چهارشنبه ‌سرخی در چهارمحال

● شهرها و جاذبه ها
چهارشنبه‌سوری یعنی آخرین شب چهارشنبه سال که در قدیم به «چهارشنبه سرخی» معروف بوده، رسم کهن و شیرینی است که هنوز در بین مردم استان چهارمحال و بختیاری جایگاه …

شهرها و جاذبه ها

چهارشنبه‌سوری یعنی آخرین شب چهارشنبه سال که در قدیم به «چهارشنبه سرخی» معروف بوده، رسم کهن و شیرینی است که هنوز در بین مردم استان چهارمحال و بختیاری جایگاه ویژه‌ای دارد. بختیاری‌ها برای این شب، شیرینی و نقل و نبات تهیه می‌کنند، معمولاً در خانه اقوام نزدیک دور هم جمع می‌شوند و شب را به شادی می‌گذرانند. یکی دیگر و بلکه مهم‌ترین رسمی که در این شب به اجرا در می‌آید، روشن کردن آتش و پریدن از روی آن است.

در برخی مناطق بختیاری به چهارشنبه‌سوری، چهارشنبه‌سیری یا تش پرک هم می‌گویند؛ شاید به این خاطر که هنگام پریدن از روی آتش به زبان محلی این گونه تکرار می‌کنند، زردی مو سی تو، سری تو سی مو و سپس مقداری اسپند را روی آتش ریخته و لباس خود را روی آتش می‌گیرند. زمانی که شعله‌های آتش تمام شد، چند دختر جوان خاکسترها را جمع کرده، از خانه بیرون می‌برند و در چهارراهی می‌ریزند و در بازگشت، در را محکم می‌کوبند. یک نفر از داخل خانه می‌گوید: کیه کیه در می‌زنه؟ کلونو محکم می‌زنه؟ و دخترها جواب می‌دهند: ماییم ماییم اومده‌ایم. دوباره اهل خانه می‌پرسند: از کجا آمده‌اید؟ و دخترها می‌گویند: از شادی و عروسی. آنگاه در را گشوده و همه حاضرین با کف و هلهله، به رقص و پایکوبی مشغول می‌شوند و نقل، شیرینی و سنجد می‌خورند.

«کوزه شکنی» از دیگر مراسم شب چهارشنبه‌سوری است به‌طوری که دختران و پسران بختیاری روی بلندی‌ها و پشت بام‌ها رفته و کوزه‌ها و ظروف سفالین کهنه را به پایین انداخته و می‌شکنند. آنها معتقدند که هر چه قضا و بلا داشته‌اند با شکستن این کوزه‌ها از بین می‌رود. یکی دیگر از آداب اصیل شب چهارشنبه‌سوری، رسم «قاشق‌زنی» است، به این صورت که دخترها سر‌اندازی روی سر و صورت خود می‌اندازند تا شناخته نشوند، آنگاه یک ظرف و قاشق برداشته، به در خانه‌ها می‌روند و به جای کوبیدن در و بدون هیچ حرفی، قاشق را به ظرف می‌زنند تا صاحبخانه متوجه حضور آنها بشود.

صاحبخانه هم بیرون آمده و نسبت به توان مالی خود، در ظرف آنها شیرینی‌، برنج، سنجد یا پولی می‌گذارد. این کار تا پاسی از شب ادامه دارد. آداب و رسوم اصیل شب چهارشنبه سوری هنوز هم در میان بختیاری‌ها با همان آب و تاب اجرا می‌شود و بسیار هم دیدنی است، اما این مراسم در میان بختیاری‌های اصیل، بدون چوب‌بازی و تیراندازی کامل نخواهد بود.چوب‌بازی یک بازی مردانه است و نیاز به دو طرف دارد. در بختیاری واژه رقص کمتر به کار می‌رود لذا حرکت‌های شاد و شادمانه آنها به نام‌های دستمال‌بازی و چوب‌بازی مطرح می‌شود.

ندا کامکار دهکردی