دیدارهای شفاف در «دودکش»

پشت صحنه سریال دودکش که برای شبکه یک در ماه رمضان آماده می شود

در اوج خبرهای داغ تولیدات تلویزیون به مناسبت ماه مبارک رمضان، گروه‌های مختلفی مشغول هستند تا کار خود را به ماه مبارک برسانند. در این میان به سراغ گروهی می‌روم که حدود پنج ماه است مشغول به تصویربرداری قصه دو خانواده هستند که زندگی ساده‌ای دارند و یک قالیشویی را اداره می‌کنند، اما هر بار ماجراها و مسایلی برای آنها اتفاق می‌افتد و این، داستان سریال تلویزیونی «دودکش» را شکل می‌دهد که برخلاف روال معمول سریالهای ماه مبارک رمضان - که حدودا ۳۰ دقیقه‌ای هستند- در ۲۶ قسمت ۴۵ دقیقه‌ای تهیه می‌شود.

در مسیر رسیدن به لوکیشن این سریال در منطقه دارآباد است، در این فکر هستم که این بار مخاطب در کار محمدحسین لطیفی با چه نگاه و حرف نویی روبرو خواهد شد؟ آیا او این بار کاری مثل «صاحبدلان» را ارائه خواهد کرد؟

واقعیت امر این است که لطیفی از جمله کارگردانانی است که به مخاطب خیلی اهمیت می‌دهد و ویژگی اصلی که در پس همه کارهایش وجود دارد این است که چون حرفهایش از دل می‌آید، لاجرم بردل مخاطب می‌نشیند. سریال های همسایه‌ها، وفا یا سفرسبز که یادتان هست؟

در راه، خبر تولید کار او را مطالعه می‌کنم تا با عواملش آشنا شوم؛ بازیگرانی چون هومن برق نورد، بهنام تشکر، امیرحسین رستمی، سیما تیرانداز، نگار عابدی، الناز حبیبی، جواد عزتی، محمدرضا شیرخانلو، یاس نوروزی، رونیکا محمدی، نصرت میرعظیمی، سید رضا حسینی و نوید خداشناس بازیگران این سریال هستند.

قبل از این اسامی چیزی که بیشتر جلب نظر می‌کند، نام سریال است. نامی که قطعا با ذهنیت لطیفی بار معنایی خاصی دارد؛ درست مانند فیلم «عینک دودی» که ظاهرا ربطی به فیلم نداشت ولی او با انتخاب آن اسم می‌خواست بگوید همه از پشت عینک دودی همدیگر را می‌بینند و با برداشتن آن، زندگی برایشان شیرین می‌شود. پس درباره دودکش هم باید صبر کرد تا دید وجه تسمیه آن چیست...

به کارگاه قالیشویی، لوکیشن‌ ثابت این سریال می‌رسم که در باغی واقع در پشت موزه حیات وحش دارآباد، برای این سریال بازسازی شده است. این بار لطیفی بدنبال سوژه‌ای رفته که عین زندگی است و به سادگی، قرار است به حقیقت زندگی قشر متوسط جامعه امروز بپردازد.

● برشی از زندگی مردم

کنار کارگردان و پشت مانیتور می‌ایستم و با او همکلام می‌شوم. لطیفی معتقد است مصمم است کاری متفاوت ارائه کند که در آن، قرار نیست کار به سمت لودگی برود و مردم به‌زور بخندند.

او با اشاره به فیلم «مهمان مامان» می‌گوید: در فیلم داریوش مهرجویی با داستان خاصی روبرو نیستیم و زندگی به معنای واقعی در آن جاری به نظر می‌‎رسد. در این سریال هم تلاش شده پایمان را یکجوری جای پای استادان بگذاریم. در مقطع نمایش فیلم مهمان مامان هم معتقد بودم مهرجویی کار سختی ساخته است و فکر می‌کنم دودکش هم سختی های خاص خود را دارد.

او می‌گوید: از زمانی که با مدیران تلویزیون قرار گذاشتم این کار را کلید بزنم، عهد و پیمان بستم زندگی بسازم و مردم را با خودشان مواجه کنم. این سریال بی پیرایه است و قصه آنچنانی ندارد بلکه قرار است با نشان دادن زندگی شخصیت​ها، مخاطب را جذب کند. بنابراین ما قصه پر پیچ و خمی نداریم و بدنبال ایجاد لحظاتی هستیم که همه‌ به نوعی تجربه‌اش را داریم و دودکش روی آنها دقیق می‌شود.

وی با تأکید بر این​که تمام تلاش گروهش بر این است که دودکش را در اوج سادگی کار کند، درباره قصه آن می‌گوید: دودکش ماجرای زندگی دو خانواده است که نسبت فامیلی هم با هم دارند و در آن، زندگی و چالش و پیچش های زندگی آنها به تصویر کشیده می‌شود.در واقع در دودکش مشکلات روزمره‌ای که با توجه به فقر موجود برای قشر متوسط رو به پایین بوجود می‌آید، به تصویر کشیده می‌شود.

● ماجرای رفتن به بیمارستان

گروه تصویربرداری، دو دوربین را متناسب با دکوپاژ پلان ۲ از سکانس ۶۷۳ در محوطه کوچه، جلوی قالیشویی آماده می‌کنند.

حاج آقا (با بازی جوادعزتی) جلوی در قالیشویی می‌ایستد و در حال پیاده شدن از موتور، قصد برداشتن کلاه ایمنی را از سر خود دارد که همزمان عالیه (با بازی الناز حبیبی) با لباس دانشگاه و با عجله از قالیشویی خارج می‌شود. دوربین اول حاج آقا را در قاب خود دارد و دوربین دوم عالیه را می‌گیرد که به محض خروج، حاجی را پشت در می‌بیند.

حاج آقا به عالیه سلام می​کند و عالیه نیز پاسخ او را می‌دهد. حاج آقا که قصد دارد بابت یکی از فرش هایی که برای شستن به آنجا آورده، مطلبی را به آقا فیروز بگوید سراغش را می‌گیرد.

عالیه در جواب می‌گوید: نیستش! رفته بیمارستان.

حاجی: بلا دوره انشاء الله، طوری شدن؟

عالیه تا نام پسر فیروز را می‌آورد، حاجی مهلت نداده نشانی بیمارستان را می‌خواهد که عالیه می‌گوید: منم همونجا می‌رم، بریم!

حاجی که دست و پایش را گم کرده، به بهانه این که یک کلاه ایمنی بیشتر ندارد، به عالیه می‌گوید: البته این موتور راکب دو نفر هست، اما من یک کلاه ایمنی بیشتر ندارم. شما با تاکسی تشریف ببرید، من در پی شما می‌آم.

عالیه به سمت حیابان می‌رود تا تاکسی بگیرد و حاجی نیز در پی او عازم بیمارستان می‌شود.

«هومن برق‌نورد» که نقش فیروز را دراین سریال بازی می‌کند، سرپرست خانواده است که قالیشویی دارد. او اختلاف سلیقه‌ای با دوستش دارد که هم شوهر خواهرش است و هم برادر زنش. به همین دلیل بین آن دو برخوردهایی صورت می‌گیرد و ماجراهای شیرینی از زندگی این دو خانواده را به نمایش می‌گذارد.

● جواد عزتی در نقش یک روحانی

جواد عزتی از بازیگران مستعدی است که این روزها در سریال دودکش با لطیفی همکاری دارد و به نوعی می‌توان او را تضمینی برای پربیننده شدن سریال در ماه رمضان دانست! او با اشاره به این که از اول کار قرار بوده با این گروه همکاری داشته باشد، می‌گوید: همه چیز دست به دست هم داد تا دیرتر وارد این سریال شوم اما بالاخره رسیدم!

عزتی که پیش از این نقش متفاوتی در فیلم سینمایی «طلا و مس» ایفا کرده است، برای دومین بار در نفش روحانی ظاهر می‌شود. او درباره شخصیتی که در دودکش ایفا می‌کند، توضیح می‌دهد : در این سریال نقش امام جماعت یکی از محله‌های تهران را بازی می‌کنم که اتفاقات دو خانواده اصلی این سریال در آن محله روی می‌دهد و آنها با این شخصیت تعاملی هم دارند.

عزتی درباره تفاوت​های دو نقش روحانی در فیلم طلاومس و این سریال، معتقد است: شخصیت ها و رویکردشان با هم فرق دارد و سعی من بر این است که با توجه به این تفاوت​ها، حالا که قرار است برای دومین بار چنین نقشی را بازی کنم و در معرض قضاوت قرار گیرم، حتما نقش متفاوتی ایفا کنم.

● بگومگوی کارگر با کارفرما

گروه فنی در بیرون قالیشویی، تجهیزات را برای سکانس بعدی فراهم می‌کنند. در این سکانس قرار است بگو مگوی کارگر با کارفرما به تصویر کشیده شود.

هوشنگ، کارگر قالیشویی با بازی مجتبی میرعظیمی جلوی در قالیشویی ایستاده و با تلفن به همسرش که امشب مراسم عروسی​شان است، می‌گوید: نگران نباشد و او با پول برمی‌گردد!

دراین زمان وانت حامل فیروز (با بازی هومن برق نورد) و نصرت (که نقش او را بهنام تشکر ایفا می‌کند) جلوی در قالیشویی می‌ایستد و هردو پیاده می‌شوند. دوربین یک، هوشنگ را در قاب خود دارد و در دوربین دو، وانت و سرنشینان آن نشان داده می‌شود.

فیروز بعد از پیاده شدن از وانت به هوشنگ می‌گوید: صاحب عروسی! اینجا چه کار می‌کنی؟

هوشنگ در جواب می‌گوید: صاحب عروسی یا صاحب عزا؟

و فیروز به طنز می‌گوید: خیلی خب ، صاحب عزا، اینجا چه کار می‌کنی؟

هوشنگ که برای گرفتن طلبش به قالیشویی آمده است، با داد و فریاد می‌خواهد حقش را بگیرد و فیروز می‌خواهد او را ساکت کند تا آبرویشان جلوی همسایه‌ها نرود. از طرف دیگر نصرت نیز با این دیالوگ که شما را با هم تنها می‌گذارم، در می‌رود و وارد قالیشویی می‌شود.

فیروز که سعی دارد هوشنگ را ساکت کند به او دلداری می‌دهد که نگران نباشد. اگر پول جور نشد، شام عروسی را تهیه می‌کند.

● دکوری برای انتقال طراوت زندگی

زینب تقوایی در اولین تجربه تهیه کنندگی خود در سریال سازی، درباره دودکش می‌گوید : پیش تولید کار از آذرماه آغاز شد، بهمن ماه آن را کلید زدیم و الان روزهای پایانی کار را پیش رو داریم. فکر می‌کنم زمان چاپ گزارش، تولید این کار به پایان رسیده باشد.

وی ادامه می‌دهد: با تمام مشکلاتی که وجود داشت الحمدالله بخوبی پیش رفتیم و تا اینجای کار از تولید دودکش، راضی بوده‌ام. امیدوارم مخاطبان هم از دیدن آن لذت ببرند.

این تهیه کننده درباره تعدد لوکیشن​های این سریال می‌گوید: روی انتخاب لوکیشن ها حساسیت زیادی داشتیم، چون برای همه گروه مهم بود که قاب تصویری که می‌خواستیم بسته شود، کجا باشد. بنابراین هم تعدد لوکیشن و هم انتخاب سختی داشتیم. بسیاری از مکان های تصویربرداری ساخته شده است. از جمله لوکیشن اصلی ما (قالیشویی) که در این باغ آن را ساخته‌ایم.

او ادامه می‌دهد: دلیل بازسازی لوکیشن اصلی، این بود که بسیاری از قالیشویی‌ها بیرون از محدوده شهر هستند و بیشتر با سوله سروکار داشتیم، در صورتی که ما قصدمان این بود که در این کار، نوعی فضای زندگی و طراوت را به مخاطب انتقال دهیم.

تقوایی با اشاره به این که مدیران تصمیم بر پخش این سریال در ایام ماه مبارک رمضان گرفته‌اند و از نیمه راه حال وهوای ماه رمضانی به کار داده شده، می‌گوید: به یاری خدا این کار برای پخش از شبکه اول سیما در ایام رمضان آماده خواهد شد.

● بگو مگوی کارگر با کارفرما

دوربین از داخل حیاط فیروز را که بیرون کنار وانت ایستاده است را در قاب خود دارد و فقط دیالوگهای فیروز که با هوشنگ صحبت می‌کند و به او وعده می‌دهد که نگران پولش نباشد و شام عروسی را تامین می‌کند .

● همه کاره و هیچ کاره!

بهنام تشکر از دیگر بازیگران این سریال است که بازی او در سریال «ساختمان پزشکان» هنوز در یادهاست. او که در ژانر کمدی توانسته بخوبی بدرخشد در سریال دودکش نقش نصرت را ایفا می‌کند. وی نقش خود را این گونه توصیف می‌کند: شخصیتی که به من محول شده قرار است خیلی کارها بکند ولی همیشه مایه دردسر است و بنوعی همه کاره و هیچ کاره است. فیروز با خواهر من ازدواج کرده است و خواهر دیگر فیروز با من زندگی می‌کند، اما ما در قالیشویی شراکتی نداریم و فقط با آنها فامیلیم!

وی ادامه می‌دهد: نصرت رابطه خوبی با برادرخانمش یا شوهر خواهرش ندارد و فکرهای بزرگ دارد که هیچگاه نمی‌تواند به آنها جامه عمل بپوشاند .

● کمک می‌کنم تا سربار نباشم

«الناز حبیبی» که پس از فیلم «پیتزا مخلوط» دومین کار طنزش را تجربه می‌کند، پیش از این در کارهای جدی حضور داشته است و از سال ۱۳۷۸ و از ۹ سالگی سابقه بازیگری را با کارگردانانی چون کیانوش عیاری، سیروس مقدم، حمید سهیلی‌زاده، جواد افشار و ... را در کارنامه خود به ثبت رسانده است .

وی درباره نقش خود در سریال «دودکش» می‌گوید: در این سریال نقش عالیه را بازی می‌کنم که به دلیل قبولی در رشته جانورشناسی دانشگاه تهران برای زندگی به خانه دختر عمویم (که خانم تیرانداز نقشش را بازی می‌کند) می‌روم. وی خود را عضوی از این خانواده می‌داند و سعی می‌کند هر کمکی از دستش برمی‌آید انجام دهد. خود را در مشکلات این خانواده شریک می‌داند تا سربار نباشد، در صورتی که دختر عمویش بدون هیچ چشمداشت و منتی پذیرای اوست .

● «دودکش» طلسم را شکست

«امیرحسین رستمی» از جمله بازیگران تلویزیون با نقش شکور در سریال «شمس العماره» شناخته شد و پس از سالها فرصت همکاری با لطیفی را پیدا کرده است . او درباره این همکاری می‌گوید: در دودکش نقش بهروز را بازی می کنم و همراه فیروز دو برادر هستیم که قالیشویی را اداره می‌کنیم و تمام اتفاقاتی که می‌افتد، بی ربط با قالیشویی نیست. مکانی که به ما ارث رسیده است .

رستمی کار با محمدحسین لطیفی را یک همکاری شیرین می‌خواند و از دوستی قدیمیش با او یاد می‌کند و می‌گوید: در این سالها فرصت همکاری با یکدیگر را پیدا نمی‌کردیم. حتی آخرین باری که با هم قرارداد هم بستیم (برای سریال ویدئویی ساخت ایران) به دلیل قراردادی که قبل‌تر برای سریال «دختران حوا» بسته بودم، این همکاری میسر نشد و خوشحالم که با دودکش، این طلسم شکسته شد.

● روایت کارگردان از نام «دودکش»

اما باردیگر برای یافتن پرسش بی‌جوابم سراغ لطیفی می‌روم تا ببینم داستان قالیشویی و ماجرای دوخانواده با نام سریال (دودکش) چه سنخیتی دارد. او می‌گوید: معتقدم ما در یک فضای پر از دود هستیم و اگر دودکشی باشد، همدیگر را خیلی خوب خواهیم دید، همدیگر را دوست خواهیم داشت و به هم محبت خواهیم کرد. این عنوان همانند خود قصه خیلی ساده است و از طرفی کمی حالت مفرح و طنز را در خود دارد.

وی که حدود پنج ماه است مشغول ساخت این سریال است در پایان می‌گوید: همیشه گفته‌ام مردم نباید فکر کنند که این کار را لطیفی ساخته است، بلکه همه عوامل در ساخت و تولید دخیل بودند. از بچه‌های خدمات گرفته تا تصویربردار ، صدابردار و... آنها این کار را ساخته‌اند و این کشتی را به من سپرده​اند. شرایط کار خیلی سخت بود و از همه عوامل​به​خصوص بازیگران که توانستند اینقدر خوب با شرایط کار کنار بیایند، ممنونم.

دیگر عوامل پشت دوربین دودکش عبارتند از: تهیه‌کننده زینب تقوایی، نویسنده و دستیار اول کارگردان بروز نیک نژاد، دستیار دوم کارگردان داود زادق آبادی، منشی صحنه محمد حسین گلفشان، برنامه ریز امیر لطیفی، مدیر تصویربرداری ابراهیم غفوری، تصویربردار مهدی امیری، عکاس مهدیه لطیفی، مدیر نورپردازی رضا شیان، گروه تصویربرداری امیر امیری، آنگینه عیسائیان، حمیدرضا زارعی، مجتبی توکلی، صدابردار امیر حاتمی، نادر تاج آبادی، سعید زند، فرزین زند، تدوین امیر شیبان خاقانی، صداگذار سید علیرضا علویان، طراح صحنه و لباس محسن نوروزی، حجت آوینی، فرشته آلوسی، شاهین مصیبی، مهدی ابراهیمی، ارغوان سخاوی، مدیر تولید محمد صادق آذین، مدیر تدارکات افشین رئوف، گروه تدارکات مهدی شهبازی، مصطفی روشن روان، جواد نوریان، ابوالفضل غلامی، مجتبی آژنگ، حمل و نقل حسین خسروانی، خسین قاسمی ،محمد نجفی، عباس زینعلی وسینه موبیل فنی حمید رضا نوروزی.

بهناز وفایی وحدت