جهانی شدن

شما هر روز با واژه ی جهانی شدن globalization از طریق اخبار, خواندن روزنامه هایا شنیدن از مردم بطور اتفاقی مواجه می شوید كه بنظر می رسد در هر مورد از معنای متفاوتی برخوردار است پس جهانی شدن چیست

شما هر روز با واژه‌ی جهانی شدن (globalization) از طریق اخبار، خواندن روزنامه هایا شنیدن از مردم بطور اتفاقی مواجه می‏شوید كه بنظر می‏رسد در هر مورد از معنای متفاوتی برخوردار است . پس جهانی شدن چیست؟

جهانی شدن در سطوح بالای اقتصادی و سیاسی، فرآیند خصوصی سازی بازارها، سیاست‌ها و سیستم‏های حقوقی و به عبارت دیگر جهش در اقتصاد جهانی است. پیامدهای این تغییر ساختار اقتصادی و سیاسی بر اقتصاد داخلی، رفاه و آسایش بشر و محیط زیست، موضوعی برای بحث آزاد در بین سازمان‌های بین‏المللی ، مؤسسات دولتی و دانشگاهی دنیا گشته است .

در سطح تجاری و بازرگانی، زمانی از جهانی شدن سخن به میان می‏آوریم كه شركت‌ها تصمیم می‏گیرند در پدید آمدن و شكل گرفتن اقتصاد جهانی شركت نمایند و موقعیت خودشان را در بازارهای خارجی تثبیت كنند . آن‌ها ابتدا محصولات و خدماتشان را با توجه به آخرین مقتضیات فرهنگی و زبانی كاربر منطبق می‏كنند و سپس از تحول عظیم اینترنت حداكثر استفاده را می‏نمایند و به‌طور مجازی با استفاده از یك وب سایت اشتراكی چند زبانه در‏مراكز‏تجاری‏بین‏المللی‏حضور‏می‏یابند.

جهانی شدن در رابطه با جهانی شدن ، توسعه و فقر : پی ریزی یك اقتصاد جهانی فراگیر و گسترده گزارش تحقیقی تحت عنوان فوق حاكی از آن دارد كه جهانی شدن در كاهش فقر بسیاری از كشورهای در حال توسعه نقش به سزایی داشته است ، اما برای كمك به بهبود زندگی مردم در عقب مانده ترین كشورها باید آماده تر و مجهز تر گردید . این مسئله خصوصاً به دنبال حادثه یازده سپتامبر و كاهش فعالیت های اقتصاد جهانی از اهمیت بیشتری برخوردار گشته است .

این تحقیق نشان می دهد كه در طول دو دهه منتهی به دهه ۱۹۹۰ ، ۲۴ كشور در حال توسعه ای كه روند الحاق خود به اقتصاد جهانی را شدت بخشیده اند ، به رشد درآمدی بالاتر ، متوسط عمر طولانی تر و تحصیلات بهتر دست یافته اند . این كشورها از یك نرخ رشد ۵ درصدی در درآمد سرانه نسبت به نرخ ۲درصدی كشورهای ثروتمند برخوردار بوده اند . بسیاری از این كشورهای در حال توسعه همچون چین ، هندوستان ، مجارستان و مكزیك سیاستهای داخلی اتخاذ نموده اند كه امكان استفاده از بازارهای جهانی را برای مردم فراهم آورده است و به این ترتیب موجب افزایش ناگهانی سهم تجارت در تولید ناخالص داخلی آنان شده است . مردم این كشورها شاهد افزایش دستمزدها و كاهش تعداد افراد فقیر بوده اند.

پیوستن همه كشورها به اقتصاد جهانی با موفقیت همراه نبوده است . بر اساس این گزارش دو میلیارد نفر از مردم خصوصاً در مناطق حاشیه ای صحرای آفریقا ، خاورمیانه و اتحاد جماهیر شوروی سابق در كشورهای عقب مانده زندگی می كنند . این كشورها قادر به توسعه روند الحاق خود به اقتصاد جهانی نبوده اند . نسبت تجارت به تولید ناخالص داخلی آنان یا بدون تغییر مانده و یا سیر نزولی پیدا كرده است و بطوركلی می توان گفت این كشورها دچار ركود اقتصادی و افزایش فقر می باشند . میزان تحصیلات در آنان از یك رشد كند تری نسبت به كشورهای جهانی شده برخوردار بوده است .

در این تحقیق به منظور كمك به بهره‏بری مطلوب تر از مزایای جهانی شدن توسط كشورهای در حال توسعه یك طرح ۷ماده‏ ای پیشنهاد شده است . این طرح كشورهای فقیر را به بهبود شرایط سرمایه گذاری خود و قرار دادن جایگاهی بهتر برای بیمه اجتماعی ( توجه بیشتر به بیمه اجتماعی ) كه پشتیبان مردم فقیر در بهره مندی از فرصت ها و سازگاری در یك محیط اقتصادی بی ثبات می باشد ، فرا می خواند و از كشورهای ثروتمند تقاضا می كند تا بازارهای خود را به روی محصولات صادراتی كشورهای در حال توسعه بگشایند و سوبسیدهای سنگین كشاورزی را كه موجب تضعیف صادرات كشورهای فقیر می گردد ، كاهش دهند .

مراحل طرح هفت ماده‏ ای یاد شده به شرح ذیل می باشد :

▪نشست مذاكرات تجاری در راستای توسعه

كشورهای در حال توسعه به پیشرفت های چشمگیری دست خواهند یافت ، اگر ممالك ثروتمند برنامه توسعه سازمان تجارت جهانی در دوحه را مد نظر قرار دهند و با از میان برداشتن موانع تجاری شان موافقت كنند . در حال حاضر كارگران كم درآمد كشورهای در حال توسعه همچون كارگران كشورهای ثروتمند باید به تعرفه هایی دو برابر تن در دهند كه این امر مستلزم تغییر است . كشورهای ثروتمند همچنین باید اقداماتی در جهت كاهش قابل ملاحظه سوبسیدهای كشاورزی بعمل آورند كه اخیراً بالغ بر ۳۵۰ میلیارد دلار در سال می گردد . این مبلغ هفت برابر مبلغی است كه كشورهای ثروتمند صرف كمك به توسعه می نمایند . این سوبسیدها نه تنها به مردم فقیر كشورهای در حال توسعه لطمه وارد می سازد بلكه موجب افزایش نرخ مالیات و قیمت ها در كشورهای ثروتمند می گردد . كشورهای در حال توسعه به علت دستیابی بهتر به بازارهای یكدیگر بهره خواهند برد . لازم به ذكر است كه موانع موجود در میان بازارهای این كشورها بیشتر از موانعی است كه آنان در كشورهای ثروتمند با آن مواجهند .

ـ بهبود شرایط سرمایه گذاری در كشورهای در حال توسعه

تشویق به سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال مستلزم كنترل اقتصادی مطلوب است كه خود به اقداماتی همچون مبارزه با رشوه خواری و فساد ، عملكرد بهتر دستگاههای اداری و نظارت مطلوب تر و حمایت از حقوق مالكیت شخصی می انجامد . این مورد خصوصاً برای بنگاههای تجاری و مزارع كوچك و متوسط كه از عوامل مهم در ایجاد شغل و بالا بردن استانداردهای زندگی مردم فقیر روستایی هستند ، از اهمیت زیادی برخوردار است .

ـ پیشرفت در عرضه خدمات آموزشی و بهداشتی

كشورهای در حال توسعه كه حداكثر استفاده را از الحاق به اقتصاد جهانی برده اند، به پیشرفت های قابل ملاحظه ای در زمینه آموزش ابتدایی و كاهش مرگ و میر نوزادان دست یافته اند . این امر بیانگر آن است كه بسیاری از كشورها در زمینه خدمات بهداشتی و آموزشی سرمایه گذاری كرده اند تا امكان استفاده از این رشد و توسعه را برای مردم فقیر فراهم آورند .

ـ تأمین بیمه اجتماعی در یك بازار كار بی ثبات

طرح بیمه اجتماعی با توجه به نیازهای یك اقتصاد بی ثبات به كارگران در سازش یافتن با چالش های یك اقتصاد بازتر كمك می نماید . پوشش ( بیمه ) اجتماعی بهتر و مطلوب تر ظرفیت ریسك پذیری كارگران و كارفرمایان را افزایش می دهد و امكان بهره بری از فرصت های جدید را برای آنان فراهم می آورد .

ـ افزایش كمك های خارجی از سوی كشورهای ثروتمند

شواهد حاكی از آن است كه سرمایه گذاران بخش خصوصی زمانی كه در شرایط سرمایه گذاری كشورهای كم درآمد بهبود حاصل می گردد ، می توانند دیرتر واكنش نشان بدهند و دقیقاً در این مرحله است كه كمك های گسترده و با مقیاس وسیع می تواند در توسعه و كاهش فقر تأثیر چشمگیری داشته باشد . این كمك ها باید پاسخگوی مشكلات جغرافیایی و بهداشتی جدی اكثر كشورهای عقب مانده باشد . كمك های خارجی تا ۲۲/۰ درصد تولید ناخالص داخلی كشورهای اهداء كننده تنزل یافته است ، یعنی كمترین حد خود از زمانی كه برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ با طرح مارشال نهادینه شد .

▪كمك به تسهیل بدهی برای كشورهای اصلاح طلب

كاهش بدهی كشورهای عقب مانده خصوصاً در آفریقا امكان مشاركت بیشتر در روند جهانی شدن و مزایایی كه در بردارد را برای آنان فراهم می سازد . كاهش بدهی خصوصاً برای كشورهایی كه وضعیت خدمات اجتماعی و شرایط سرمایه گذاری خود را بهبود بخشیده اند ، نقش مؤثر و كلیدی دارد . راهكارهای تسهیل بدهی هم اكنون برای ۲۵ كشور تحت عنوان “كشورهای فقیر به شدت بدهكار” در حال اجرا است ، بطوری كه كمك های اختصاص داده شده به آنها بالغ بر ۳۶ میلیارد دلار می گردد . البته به این مسئله باید توجه داشت كه كاهش بدهی ها نباید از محل كمك های خارجی تأمین گردد ، چرا كه این عامل به راحتی باعث از بین رفتن منابع كمكی می‏گردد . ( هزینه كاهش بدهی ها باید از محلی غیر از كمك های خارجی تأمین گردد ) .

▪پرداختن به مسئله گازهای گلخانه ای

میان دانشمندان یك اتفاق نظر كلی در رابطه با این موضوع وجود دارد كه : فعالیت بشری به گرم شدن نابود كننده و ویرانگر جهان منجر شده است و این تغییرات اقلیمی خصوصاً برای كشورهای فقیر و مردم آن لطمات سنگینی در بر خواهد داشت . این گزارش مصرانه خواستار همكاری های بین المللی مؤثرتر به منظور حل و فصل این مشكلات می باشد .

●جهانی شدن چیست ؟

عصر جدید جایگزین عصر جنگ سرد و عصر فضا می‏گردد.

مردم سراسر دنیا نسبت به گذشته از ارتباط بیشتری با یكدیگر برخوردارند. اطلاعات و پول با سرعتی بیشتر از قبل در جریان هستند . كالا و خدماتی كه در یك بخش از دنیا تولید و عرضه می‏گردد در سایر بخشهای دنیا قابل دسترسی است . سفرهای بین‏المللی بیشتر و متداول‏تر شده است .

ارتباطات بین‏المللی عادی و پیش پا افتاده شده است به این پدیده عنوان جهانی شدن داده شده است. عصر جهانی شدن اصطلاحی است كه برای توصیف دوران فعلی در نظر گرفته شده است .

اصطلاحات عصر جنگ سرد و عصر فضا برای توصیف دوره‏های خاصی از تاریخ مورد استفاده قرار می‏گیرند و جهانی شدن برای توصیف جو فرهنگی، اقتصادی و سیاسی حاكم بر دورهٔ فعلی بكار می‏رود.

بعضی از مردم در وهله اول تصور می‏كنند جهانی شدن مترادف تجارت جهانی است در حالیكه فراتر از آن است و جهانی شدن به شركتهای تجاری این امكان را می‏دهد كه طوری فعالیت نمایند كه گویی مرزهای بین‏المللی وجود ندارند. همچنین برای مبارزان اجتماعی و گردانندگان اتحادیه‏های كارگری، روزنامه‏نگاران و استادان دانشگاه و شمار دیگری از افراد این امكان را فراهم می‏آورد كه در یك عرصه جهانی فعالیت نمایند.

منابع :

۱-گفتگو با دكتر مجتبی مقصودی ،‌“ جهانی شدن ،‌یكپارچه سازی و یكسان سازی”، روزنامه آفتاب یزد، شماره ۲۴۶،۱۲/۹/۷۹ . ص۶

۲-GLOBALIZATION, PROS AND CONS, AN INTERVIEW WITH PROFESSOR ALI RASHIDI, IRAN DAILY , NO . ۱۰۱۵-NOV ۲۹.۲۰۰۰/P.۳

۳-گفتگو با دكتر مجتبی مقصودی، همان منبع

۴-آریستید بار دیگر در راس قدرت هائیتی قرار گرفت ، “ روزنامه كاروكارگر ، شماره ۲۹۰۷،۱۴/۹/۷۹، ص ۸

۵-NGLS ROUND – UP, NO .۶۹/SEPT.۲۰۰۰/PP.۷-۱۱

---