عکاسی از فرزند رامسس دوم در آتلیه دیجیتال

شیوه یی جدید برای بازسازی چهره مومیایی ها

به نظر شما «یوهان سباستین باخ»، «سن نیکلاس» و اولین فرزند پسر فرعون «رامسس دوم» از نظر ظاهری چه وجه تشابهی با هم داشتند؟ یکی از محققان دانشگاه داندی با استفاده از کامپیوترهای پیشرفته، صورت این افراد را بازسازی کرده است. «کارولین ویلکینسون» دکتر انسان شناسی با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده از بقایای انسانی و بازسازی چهره افرادی که سال ها پیش زنده بودند و هم اکنون تنها یادی از آنها باقی مانده است، گویی زمان گذشته را زنده کرده است. «ویلکینسون» در دانشگاه داندی، روی مدل سازی چهره کار می کند. وی روش های سنتی و مدرن را با هم تلفیق می کند، به این صورت که ابتدا با خاک رس روی کاسه سر گچی، چهره افراد را به صورت سه بعدی می سازد و سپس آن را به یک سیستم کامپیوتری منتقل می کند. «ویلکینسون» می گوید؛ «امروزه می توانیم با استفاده از اسکن سطوح سه بعدی یا سی تی اسکن از صورت دست ساز، به طور مجازی چهره سازی کرده یا چهره افراد را بازسازی کنیم و با افزودن ماهیچه یا جزییات دیگر، یک چهره کاملاً واقعی طراحی کنیم.»

● دیدن استخوان ها با فناوری

«ویلکینسون» برای توسعه کارهایش در زمینه چهره سازی یا مجسمه سازی، از فناوری های روز بهره می برد. به طور مثال برای کپی کردن از شیء مورد نظرش، از دستگاه های مربوط به اسکن تصاویر سه بعدی استفاده می کند.

البته این روش ها رایج و مرسوم شده و انیمیشن سازان و برخی هنرمندان نیز از این روش مدل سازی سه بعدی بهره می برند. سیستمی که «ویلکینسون» با آن کار می کند شامل یک قطعه بزرگ سخت افزاری و یک بازوی مکانیکی است که به انتهای آن یک قطعه خودکارمانند متصل شده است.

این بازوی مکانیکی همانند یک ماوس کامپیوتری عمل می کند، البته کلیدهای آن کمی متفاوت از ماوس است. این ابزار، بازخورد لامسه یی و حسی به کاربر می دهد، به این معنی که کاربر از طریق آن می تواند سطح مدل مجازی را که روی آن کار می کند، لمس کند. «ویلکینسون» می گوید؛ «استفاده از این ابزار، کاملاً شبیه کار کردن با دست نیست، بلکه بیشتر شبیه مجسمه سازی با ابزار است.» وی می افزاید؛ «اما حین مجسمه سازی مجازی می توان به همان روش واقعی شیء را لمس کرد.» دکتر «ویلکینسون» یکی از پیشگامان صنعت بازسازی چهره است و تاکنون موفق شده چهره یک جسد مومیایی شده مصری را که مربوط به سه هزار و ۸۰۰ سال پیش است، بازسازی کند. «ویلکینسون» ابتدا با اسکن کردن این جسد مومیایی با استفاده از سی تی اسکنر، ابعاد سه بعدی آن را وارد کامپیوتر کرده و سپس با یک کلیک ماوس، به راحتی از لایه های بیرونی جسد نظیر کاغذهای بسته بندی و پارچه های درون بدن آن رد شده و به بخش استخوانی آن رسیده است. اولین مرحله طراحی چهره مجازی، انجام چندین مرحله واقعی است؛ به طور مثال تخمین اندازه میخی که عمق پارچه یا دستمال درون بدن جسد را نشان می دهد. زمانی که مدل سازی توسط دست انجام می گیرد، میخ های چوبی توسط یک خط کش و چاقوی جراحی در مدل فرو می رود تا عمق بخش های مختلف را اندازه گیری کند؛ البته این کار توسط کامپیوتر با دقت بیشتری انجام می گیرد، اما خیلی سریع نیست.

● جبران زمان از دست رفته

موردی که زمان بازسازی چهره را به حداقل می رساند، استفاده از پایگاه داده یی است که از قبل، اطلاعات لازم برای ماهیچه های صورت یا جزییات اجزای دیگر نظیر گوش ها و بینی در آن جمع آوری شده است. در این صورت دیگر نیاز به خراشیدن قسمت های مختلف شیء مورد نظر نیست و به طور کلی کار سریع تر انجام می گیرد و در نهایت اضافه کردن ماهیچه، به صورت فرم می دهد. «ویلکینسون» می گوید؛ «ماهیچه صورت همه انسان ها از یک نوع است، اما از آنجا که فرم صورت هر فرد با فرد دیگر فرق می کند، شکل هر کدام از این ماهیچه ها در صورت افراد کمی متفاوت است.» وی حین کار، از ابزار لامسه یی برای فرم دادن و قالب گیری صورت استفاده می کند. «ویلکینسون» پس از فرم دادن قسمت های مختلف صورت مثل کره چشم، گوش ها، بینی و ماهیچه ها، پوست و مو به آن اضافه می کند. یکی از مزایای سیستم کامپیوتری که وی از آن برای طراحی چهره استفاده می کند، این است که می تواند لایه های روی صورت نظیر پوست، ماهیچه ها یا استخوان بندی را بردارد و دوباره طراحی کند.

در حالی که این کار در دنیای واقعی و به روش سنتی بسیار وقت گیر و طاقت فرسا است. وی می گوید؛ «ما می توانیم برخی مراحل کار را چندین بار تکرار کنیم، این کار در دنیای واقعی عملاً غیرممکن است زیرا زمانی که خاک رس را روی کاسه سر گچی می ریزیم، خیلی زود خود را می گیرد و باید سرعت عمل بالایی داشت.» از مزایای دیگر این سیستم و مهم ترین آن، آنالیز و تحلیل بقایای انسانی و مطالعه روی آنها است، بدون اینکه با آن برخورد فیزیکی داشت و در نتیجه آسیبی به این بقایای ارزشمند وارد نمی شود. «ویلکینسون» می گوید؛ «از آنجا که کار ما آسیبی به آثار باستانی نمی زند، به راحتی می توانیم روی آثار باستانی و اجساد مومیایی مصری تحقیق کنیم و بدون برداشتن پارچه های درون بدن شان، استخوان بندی آنها را ببینیم.» علاوه بر این، اطلاعات حاصل از سی تی اسکن این اجساد مومیایی، به سرعت و سهولت قابل انتقال بوده و می توان با خیال راحت آن را از یک طرف دنیا به طرف دیگر ای میل کرد. این روش بسیار آسان تر و امن تر از انتقال مجسمه یی است که از نسخه اصلی مدل سازی شده است.

«ویلکینسون» در این مورد می گوید؛ «این روش بسیار سازگارتر و انعطاف پذیرتر از شیوه سنتی است.» این فناوری همچنین به «ویلکینسون» امکان می دهد که در همه مراحل کار، دقت و ظرافت بیشتری به کار برد. این امر را می توان از مقایسه میان چهره بازسازی شده و چهره افراد زنده پی برد. وی معتقد است همین امر باعث شده افراد، بازخورد خوبی را در مواجهه با تصاویر کامپیوتری نشان دهند و با اشتیاق و علاقه با آن برخورد کنند. وی می گوید؛ «با استفاده از این فناوری ها، افراد قرن بیست و یکم می توانند نسخه یی از چهره افرادی را که دو یا سه هزار سال پیش زندگی می کردند، با چشم خود ببینند.»

ترجمه؛ نسترن صائبی

www.bbc.co.uk