پنجشنبه, ۱۸ بهمن, ۱۴۰۳ / 6 February, 2025
مجله ویستا

عوارض دهانی شیمی‌درمانی


عوارض دهانی شیمی‌درمانی

یکی از درمان‌های اختصاصی سرطان، شیمی‌درمانی است. داروهای ضدسرطان با مداخله در تکثیر و عملکرد سلول‌های سرطانی موجب نابودی آنها می‌شوند اما می‌توانند در تکامل سلول‌های …

یکی از درمان‌های اختصاصی سرطان، شیمی‌درمانی است. داروهای ضدسرطان با مداخله در تکثیر و عملکرد سلول‌های سرطانی موجب نابودی آنها می‌شوند اما می‌توانند در تکامل سلول‌های طبیعی بدن نیز اختلال کنند...

یکی از این اختلالات در سد مخاطی دهان و حلق است و آمارها نشان می‌دهد که ۴۰ درصد ‌افراد بالغ و ۹۰ درصد کودکان زیر ۱۲ سال که تحت درمان‌های شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند دچار عوارضی می‌شوند که مهم‌ترین آنها، موکوزیت (التهاب مخاط دهان)، عفونت‌های لثه، کاندیدوزیس (قارچ دهان ) و زخم‌های دهانی است و می‌تواند موجب سپتی سمی ‌با منشأ دهانی نیز بشود.

تغییر در درک مزه، حس بدمزگی در دهان و احساس درد دهانی باعث کاهش کیفیت زندگی بیمار می‌شود.

در مطالعه‌ای که توسط دکتر رضایی و همکاران در ۲ بیمارستان شهر تهران انجام شد، مشخص شد در ۵۱ درصد بیماران تحت شیمی‌درمانی، عوارض دهانی دیده می‌شود. جهت پیشگیری از این عوارض انواع دارو‌های گیاهی (مانند برگ گیاه بارهنگ) در مطالعه پوراسماعیلی و همکاران تا داروهای شیمیایی (مانند کلرهگزیدین) در مطالعه صهبا و همکاران گزارش شده اما مهم‌ترین نکته این است که جهت کاهش عوارض دهانی شیمی‌درمانی، بیمار قبل از انجام این درمان‌ها موارد زیر را رعایت کند:

۱) تعویض پروتز‌های نامناسب دهانی،

۲) درمان عفونت‌های مزمن با منشأ دندانی و غیردندانی،

۳) درمان ترمیم‌های غلط دهانی،

۴) افزایش سطح بهداشت دهان (مسواک زدن صحیح، استفاده از دهانشویه و...).

دهانشویه‌های حاوی اسانس نعناع در پیشگیری و کاهش شدت بروز موکوزیت‌های دهانی ناشی از شیمی درمانی نقش موثری دارند.

موکوزیت دهانی یکی از عوارض حاد و شایع در بیماران تحت شیمی درمانی است که باعث عدم تحمل بیماران برای ادامه درمان می‌شود. در همین راستا پژوهشی با هدف تعیین تاثیر مصرف دهانشویه با اسانس نعناع در پیشگیری از موکوزیت دهانی ناشی از شیمی درمانی در بیماران بستری بخش‌های انکولوژی بیمارستان شهدای تجریش و امام حسین(ع) شهر تهران توسط طاهره اشک‌تراب از دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد.

این پژوهش کارآزمایی بالینی روی ۴۰ بیمار تحت شیمی‌درمانی انجام شد. نمونه‌ها به شکل تصادفی در دو گروه، مداخله و کنترل قرار گرفتند. در گروه مداخله، دهانشویه با اسانس نعناع و در گروه کنترل دارونمای آن، به مقدار ۱۰ قطره در ۳۰ سی‌سی آب ولرم، ۳بار در روز، از روز آغاز شیمی درمانی تا چهاردهمین روز پس از شروع شیمی درمانی تجویز شد و وضعیت مخاط دهان، در این مدت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که دهانشویه با اسانس نعناع در پیشگیری از موکوزیت دهانی ناشی از شیمی‌درمانی نقش موثری دارد و می‌تواند گزینه مناسبی برای کاهش میزان و شدت این عارضه باشد.

کلینیک دندانپزشکی

دکتر دنیا صدری

دانشیار پاتولوژی دهان

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی