رانندگی خوب, نشانه شخصیت شماست

می توان گفت علت اصلی تمام تصادفات, سرعت غیرمجاز و عدم رعایت مقررات ترافیكی و بی احتیاطی نیست, بلكه با توجه به مرگ و میر حاصل از تصادف باید به عوامل انسانی و روحی اهمیت فراوان داد

در بروز تصادف عواملی دخیل هستند كه منجر به وارد آمدن خسارات مادی و جانی به افراد می شود. در اینجا سعی شده ریشه های روان شناختی این حوادث مورد بررسی قرار گیرد.

● طرح مشكل

مشكل تصادف، بخشی از فاجعه عصر ماست كه هر روز جان عده ای را می گیرد. می توان گفت علت اصلی تمام تصادفات، سرعت غیرمجاز و عدم رعایت مقررات ترافیكی و بی احتیاطی نیست، بلكه با توجه به مرگ و میر حاصل از تصادف باید به عوامل انسانی و روحی اهمیت فراوان داد.

در این مقاله، جهت آشنایی بیشتر با شرایط مؤثر در كیفیت رانندگی و آموزش ناشناخته ها به افرادی كه قصد رانندگی دارند، مطالبی در خصوص تأثیرات حالات روانی و شخصیتی در رانندگی به طور خلاصه اشاره می شود. در مجموع رانندگی خوب، سالم و بی خطر، به وجود راههای خوب، مطلع بودن از مقررات، تجارب كافی و برخورداری از سلامت لازم محدود نمی شود، بلكه آنچه آن را تضمین می كند، محبت و دوست داشتن دیگران است.

● شرایط زندگی

تعداد تخلفات و تصادفات رانندگی رو به افزایش است و در نتیجه، خسارتهای مالی ناشی از آنها كه بر بودجه خانواده و دولت تحمیل می شود، بالا بوده و با توجه به این كه خسارتهای جانی، روانی و اجتماعی كه خانواده و جامعه را در برمی گیرد، غیرقابل جبران است، ضرورت دارد به منظور جلوگیری از خسارات تصادفات رانندگی، راهكارهای مؤثری به اجرا گذارده شود.

علوم جدید تاكنون بهترین روش مناسب برای شناخت میزان صلاحیت انسان برای رانندگی را نیافته است، زیرا شرایط رانندگی بسیار متعدد است. بخصوص مسایل روانی، اخلاقی و اجتماعی آن، بنابراین تمام كسانی كه گواهینامه دارند صلاحیت رانندگی را ندارند. چه بسا افرادی كه از دقت دید مناسب برخوردارند، اما از مشكلات و عقده های روانی، اجتماعی، تربیتی و فرهنگی در رنج هستند.

در جوانان و بخصوص آنان كه به معلولیت جزئی در طول دوران رشد و نمو مبتلا شده اند، آمادگی برای عفو و گذشت، همراهی و پذیرش وجود ندارد؛ زیرا در این گروه، روح مخالفت و ماجراجویی تقویت شده است. این قبیل عكس العملهای آنی در نتیجه اختلالاتی است كه در مركز حسی سیستم عصبی رخ داده، به طوری كه وظایف حیاتی مورد نیاز راننده در طول رانندگی به كندی انجام می شود.

داشتن دید خوب، نمی تواند تنها ملاك صلاحیت رانندگی باشد، بلكه تجربه، استعدادهای طبیعی، دقت، تعادل روحی و رفتار كریمانه است كه به انسان برای رانندگی صلاحیت می دهد.

عوامل تأثیرگذار بر روی شرایط احراز صلاحیت رانندگی، سن، اخلاق، تجربیات، آموزش خوب، دید خوب، هوشیاری و سرعت عكس العمل، فرهنگ عمومی، سلامت جسمی، اثرات محیط، تربیت خانوادگی، سلامت عضلات و مفاصل و داشتن فیزیولوژی خوب پیشنهاد می شود.

عواملی كه در وقوع تصادف و پیشگیری از آن نقش دارند عبارتند از: وضعیت راه، صلاحیت راننده برای رانندگی، تجربه كافی، دوام تجربه و هوشیاری راننده و سلامت روحی و جسمی او، وضعیت ماشین و...

● تأثیر حالات روانی در رانندگی

افزایش تعداد وسایل نقلیه سبب نگرانی انسان شده و او را در معرض شرایط روحی و جسمی مختلفی قرار داده است. در گذشته انسان آسوده خاطر بود، اما در حال حاضر زندگی او ماشینی شده است. از طرفی، ساخت و تولید ماشینهای مختلف، نگرانیهای او را بیدار و سلامتی او را تهدید نموده است. حیات او در معرض تصادفات جاده ای است. تردیدی نیست كه رهایی كامل از خطرات این حوادث حتی برای یك راننده ماهر هم وجود ندارد، زیرا ممكن است به خاطر نادانی و جهالت دیگران به اصول رانندگی، در معرض خطر قرار گیرد.

علاوه بر آن ممكن است در اثنای رانندگی تحت تأثیر عوامل متعددی واقع شود، مانند: شرایط جاده، آب و هوا، وضعیت سلامت، اشكالات فنی خودرو و یا عوامل غیرعادی كه در شخصیت و روح راننده وجود دارد كه از درون او جوشیده و هنگامی آشكار می شود كه فرمان خودرو را به دست می گیرد.

رانندگی یكی از مواردی است كه شخصیت انسان را در اجتماع آشكار می نماید و تقریباً می توان گفت ابعاد فرهنگی، رشد اجتماعی و میزان ادب و علاقه او را به همنوعان نشان می دهد.

همانطور كه این مسایل روش و رفتار او را در اجتماع، میزان موفقیت یا شكست او را در كارهای روزمره، محیط كار یا خانواده اش منعكس می كند، همچنین از تصمیماتی كه می گیرد معلوم می شود كه فردی خوشبخت و موفق یا شكست خورده و بیچاره است؛ یك انسان نرمال و طبیعی است یا فردی با عقده های روانی؟ مثلاً فردی هنگام رانندگی در حضور دیگران، وانمود می كند مردی است كه مشكلات را خوار و كارهای فوق العاده را انجام می دهد، لذا قوانین را نادیده گرفته و خود را پای بند مقررات راهنمایی نمی داند و حق دیگران را مراعات نمی كند. قوانین را شكسته و برخلاف مقررات و اصول، رانندگی می كند. او مشتاق شنیدن كلمات مدح و ثنا از سرنشینان و مسافران است.

یك ضرب المثل آلمانی می گوید: روش رانندگی خود را به من نشان ده تا بگویم تو كیستی.

بنابراین انسان با روش رانندگی اش، تربیت و شخصیت خود را به دیگران نشان می دهد، با دیگران همان طور رفتار می كند كه با افراد خانواده اش عمل می كند. بنابراین اگر قوانین راهنمایی و رانندگی را با خشنودی عمل كند و به احساسات دیگران در خلال رانندگی احترام گذارد و لطف و انسانیت نسبت به عابران را در رانندگی مد نظر قرار دهد، این شخصیت قطعاً در خانواده اش نیز همین روش و اخلاق را داراست و بالعكس. راننده ای كه مقررات رانندگی را زیر پا می گذارد و بی خردانه رانندگی می كند، فردی عصبی است، با شعوری پایین كه به وظایفش در رانندگی آشنا نیست، هر چند دارای تحصیلات عالیه باشد.

محور رفتار چنین فردی در خانواده و اجتماع، خودپرستی است. رفتارش نسبت به فرزندانش نیز خشن است.

آمارهای جدید نشان می دهد،۵۷ درصد حوادث جاده ها مربوط به شخصیت انسان است. لذا خصوصیات روانی، اجتماعی، تربیتی و باورهای فرهنگی از عوامل مهم ایجاد حوادث است.

بعضی اشخاص از مقررات رانندگی تخلف می كنند، زیرا معتقدند قرار دادن تعویذها یا هر نوشته مقدسی در داخل ماشین، آنان را از فاجعه های راه نگه می دارد و از خطر دور می سازد.

آمار در یكی از كشورهای اروپایی نشان داده كه ۴۴ درصد رانندگان از گروههای مختلف، عكسهایی از قدیسین-عكس حضرت مریم(س) و عیسی (ع)- را در ماشین خود می گذارند، یا بعضی بر این باورند كه در خلال رانندگی بعضی از ارواح آنان را حفاظت می كنند. به اعتقاد برخی محققان این تصورات هیچ گونه اثر مثبت و خوبی برای سلامت رانندگی و ترافیك ندارند، زیرا در این حالت، میزان هوشیاری و دقت او به دلیل افزایش اعتماد به نفس، كم می شود.

اهمیت دادن به مقررات رانندگی بحث تازه ای است. موضوع حالات روانی و تأثیر آنها در رانندگی را اولین بار، دكتر باتریزی (پزشك ایتالیایی) بر اهمیت حالات روانی و عقلی آن تأكید كرد و لزوم صدور گواهینامه را مطرح كرد. او معتقد بود صرف دارا بودن دید خوب یا سلامت بدنی برای صدور گواهینامه كافی نیست، بلكه لازم است در حضور یك گروه متخصص، از نظر عقلی، اجتماعی و تربیتی مورد آزمایش قرار گیرد و گواهینامه تنها در صورتی صادر شود كه از عهده این آزمایشات برآید.

انسان مایل است از هر قیدی آزاد باشد، اما این قید در اروپا جزو یكی از آداب فرهنگی و اطاعت از مقررات رانندگی و عدم تخلف از آنها و التزام به اجرای قانون یك رفتار اجتماعی شده است.

مخالفت با مقررات رانندگی، مشكلات زیادی اعم از خسارتهای مالی و جانی غیرقابل جبران به وجود می آورد و نشان دهنده رفتار اجتماعی است كه باید با مقررات و قوانینی هماهنگ باشد.

روش انجام كارهای روزانه افراد با یكدیگر متفاوت است. دو فرد معمولی از یك حادثه به یك اندازه رنج نمی برند. اختلاف وقتی زیادتر می شود كه یكی از این دو نفر از نظر روانی متعادل نباشد. چنین شخصی در صورت نداشتن وقت، با عجله رانندگی می كند تا بتواند كار خود را انجام داده و پس از انجام كار به آرامش برسد.

گاه افرادی را می بینیم كه با سرعت غیرعادی رانندگی می كنند. خواه عجله داشته باشند یا نداشته باشند. این روش كاملاً خارج از منطق است. همچنین بعضی با آن كه وقت كافی دارند، غذا را با سرعت می خورند، یا با سرعت سخن می گویند. این افراد به خاطر شرایط روانی گذشته، از كودكی به این روش عادت كرده اند و به طور كلی فردی كه عادت به فكر كردن و صبر كردن دارد، در رانندگی نیز دارای آرامشی و تأمل هستند.

هنگامی كه شخصی با حالت اضطراب و پریشانی رانندگی می كند، این حالت روانی است كه بر او نحوه رانندگی را دیكته می كند. اگر مبتلا به بیماری هاوس باشد، اعتماد او به خودش از حدود متعارف و معقول بیشتر است. لذا در رانندگی نسبت به تمام موارد احتیاط و خطرها، تجاهل می ورزد و نسبت به حقوق دیگران بی توجه است. به عكس فردی كه گرفتار بیماری افسردگی مزمن است، نه تنها دارای اراده و تصمیم نیست، بلكه منفی باف و در تمام كارها كند است و این روش به نوبه خود سبب مشكلات مختلف ترافیكی و موجب تأخیر دیگران و مانع حركت وسایل نقلیه در هنگام ازدحام و تراكم جمعیت می شود.

ناصر مهران فرد، ندا نوابی

كارشناس ارشد طراحی صنعتی تحقیق و توسعه شركت پارس خودرو

---