نیمه پنهان ماه

نخستین و تنها ماموریت فضایی تاریخ بشر که به گام نهادن فضانوردان بر خاکی بیگانه منجر شد ماموریت سال ۱۹۶۹ ناسا موسوم به «آپولو» بود که طی آن دو فضانورد به نام‌های نیل آرمسترانگ …

نخستین و تنها ماموریت فضایی تاریخ بشر که به گام نهادن فضانوردان بر خاکی بیگانه منجر شد ماموریت سال ۱۹۶۹ ناسا موسوم به «آپولو» بود که طی آن دو فضانورد به نام‌های نیل آرمسترانگ (N.Armstrong) و باز آلدرین (B.Aldrin) پرچم ایالات متحده را در ماه برافراشتند. ماه به عنوان نخستین هدف ماموریت‌های فضایی بشر جدابیت‌های بسیار داشت. تا پیش از انجام ماموریت‌های اکتشافی ماه، اخترشناسان همواره یک روی این جرم آسمانی را مشاهده می‌کردند.

در واقع بی‌اطلاعی از نیمه پنهان ماه باعث شده بود تا داستان‌هایی در مورد وجود حیات در این نیمه شکل بگیرد. بر خلاف زمین، ماه نه آب دارد، نه هواسپهر، نه زندگی و نه میدان مغناطیسی. با این حال نمی‌توان گفت که ماه کاملا غیر فعال است، زیرا «ماه لرزه» که شبیه زمین لرزه است را باید نشانه‌ای از وجود نوعی حرکت در درون آن دانست. بی‌شک ماه در دوران گذشته، آتشفشان‌هایی داشته است؛ اما غالب حفره‌هایی که در آن دیده می‌شود نتیجه اصابت سنگ‌های آسمانی در اولین روزهای شکل‌گیری آن است. بعضی از این حفره‌ها بسیار عظیم‌اند: عمق حفره نیوتون به هشت هزار متر می‌رسد. هنگامی که سفینه فضایی اتحاد جماهیر شوروی موسوم به «لونا ۳» از پشت ماه عکس گرفت، دانشمندان دریافتند که روی پنهان ماه درست مانند روی آشکار آن نیست. در آنجا، تعداد حفره‌ها بسیار بیشتر است؛ اما به طور کلی از حفره‌های روی آشنای ماه کوچک‌تر بودند. ماه و زمین به طور همزمان و حدود ۵/۴ میلیارد سال پیش شکل گرفتند. این که ماه دقیقا چگونه به وجود آمده هنوز معلوم نشده است.

ممکن است همراه با زمین در اوایل شکل‌گیری منظومه شمسی شکل گرفته باشد، یا اینکه بعدها جذب میدان جاذبه زمین شده و در مدار آن قرار گرفته باشد. نظریه‌ای که در میان دانشمندان بیش از سایر نظریه‌ها پذیرفته شده این است که ماه از برخورد یک سیارک به اندازه مریخ به زمین به وجود آمده است. اثرات متقابل جاذبه‌های زمین و ماه بر همدیگر باعث افزایش مدت حرکت وضعی هر دو جسم شده است. به‌عنوان مثال، زمانی مدت حرکت وضعی زمین (طول شبانه روز) فقط ۱۰ ساعت بود، اما این زمان به ۲۴ ساعت کنونی افزایش یافته است. اگر این روند همچنان ادامه پیدا کند، طول ماه‌ها به ۴۷ روز خواهد رسید. اما مقیاس زمانی این روند بسیار طولانی‌تر از طول عمر خورشید است، بنابراین منظومه شمسی عمر کافی برای رسیدن به آن زمان را نخواهد داشت. قطر خورشید ۴۰۰ برابر قطر ماه و فاصله آن از زمین نیز ۴۰۰ برابر فاصله ماه از زمین است. این اتفاق باعث می‌شود تا هم ماه و هم خورشید به یک اندازه به نظر رسیده و در هنگام کسوف تمام سطح خورشید گرفته شود.