دندان شیری هم مراقبت می‌خواهد

برای اولین بار حوالی ۶ ماهگی در لثه پایین شیرخوارتان مرواریدهای سفید و زیبایی ظاهر می‌شوند که رویش آنها یکی پس از دیگری تا ۲ سالگی ادامه می‌یابد. البته این زما‌ن‌ها تقریبی …

برای اولین بار حوالی ۶ ماهگی در لثه پایین شیرخوارتان مرواریدهای سفید و زیبایی ظاهر می‌شوند که رویش آنها یکی پس از دیگری تا ۲ سالگی ادامه می‌یابد. البته این زما‌ن‌ها تقریبی است و بین کودکان تفاوت‌های زیادی از نظر زمان رویش این دندان‌ها دیده می‌شود.

این دندان‌ها دندان‌های شیری هستند؛ یعنی در ۲ سالگی سیستم دندانی شیری کودک کامل شده و رژیم غذایی از مایعات به سمت غذاهای جامد و جویدنی تغییر می‌کند. تعداد دندان‌های شیری در این سن ۲۰ عدد است که شامل ۱۲ دندان قدامی و ۸ دندان خلفی (آسیا) است. این دندان‌ها باید تا زمان رویش دندان‌های دائمی جایگزین در دهان کودک باقی بمانند و وظایف خودشان را ایفا کنند ولی متاسفانه بسیاری از کودکان این دندان‌ها را بسیار زودتر از موعدی که باید به‌ طور طبیعی بیفتند از دست می‌دهند. علت عمده از دست دادن زودهنگام دندان‌ها، پوسیدگی آنهاست که به دلیل عدم توجه از طرف والدین و عدم مراجعه جهت انجام معاینه‌های منظم توسط دندان‌پزشک برای کشف پوسیدگی‌های اولیه و انجام درمان‌های لازم است. بنابراین ضایعات وسعت می‌یابند و برای کودک ایجاد درد و ناراحتی می‌کنند. در این مرحله ممکن است دندان‌پزشک بتواند با انجام درمان مناسب دندان را حفظ کند یا به دلیل از بین رفتن عمده بافت دندان یا عفونت گسترده آن مجبور به خارج کردن آن شود. بسیاری از والدین با تصور اینکه دندان‌های شیری دندان‌های موقتی هستند، هیچ‌گونه مراقبتی را برای آنها لازم نمی‌دانند. حال آنکه اگر والدین با اهمیت این دندان‌های موقتی آشنا باشند، در حفظ و نگهداری آنها تلاش بیشتری خواهند کرد. اولین مراجعه به دندان پزشک حتی قبل از یک سالگی لازم است.

ایجاد پوسیدگی در دندان‌های کودک علاوه بر درد و ناراحتی که برای کودک در پی دارد ممکن است به دلیل عفونت احتمالی به دندان‌های دائمی زیرین خود آسیب برساند و در تکامل آنها اختلال ایجاد کند. از طرفی، نداشتن دندان‌های قدامی کودک می‌تواند در تکلم او اختلال ایجاد کند زیرا تلفظ بسیاری از حروف با برخورد زبان به دندان‌های قدامی شکل می‌گیرد و نبودن این دندان‌ها باعث اشکال در تلفظ کودک خواهد شد. نبود این دندان‌ها همچنین می‌تواند زیبایی و اعتماد به نفس کودک را سلب و او را در بین همسالانش انگشت‌نما کند و مهم‌تر از همه اینکه جوانه دندان‌های دائمی در زیر دندان‌های شیری قرار دارند و هرگاه زمان رویش آنها فرا برسد، ریشه دندان‌های شیری تحلیل می‌رود و دندان‌ها لق می‌شوند و دندان‌های اصلی جایگزین آنها می‌گردند. اگر یک دندان شیری قبل از موعد مقرر از دهان خارج شود، فضای مربوط به آن توسط سایر دندان‌ها اشغال می‌شود. در نتیجه، برای دندان دائمی جایی برای رویش باقی نمی‌ماند که این مساله ممکن است باعث نهفته ماندن آن دندان دائمی یا به هم ریختگی کل دندان‌ها شود؛ یعنی نیاز به یک درمان ارتودنسی پرهزینه در آینده! توصیه می‌شود والدین باید برای حفظ و نگهداری دندان‌های شیری تلاش کنند و درمان‌های پیشگیری را انجام دهند.

دکتر احمد جعفری

متخصص دندان‌پزشکی کودکان و عضو هیات علمی دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران