اعتیاد اینترنتی بین نوجوانان و جوانان

هم زمان با دسترسی گستردهٔ افراد به اینترنت, شاهد نوع جدیدی از اعتیاد به نام اعتیاد به اینترنت هستیم که مسئلهء خاص عصر اطلاعات است ”اعتیاد اینترنتی“ اصلاحی بود که اولین بر به وسیله ”یانگ“ در سال ۱۹۹۶ معرفی گردید و مورد توجه روان پزشکان و درمان گران قرار گرفت

درجهان امروز، فرهنگ رسانهٔ با برتری اینترنت، فراگیر‌ترین فرهنگ تاثیرگذار جامعه است.مرکز ثقل این تاثیر روی نسل جوان در حال رشد، یعنی جوانان و نوجوانان است . این ارتباط می تواند به رشد مهارت‌های مختلف یادگیری منجر شود. البته در کنار این مزیت‌های بزرگ باید در کمین خطرهای پنهان آن نیز بود. این پدیدهٔ تناقض آلود از یک جهت بهترین و غنی‌ترین بستر رشد، تحول و توسعهٔ زندگی انسان‌ها را فراهم کرده و از سوی دیگر، مسموم‌ترین و آسیب زا ترین فضای فرهنگی و تربیتی را نیز در درون خود دارد. در واقع پدیدهای اینترنت، یک شمشیر دولبه است، هم فرصت است و هم تهدید.

امروز اصلاح هراس رسانه‌ای در بحث های جامعه شناسی و علوم ارتباطات، جایگاه وسیعی یافته است . این اصلاح اشاره به مسئله ترس و نگرانی جامعهٔ کنونی می‌کند که ریشه در ابزار فرهنگی دارد. این هراس، بیشتر متوجه کودکان و نوجوانان است . این فناوری، خوراک‌هائی غیرقابل هضم را در اختیار کودکان و نوجوانان قرار می‌دهد و دنیای آنان را آشفته می‌کند . سران جامعهٔ اطلاع رسانی جهان در ژنوی ۲۰۰۳ تاکید می‌کنند که ظرفیت سازی و سوادآموزی در زمینهء فناوری اطلاعات، عاملی اساسی است و بالا ترین میزان حمایت دراین زمینه باید از جانب خانواده‌ها به همراه مدیریت اخلاقی و هدایت عقلانی ـ فردی باشد . متاسفانه با توجه به پژوهش انجام شده بخش عمده‌‌ای از پدر و مادران از خطرهائی که فرزندان شان در اینترنت با آن مواجه‌اند، اظهار بی اطلاعی می‌کنند.

● آمار استفاده کنندگان از اینترنت در دنیا :

امروز بیش از یک میلیارد کاربر اینترنتی در دنیا وجود دارد. اینترنت در سال ۱۳۷۰ توسط مرکز تحقیقات فیزک نظری و ریاضی برای اولین بار در ایران از همان ابتدا حرکت شتاب آلودگی داشت؛ به طوری که بر اساس آمار ۴ سالهٔ اخیر از سوی وزارت ارتباطات و فناوری، کاربران اینترنتی، ۲۵ برابر شده است . سه چهارم کاربران اینترنتی در ایران ۲۱ تا ۳۲ سال سن دارند و این در حالی است که ۶۴ درصد از کاربران اینترنتی در منزل هم از اینترنت استفاده می‌کنند.

● اعتیاد به اینترنت:

هم زمان با دسترسی گستردهٔ افراد به اینترنت، شاهد نوع جدیدی از اعتیاد به نام اعتیاد به اینترنت هستیم که مسئلهء خاص عصر اطلاعات است. ”اعتیاد اینترنتی“ اصلاحی بود که اولین بر به وسیله ”یانگ“ در سال ۱۹۹۶ معرفی گردید و مورد توجه روان پزشکان و درمان گران قرار گرفت . اعتیاد به اینترنت، نوعی اختلال روان شناختی – اجتماعی است که شامل نوعی وابستگی رفتاری به اینترنت است و استفادهء بیمارگونه و وسواسی از اینترنت را شامل می‌‌شود. این اختلال طبق دیدگاه ”یانگ“ کارکردهای انطباقی شخص را مختل می‌سازد .فرد معتاد کسی است که دست کم ۳۸ ساعت در هفته، وقت خود را صرف استفاده از اینترنت می‌کند.

● آمار اعتیاد به اینترنت در تهران :

بر اساس نتیجه‌های پژوهش ”دکتر معیدفر“ بر روی ۸۰۰ نفر، ۳/۲۴ درصد از مجموعه کاربران نسبت به اینترنت، به صورت حاد اعتیاد داشته‌اند. این رقم حدود ۴/۱ کاربران را در بر می‌گیرد. طبق نتیجه‌های این پژوهش بین مسئولیت پذیری و اعتیاد رابطه معنی داری وجود دارد. یعنی هر چه اعتیاد به اینترنت بیشتر باشد، مسئولیت پذیری اجتماعی، کمتر می‌شود . هم‌چنین بین اعتیاد اینترنت و عامل‌هائی از جمله انزوای اجتماعی، ناکامی تحصیلی و کار آئی، فقدان حمایت اجتماعی و خود باوری رابطهٔ معنی داری وجود دارد. پاسخ گویان به طور میانگین ۱۱ ساعت و ۲۲ دقیقه در هفته به اینترنت دسترسی دارند و مدت زمان اتصال آنان به طور میانگین ۱ ساعت و ۵۶ دقیقه بوده است. نتیجه‌های این پژوهش نشان می‌دهد سنی ۱۹ تا ۳۰ سال، افرادی هستنند که به شدت درگیر اعتیاد هستنند.

● ۵ نوع ویژه از اعتبار به اینترنت :

۱) اعتیاد به موضوع های جنسی در کامپیوتر

۲) اعتیاد به موضوع های جنسی در کامپیوتر

۳) اجبار شبکه‌ای

۴) جمع آوری اطلاعات

۵) اعتیاد به رایانه

”گروهل“ الگوی مرضی اعتیاد را پیشنهاد کرده و دو دیدگاه در زمینه ارائه می‌دهد:

۱) علت گرایش افراد به اعتیاد تمایل آنان برای دوری گزیدن از مشکل‌هائی است که در زندگی، شخص با آن ها مواجه است.

۲) مانئن در مرحله اول یا با عبارتی تثبیت در مرحلهٔ اول کار با اینترنت که شامل سه مرحله است:

الف) افسون گری یا وسواس

ب) توهم زدائی یا سرما خوردگی

ج) تعادل

● ۱۰ گام برای زندگی به هنجار (دیویس ۲۰۰۱)

۱) رایانه را به اتاق دیگر منتقل کنید.

۲) موقعی از اینترنت استفاده کنید که کسی در خانه باشد .

۳) برای اینترنت زمان بندی ایجاد کنید.

۴)در زمینهٔ مشکل خود با دیگران صحبت کنید.

۵) تمرین‌های ورزشی انجام دهید .

۶) در اینترنت هرگز از اسم مستعار است استفاده نکنید.

۷) از اینترنت مرخصی بگیرید.

۸) دربارهٔ اعتیاد خود زیاد فکر نکنید.

۹)در قالب گروه‌های حمایتی به سایر معتادان نیز کمک کنید.

۱۰) به افرادی حرفه‌ای ( مشاوران و روان‌شناسان ) مراجعه کنید.

راه‌های گام به گام درمان شناختی – رفتار ( دیویس ۲۰۰۱):

در این روش، درمان شامل ۱۴ هفته مشاوره می باشد که به علت اعتیاد، قدم به قدم شناسائی شده و در جهت بهبود، گامی موثر به عمل آورده است.

وجیهه بشارت‌زاده

روان شناس، مشاوره، استاد دانشگاه

مدیر مرکز خدمات مشاوره‌ای بشارت

منابع : ”اعتیاد به اینترنت“ ”احمد امیدوار“ ”علی اکبر صارمی“