ازدواج امام مهدی علیه السلام

مطابق نظریه «خفای شخص», باید ملتزم به عدم ازدواج شد زیرا طبق این نظریه او از همه افراد مخفی است, و ازدواج احتیاج به ارتباط با مردم دارد و این به نوبه خود با حکمت و فلسفه غیبت سازگاری ندارد ومطابق نظریه «خفای عنوان», می توان ملتزم به ازدواج حضرت شد, خصوصاً آنکه مطابق با سنّت اسلامی است

● پرسش: آیا طبق قاعده، امام زمان‏علیه‏السلام ازدواج کرده است؟

▪ پاسخ: مطابق نظریه «خفای شخص»، باید ملتزم به عدم ازدواج شد؛ زیرا طبق این نظریه او از همه افراد مخفی است، و ازدواج احتیاج به ارتباط با مردم دارد و این به نوبه خود با حکمت و فلسفه غیبت سازگاری ندارد. ومطابق نظریه «خفای عنوان»، می‏توان ملتزم به ازدواج حضرت شد، خصوصاً آنکه مطابق با سنّت اسلامی است. آنچه به نظر می‏رسد ترجیح قول اول است، به جهت:

۱) روایات بسیار بر خفای شخص.( کمال الدین، ص ۳۷۰ ؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۵۱ و ج ۵۱، ص ۳۲)

۲) گر چه در روایت عَمْری اشاره شده که مردم حضرت را در موسم حج می‏بینند ولی نمی‏شناسند، امّا این روایت از امام نقل نشده ونیز اختصاص به موسم حج دارد.( کمال الدین، ص ۴۴۰)

۳) قرار است که حضرت در غیبت تام به سر برد.

۴) اگر ازدواج صورت گرفته بود باید در یک مورد هم که شده سفرا ووکلای ناحیه مقدّسه به آن اشاره می‏کردند.

۵) مسعودی از علی بن ابی‏حمزه نقل کرده که فرمود: ما به امام رضا (ع) عرض کردیم: برای ما روایت شده که امام از دنیا نمی‏رود تا آنکه نسل خود را ببیند؟ امام رضا (ع) به او فرمود: «آیا در خصوص این حدیث برای شما روایت نشده: «إلّا القآئم»؛ به جز قائم.( اثبات الوصیة، ص ۲۰۱)

● پرسش: آیا قول به عدم ازدواج حضرت با سنّت محمدی‏صلی الله وعلیه وآله منافات دارد؟

▪ پاسخ: در مورد سؤال فوق گر چه مطابق روایات نبوی نکاح از سنّت پیامبر (ص) شمرده شده است، ولی گاهی مصلحت أهمّ که همان غیبت واستتار تامّ حضرت از عموم مردم است اقتضا دارد که امر ازدواج تحقّق پیدا نکند. می‏دانیم که در مورد تزاحم ملاکات، همیشه ملاک اهمّ بر ملاک مهمّ پیشی می‏گیرد. خصوصاً آنکه روایاتی وجود دارد که مفاد آن این است که در آخرالزمان در صورت امکان، عزوبت وزن نگرفتن ترجیح دارد.

● پرسش: در صورت قول به عدم ازدواج، به روایت مفضّل بن عمر چگونه پاسخ می‏دهید؟

▪ پاسخ: کسانی که قائل به ازدواج حضرتند به روایت مفضل بن عمر تمسّک کرده‏اند. او از امام صادق (ع) روایت کرده که فرمود: «...از مکان او هیچ یک از اولاد وغیر اولادش اطلاع نمی‏یابد مگر مولایی که متولّی امر اوست».( الغیبة، طوسی، ص ۱۰۲)

پاسخ:

۱) این روایت را به همین مضمون نعمانی در کتاب «الغیبة» نقل کرده ولی به جای کلمه «ولد» کلمه «ولی» آورده است، به این شکل: «ولایطّلع علی موضعه أحد من ولیّ ولا غیره»؛ «وبر موضع او کسی از ولی وغیر ولی اطلاع نمی‏یابد.»( الغیبة، نعمانی، ص ۱۷)

۲) در روایت نیامده که الأن امام زمان دارای همسر وفرزند است، ولذا از این جهت اجمال دارد، ممکن است که مراد فرزندانی باشند که در آستانه ظهور یا بعد از آن به دنیا می‏آیند.

۳) ممکن است که این گونه تعبیر از باب مبالغه در خفای شخص باشد، یعنی حتی در صورتی که حضرت فرزند می‏داشت کسی از جایگاه او اطّلاع نداشت.

● پرسش: آیا روایت احمد بن محمّد بن یحیی انباری بر ازدواج امام زمان‏علیه‏السلام دلالت دارد؟

▪ پاسخ: برخی برای اثبات ازدواج واولاد حضرت ومکان دائمی او به روایت احمد بن محمد بن یحیی انباری استدلال کرده‏اند. در این روایت که مفصّل است اشاره به پنج شهر شده که محل اقامت فرزندان ونسل امام زمان (ع) است.( بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۲۲۱-۲۱۳)

روایت انباری را عده زیادی تضعیف نموده وبه صورت جزم ردّ کرده‏اند، از آن جمله می‏توان به این افراد اشاره کرد:

۱) آقا بزرگ تهرانی.( الذریعة، ج ۵، ص ۱۰۸و۱۰۷ در حاشیه)

۲) سید نعمت اللَّه جزایری.( الأنوار النعمانیّه، ج ۲، ص ۶۵و۶۴)

۳) شیخ محمّد تقی شوشتری.( الأخبار الدخیلة، ج ۱، ص ۱۵۲-۱۴۶)

شیخ آقا بزرگ تهرانی می‏گوید: «این حکایت تنها از طریق وجادت به دست ما رسیده وما حکایت کننده قصّه را نمی‏شناسیم جز آنکه او مرد محترمی در آن مجلس بوده است. سند ومتن آن مشتمل بر تناقضات وامور عجیب وغریب است که می‏توان آنها را انکار نمود... وغرض علما در نقل این حکایات مجرد انس گرفتن به یاد حبیب وذکر دیار وشنیدن آثار اوست...».( الذریعة، ج ۵، ص ۱۰۸)

● پرسش: آیا قصه جزیره خضرا دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟

▪ پاسخ: مرحوم مجلسی در «بحارالأنوار» از علی بن فاضل روایتی مفصّل نقل کرده ودر آن اشاره به جزیره‏ای دارد که نسل حضرت در آن زندگی می‏کنند.

۱) از عبارت مجلسی استفاده می‏شود که روایت اعتبار چندانی نزد او نداشته است. او می‏گوید: «چون در کتاب‏های معتبر به این حدیث دست نیافتم آن را در فصلی جداگانه آوردم».( بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۵۹)

۲) شیخ آقا بزرگ تهرانی نیز این داستان را تخیلی برشمرده است.( الذریعه، ج ۵، ص ۱۰۸)

۳) در متن تناقضاتی وجود دارد.

۴) سخنان بی اساس در آن مشاهده می‏شود.

۵) در سند آن افرادی ناشناخته وجود دارد.( ر.ک: دراسة فی علامات الظهور، جعفر مرتضی عاملی)

● پرسش: در برخی از روایات بر اهل وعیال حضرت اشاره شده،آیا این دلالت بر ازدواج دارد؟

▪ پاسخ: محمّد بن مشهدی در مزار از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمود: «گویا نزول قائم در مسجد سهله را با اهل وعیالش مشاهده می‏کنم».( نجم‏الثاقب، ص ۲۲۵)

۱) دعاها وروایات قابل جمع با اولاد حضرت هنگام ظهور یا بعد از آن است.

سید جعفر مرتضی عاملی می‏گوید: «چه بسا مراد، اولاد حضرت بعد از ظهور باشد آن گونه که از سیاق کلام در اکثر روایات استفاده می‏شود.( دراسة فی علائم الظهور، ص ۲۳۲)

۲) تعبیر به آل‏بیت امام زمان (ع) که در برخی از ادعیه وارد شده با آباء واجداد آن حضرت نیز سازگاری دارد.

● پرسش: آیا کنیه «اباصالح» دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟

▪ پاسخ: برخی ممکن است برای اثبات ازدواج واولاددار بودن حضرت مهدی (ع) به کنیه «اباصالح» استدلال کنند یعنی پدر صالح، که این، دلالت بر وجود فرزندی به نام صالح برای حضرت دارد.

ـ اولاً: ممکن است که تکنّی حضرت به این کنیه به جهت آن باشد که امام زمان (ع) پدر ومجری اصلاح جامعه است، او تنها کسی است که به اذن واراده الهی جامعه بشری را در سطح کره زمین اصلاح خواهد کرد. همان گونه که در روایتی پیامبر (ص) درباره خود علی بن ابی‏طالب (ع) فرمود: «من وعلی دو پدر این امّتیم». ثانیاً: کلمه «اَب» در لغت عرب تنها به معنای پدر نیست بلکه به معنای «صاحب» نیز آمده است. «اباصالح» یعنی کسی که صُلحایی در اختیار دارد.

ـ ثالثاً: ممکن است که این کنیه از آیه {وَلَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ} گرفته شده باشد.( سوره انبیاء، آیه ۱۰۵)