۷ ۹ میلیارد دلا ر یارانه برا ی افزایش آلودگی هوا

قیمت نفت همچنان در مرز ۶۰دلار قرار دارد و پیش بینی برخی از كارشناسان امر نشان می دهد این رقم تا پایان امسال به ۸۰دلار افزایش پیدا كند

روزنامه واشنگتن پست نوشت : كارشناسان اقتصادی ایران نگران این موضوع هستند كه دولت ایران به جای اختصاص درآمد نفتی ۴۰میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در امور زیربنایی كه اقتصاد كشور را برای دراز مدت بیمه می‌كند، آن را صرف پرداخت یارانه‌های مستقیم و غیر مستقیم كند تا از نارضایتی‌های موجود پیرامون گرانی كالا و تورم بالا بكاهد. كارل ویك، روزنامه‌نگار واشنگتن پست با اشاره به پنج برابر بودن بهای بنزین در آمریكا نسبت به ایران می‌نویسد مصرف بالای بنزین در ایران مانع از صادرات مطلوب نفت می‌شود و اقتصاد ایران به دلیل ناتوانی در بهینه‌سازی مصرف سوخت، خسارت فراوانی می‌بیند. مسائلی نظیر قاچاق سوخت ارزان قیمت ایران به كشورهای تركیه و پاكستان، واردات بنزین برای مصرف در داخل كشور كه عموما از خودروهای مدل پایین، غیر استاندارد و پرمصرف هستند به علاوه پرداخت یارانه‌ مستقیم كه خود قاچاق بنزین و مصرف داخلی را افزایش می‌دهد، از مشكلات بزرگ اقتصاد بیمار ایران است كه مانع توسعه زیربنایی كشور می‌شود. هر لیتر بنزینی كه در ترافیك تهران می‌سوزد با صرف خودروهای قراضه و غیر استاندارد موجود، داخل كشور می‌شود، در بازار جهانی در حدود ۴۸سنت تا یك دلار قیمت دارد. برخی از كارشناسان اقتصادی و مدیران وزارت نفت یكی از راه‌های جلوگیری از به هدر رفتن ثروت ملی و قاچاق بنزین به كشورهای همسایه را حذف یارانه‌‌ها و واقعی كردن قیمت بنزین می‌دانند. آمارهای دولتی نشان می‌دهد از آغاز سال ۸۴ بیشترین ركورد مصرف بنزین، در روز ۱۱تیرماه به میزان ۷۳میلیون و ۳۰۰هزار لیتر صورت گرفت. این مقدار بنزین در بازار كشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس كه كمتر از كشورهای اروپایی و آمریكایی قیمت دارد در حدود ۳۱۳۱۳۷۶۰۰۰۰تومان در روز است كه از این رقم در حدود ۲۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰تومان با پرداخت یارانه و دیگر تسهیلات داده شده دود می‌شود. پالایشگاه‌های ایران روزانه ۴۰ میلیون لیتر بنزین تولید می‌كنند كه ۲۵میلیون لیتر كمتر از مصرف روزانه رانندگان ایرانی است. با توجه به افزایش قیمت جهانی نفت و واردات روزانه ۲۵میلیون لیتر بنزین، ایران باید حجم قابل توجهی از درآمد نفتی خود را صرف واردات بنزین كند، رقمی در حدود ۴میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار در سال كه این رقم با توجه به افزایش روزانه تولید اتومبیل در داخل افزایش خواهد یافت. قیمت متوسط بنزین در ایران لیتری ۸۰تومان و در بازار جهانی به طور میانگین بیشتر از ۵۰سنت است، یعنی در حدود لیتری ۴۵۰تومان. بنابراین كشور ما بنزین را با پرداخت یارانه و در حدود ۳۷۰تومان ارزان‌تر به جامعه تحویل می‌دهد. بر اساس آمارهای رسمی شركت ملی پخش‌ فرآورده‌های نفتی، امسال مصرف بنزین كشور به بیش از ۲۴میلیارد لیتر می‌رسد كه حدود ۴۰درصد آن از طریق واردات، یعنی ّبا لیتری در حدود ۴۵۰تومان باید وارد شود. به عبارت دیگر رقمی در حدود ۷/۹ میلیارد دلار بابت صرف این مقدار بنزین در كشور باید یارانه پرداخت شود. مدیر عامل شركت ملی پخش فرآورده‌های نفتی یارانه هر لیتر بنزین را ۲۲۰تومان اعلام كرده بود كه خود این میزان را برای ۶ماه اول امسال ناكافی دانست. نظارت شدیدتر بر كیفیت تولید خودروهای داخلی، خارج كردن خودروهای از رده خارج شده كه طرح آن پیشتر اعلام شده ولی هنوز موثر واقع نشده و روان‌سازی ترافیك تهران از مواردی است كه می‌تواند از مصرف بی‌رویه بنزین در كشور جلوگیری كند. رفع این موارد كه احتیاج به كار كارشناسی بیشتر دارد نیازمند عزم ملی و همكاری بین نهادهای مختلف چون شهرداری و وزارت نفت، وزارت صنایع و كشور است. اگر در كشورهای پیشرفته بنزین با نرخ واقعی عرضه می‌شود بدین دلیل است كه به جای اختصاص ارقامی چون ۷/۹میلیارد دلار در سال برای پرداخت یارانه سوخت، آن را صرف توسعه حمل و نقل عمومی می‌كنند. در انگلستان كه ماكسیمم زمان انتظار در ایستگاه اتوبوس كمتر از ۱۰دقیقه‌ می‌باشد از اتومبیل فقط برای رفتن به تفریحات استفاده می‌شود. البته قشر ثروتمند جامعه نیز با پرداخت هزینه‌های جانبی بسیار بالای اتومبیل در صورت تمایل می‌تواند از آن استفاده كنند. در آنجا شاهد ترافیك‌هایی كه مردم جامعه را با خود پیر كند نیستیم. چون اصولا استفاده از اتوبوس و مترو به قدری سهل است كه كسی فكر استفاده از اتومبیل و سوزاندن بنزین گرانقیمت را در سر ندارد، مگر در موارد خاص. حذف یارانه بنزین در كوتاه مدت اگر باعث نارضایتی مردمی كه به ارزانی آن عادت كرده‌اند و بیهوده ثروت ملی را می‌سوزانند شود، در دراز مدت باعث توسعه همه جانبه كشور خواهد شد. زمانی كه یارانه بنزین حذف شود دیگر از قاچاق آن به پاكستان و تركیه و دیگر كشورهای همسایه خبری نیست.دیگر ترافیك به گونه‌ای نخواهد بود كه موی رانندگان در ترافیك سفید شود. مسوولان سیستم حمل و نقل عمومی تلاش خواهند كرد، خودروسازان خودروهای كم مصرف‌تر تولید می‌كنند و تكنولوژی ساخت آن در داخل پیشرفت خواهد كرد و البته شاهد مهاجرت به تهران نخواهیم بود چرا كه قشر بسیاری از مهاجران را افرادی تشكیل می‌دهند كه بر اثر عدم توسعه حمل و نقل عمومی و ارزانی بنزین به مسافركشی روی آورده‌اند. مجلس امسال ۸درصد از بودجه كشور را صرف خرید ۲۵میلیون لیتر بنزین از خارج از كشور كرده است تا نیاز خودروهای پرمصرف در ایران را برآورده سازد. آیا با ۸درصد از بودجه كل نمی‌توان كارهای سودمندتری برای كشور انجام داد؟ حذف یارانه بنزین علاوه بر تمام مزیت‌های نامبرده شده، موجب كاهش چشمگیر آلودگی هوای تهران و دیگر شهرهای بزرگ كشور می‌شود و به تبع آن هزینه درمانی جامعه و دولت كه خود می‌تواند صرف امور دیگر شود كاهش می‌یابد