عیدی برای مردگان

اینجا طبیعت آذین می بندد و جهان چشم می گشاید سبزه ها زمین را می آرایند و هوا در تپشی موزون جشن می گیرد مردمان به عادت همیشه , به فصل نو خویش را آماده می سازند, زندگی با ضرباهنگ طبیعت پیش می رود

بر بلندای کوهستان به چشم ساده نگریستن دشوار است. خاصه که آن پایین ، طبیعت تا دورها گسترده باشد. بر بلندای کوهستان در اعماق جنگل‌های ناپیدای لرستان. در آستانه رسیدن به فصلی نو که روزگار دیگر می‌شود، مردمان به رخساره فصل چشم می‌دوزند و گریبان چاک می‌کنند.

اینجا طبیعت آذین می‌بندد و جهان چشم می‌گشاید. سبزه‌ها زمین را می‌آرایند و هوا در تپشی موزون جشن می‌گیرد. مردمان به عادت همیشه‌، به فصل نو خویش را آماده می‌سازند، زندگی با ضرباهنگ طبیعت پیش می‌رود. چشم که بازکنی مردمانی را می‌بینی که در نکوداشت سال تازه به رخساره طبیعت دست می‌کشند. در اینجا آیین‌ها پاس داشته می‌شوند. میان مرگ و زندگی فاصله‌ای نیست. میان آنان که رفته‌اند و آنان که مانده‌اند. برای مردگان در پنجشنبه آخر سال گریستن رسمی بی‌معنی است، خیرات می‌دهند. شستن آرامگاه‌ها، زیارت امامزاده‌ها و تبریک گفتن سال نو به آنها که نیستند. این آداب همه از قدرت فرهنگ شفاهی مردمانی خبر می‌دهد که با استفاده از عناصر طبیعت با زندگی و مرگ ارتباط برقرار می‌کنند. کسی نمی‌میرد. آن که مرده، نمرده و در طبیعت اطراف ما پرسه می‌زند. سال نو را باید به آنها نیز تبریک گفت. این رسم کهن ایلیاتی رفتاری پیچیده است.

ارغوان‌ها زیبا گل می‌دهند. ارغوانی... بوی گل‌ها پخش می‌شود. برای آخر سال. برای پنجشنبه آخر سال. اینجا به رسمی کهن هر خانواده‌ای به خانه بزرگ خویش می‌روند. در آنجا هر خانواده‌ای چیزی به‌خیرات می‌آورد و در کنار هم برای خاطر مردگان دعا می‌خوانند. سال در گردش است، روزها می‌گذرند، زمین نونوار می‌شود، چرخ می‌گردد، آسمان آبی می‌شود، درختان در سبزی دوباره تعمید پیدا می‌کنند.. اینجا لرستان است. کهن دیار دور سرزمین. با مردمانی به رنگ اساطیر و آیین‌هایی کهن. در شکوفه بادام‌ها رنگ می‌گیری، در گره سبزه‌ها گیر می‌افتی. به آیین‌های دیرین ایل خرسندی دوباره نشان می‌دهی طبیعت و انسان در کار همدیگر، در نظمی طبیعی به کار خویش می‌پردازند. پروانه‌ای در هوا می‌چرخد، عقابی برفراز دور می‌زند، گلی سر بر می‌آورد و درختی جوانه می‌زند. آیین‌ها پاس داشته می‌شود و خانه‌ها را عطر طبیعت فرا می‌گیرد.

آیین‌های کهن سرزمین از فصول مشترک ارتباط میان انسان‌هایی خبر می‌دهند که روزگارهای دور و ناپیدا را از رهگذر این ارتباط به هم وصل کرده‌اند. این که ریشه این آیین‌ها در کجاست، این که این آیین‌ها چگونه و از طریق سینه‌به سینه چگونه انتقال یافته‌اند، اینکه چه کسی‌، چگونه، چرا و از چه زمانی به این کار مبادرت می‌ورزیده کاری دشوار است. هر منطقه‌ای، هر ایلی، هر قومی، هر نژادی و هر کشوری به فراخور نوع نگاه خود به جهان از آیین‌ها و ویژگی‌های فرهنگی خاصی برخوردار است. با مطالعه این آیین‌ها می‌توان به میزان درک آدم‌های یک سرزمین از جهان پیرامون پی برد، می‌توان از دلا‌یل پیشرفت و انحطاط یک قوم سخن گفت. می‌توان نشست و در چارچوب مفاهیمی راجع به قومیت، تاریخ و مفاهیم ابد و ازل در تاریخ یک قوم نظر داد. در مقاطع مختلف زمانی در میان بسیاری از کشورها، آیین‌های خاصی دیده می‌شود. در لرستان به عنوان یکی از استان‌های کهن این سرزمین، زندگی مردمان در چارچوب آیین‌های خاصی سپری می‌شود. هر سال، هر موضوع و هر برنامه‌ای آیین خاص خود را دارد.

تولد و مرگ، زیستن، ازدواج، سور و سوگ همه و همه به شیوه‌ای خاص اداره می‌شود. سال نو نیز یکی دیگر از مقاطعی است که مردمان این نقطه از خاک به انجام برنامه‌های خاص آن اقدام می‌کنند. پنجشنبه و جمعه آخر سال به‌عنوان یکی از آیین‌های کهن و دور این سرزمین یکی از برنامه‌هایی است که مردمان آن در اجرای دقیق آن می‌کوشند. در این روزها ارتباط با مردگان نه به صورت درد و داغ که با شادی صورت می‌گیرد. مردمان با غبارروبی از قبور درگذشتگان، با تقسیم نذر و خیرات و... به سراغ مردگان خویش می‌روند. در لغتنامه ذهن این افراد، مرده به عنوان یک مرده به فراموشی سپرده نمی‌شود. آنها باور عمیق دارند که مردگان در جهانی دیگر زنده‌اند، پرسه می‌زنند، حرف می‌زنند، به حرف‌های آنها گوش می‌سپرند. رنگ چهره‌شان شاداب است، نماز می‌خوانند، شکر می‌گویند، غذا می‌خورند، راه می‌روند و... پنجشنبه آخر سال در کنار جمعه آخر سال ۲روزی است که در آستانه نزدیکی به سال جدید از سوی مردمان این قسمت از جهان تکریم می‌شود.