حقوق پدر و مادربر فرزندان از روایات اهل بیت ع

از حضرت رسول خدا صلّی الله علیه وآله سوال شد که حقّ پدر بر فرزند چیست, فرمود فرزند نباید پدرش را به اسم صدا کند, پیشاپیش او راه نرود, پیش از پدر ننشیند, و وسیله فحش دادن به او را فراهم نکند

● رسول اکرم (ص) و حقوق والدین

موسی بن جعفر علیه‌السّلام فرمود:

سئل رسول‌الله صلّی‌الله علیه وآله ما حقّ الوالد علی الولد، قال: لا یسمّیه باسمه، و لا یمشی بین یدیه، و لا یجلس قبله، و لا یستسبّ له. ۱

از حضرت رسول خدا صلّی‌الله علیه وآله سوال شد که حقّ پدر بر فرزند چیست، فرمود: فرزند نباید پدرش را به اسم صدا کند، پیشاپیش او راه نرود، پیش از پدر ننشیند، و وسیله فحش دادن به او را فراهم نکند.

● امام علی(ع) و حقّ والدین

علی علیه‌السّلام فرموده است:

فحقّ الوالد علی الولد ان یطیعه فی کلّ شیء الاّ فی معصیهٔ الله سبحانه. ۲

حقّ پدر بر فرزند آن است که پدر را در هر چیز مگر در نافرمانی از خداوند سبحان اطاعت و پیروی نماید.

● امام سجّاد(ع) و حقّ مادر

علی بن الحسین علیه‌السّلام می‌فرماید:

و حقّ امّک ان تعلم انّها حملتک حیث لا یتحمّل احد احداً و اعطتک من ثمره قلب‌ها ما لا یعطی احد احداً و وقیک بجمیع جوارح‌ها و لم تبال ان تجوع و تطعمک و تعطش و تسقیک و تعری و تسکوک و تضحی و تظلّک و تهجر النّوم لا جلک و وقیک الحرّ و البرد لتکون لها فانّک لا تطیق شکرها الاّ بعون الله و حسن توفیقه. ۳

حقّ مادر این است که بدانی وقتی تو را حمل کرده هیچ‌کس دیگری را حمل نمی‌کند، میوه‌ای از دل خود به تو داده که احدی به دیگری نمی‌دهد، با همه اعضا در حفظ تو کوشیده، باکی نداشته تو را غذا دهد و خود گرسنه بماند، تو را آب دهد و خود تشنه باشد، تو را بپوشاند و خود برهنه بسر برد، سایه بر سر تو افکند و خود در حرارت آفتاب بسوزد، از خواب چشم بپوشد، از سرما و گرما تو را نگه دارد و تنها بهره‌اش از این همه رنج این باشد که فرزندی داشته باشد، تو که قدرت شکر و سپاس او را نداری جز اینکه خدا کمک کند و توفیق دهد.

● امام سجّاد (ع) و حقّ پدر

امام سجّاد علیه‌السّلام می‌فرماید:

و امّا حقّ ابیک فان تعلم انّه اصلک و انّه لولاه لم تکن، فمهما رایت من نفسک ممّا یعجبک فاعلم انّ اباک اصل النّعمهٔ علیک فیه فاحمد الله و اشکره علی قدر ذلک. ۴

حقّ پدر این است که بدانی منشأ وجود تو است و اگر او نبود، تو هم نبودی. هرچه در وجودت موجب خوشایندی است بدان که ریشه این نعمت در وجود پدر تو است. پس خدا را شکر کن و به قدر این نعمت سپاسگزار باش.

● امام صادق(ع) و حقّ پدر و مادر

امام صادق علیه‌السّلام فرموده است:

یحبّ للوالدین علی الولد ثلاثهٔ اشیاء: شکر هما علی کلّ حال، و طاعتهما فیها یأمرانه و ینهانه عنه فی غیر معصیهٔ الله، و نصیحتهما فی السّرّ و العلانیهٔ. ۵

برای پدر و مادر سه حقّ نسبت به فرزند است:

● تشکّر از پدر و مادر در هر حال،

فرمانبرداری از او امر و نواهی آنان در صورتی که اوامر و نواهی در مسیر وظیفه‌ الهی باشد، و پنهان و آشکار همفکری نمودن با آنها.

● امام باقر(ع) و حقّ والدین

امام باقر علیه‌السّلام می‌فرماید:

سئل رسول‌الله صلّی الله علیه وآله من اعظم حقّاً علی الرّجل، قال: والده. ۶

از رسول اکرم صلّی الله علیه و آله سوال شد که چه کسی بزرگترین حق را بر مرد (آدمی) دارد، فرمود: پدر و مادر

منبع:کتاب حقوق متقابل والدین و اولاد

تالیف:حاج ید اللّه بهتاش

پانوشت‌ها:

۱- طرائف الحکم، ج۲۷ ص ۱۸.

۲- نهج‌البلاغه، ص ۱۲۷۴.

۳- رساله حقوق امام سجّاد(ع).

۴- رساله حقوق امام سجّاد (ع).

۵- تحف العقول.

۶- مشکوهٔ الانوار.