ها و توده‌های مستضعف می‌کند و سردارانی همچون او در دامن تربیت خود پرورش می‌دهد. مگر چنین نیست که زندگی عقیده و جهاد در راه آن است». (صحیفه امام، ج۱۴، ص ۴۷۸)