درباره وایمکس ایرانی

در حالی که در کشورهای پیشرفته دنیا از راه های گوناگون و متفاوت برای اتصال به شبکه اینترنت استفاده می شود, اما در ایران استفاده از تکنولوژی های قدیمی ADSL و به تازگی وایمکس با مشکلات بی شماری مواجه است

در حالی که در کشورهای پیشرفته دنیا از راه های گوناگون و متفاوت برای اتصال به شبکه اینترنت استفاده می شود، اما در ایران استفاده از تکنولوژی های قدیمی ADSL و به تازگی وایمکس با مشکلات بی شماری مواجه است. جدای از مشکلات سرویس ADSL که تا کنون بارها به آن اشاره شده، این روزها سرویس دهی خدمات وایمکس نیز که هم اکنون توسط دو اپراتور یعنی ایرانسل در چند شهر و مبین نت به صورت گسترده در کشور ارائه می شود با کم و کاستی های فراوانی مواجه است.

تابستان ۸۶ بود که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرد که در حال مطالعات اولیه جهت صدور مجوز وایمکس در کشور است؛ پس از اتمام مطالعات اولیه، تهیه متن پروانه، اسناد مزایده و تصویب این امر در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، انجام روال قانونی برای برگزاری مزایده و واگذاری مجوز، در دستور کار قرار گرفت و سرانجام در هشتم تیرماه ۸۷، با انتشار متن پروانه رسماً فراخوان خرید اسناد مزایده از سوی سازمان تنظیم مقررات انجام شد و هم اکنون، پس از انجام مراحل برگزاری مزایده، اپراتورهای ارائه دهنده این سرویس در تمامی استان های کشور مشخص شده و پروانه فعالیت آن ها صادر شده است.

تا قبل از واگذاری امتیاز بهره برداری از این فناوری در کشور گفته می شد اشکالاتی که در توسعه اینترنت پرسرعت با سیم (ADSL) در ایران وجود داشته و عموماً از جانب شرکت مخابرات پیش می آمده دیگر در سیستم های وایمکس وجود نخواهد داشت چرا که برای ارائه سرویس ADSL حتماً شرکت ها باید وارد فضای متعلق به مخابرات می شدند که به آن ها نیز این اجازه داده نمی شد و یا محدودیت های زیادی در این زمینه وجود داشت اما در وایمکس این الزام وجود ندارد و اپراتورهای آن می توانند کاملاً مستقل از مخابرات عمل کنند.

داستان فناوری وایمکس ما را به یاد سال های اولیه ورود تلفن همراه به کشور و در دست گرفتن گوشی های بزرگ موبایل در دست مردم می اندازد که حاضر بودند ریسک استفاده از فناوری جدید و مشکلات ناشی از آن را بپذیرند؛ استفاده از فناوری تلفن سیار به حدی جذاب بود که در کمتر از یک دهه توانست با تمام نارسایی هایی که هنوز هم به اتمام نرسیده محبوبیتی خاص در میان اقشار مختلف جامعه پیدا کند که استفاده بیش از ۵۳ میلیون نفر در کشور نمود بارزی بر این ادعا است اما وضعیت وایمکس تا حدودی متفاوت است. سرویس وایمکس طی چند سال گذشته دچار تحولات گوناگونی شده است، در ابتدای ورود این فناوری، از آن به صورت ثابت استفاده می شد، اما به دلیل مشکلاتی که داشت از جمله این که کاربر نمی توانست حرکت کند و باید ثابت در جایی می ماند چندان مورد استقبال قرار نگرفت؛ در مرحله بعد وایمکس متحرک که بیشتر روی موبایل کارآیی داشت مورد توجه قرار گرفت که البته توجه به این نوع هم با ورود فناوری LTE از بین رفت. در واقع فناوری LTE به خاطر سرعت بالا و عدم دردسرهای سرویس وایمکس بسیار مورد استقبال کشورهای گوناگون قرار گرفته و حتی بسیاری از شرکت ها هم که اقدام به تولید چیپ های وایمکس کرده بودند تولیدات خود را متوقف کردند.

اما با وجودی که اپراتور وایمکس ایرانسل و مبین نت موفق شده اند این سرویس را در شهرهای مختلف کشور راه اندازی کنند وجود برخی نارسایی ها و ناهماهنگی ها از سوی این اپراتورها و مسوولان نظارتی سبب شده تا مشتریان و کاربران از این فناوری آن چنان که باید، راضی نباشند و تفاوتی بین DAIL UP با ADSL و ADSL با وایمکس احساس نکنند! در واقع کاربران تنها با پرداخت هزینه بالا، اینترنت بی سیمی را تجربه کنند که فرقی با اینترنت با سیم ندارد؛ به عنوان مثال یکی از مشکلاتی که هم اکنون کاربران و متقاضیان وایمکس ایرانسل با آن مواجه هستند دسترسی به مرکز تماس مشتریان این اپراتور و سیستم پاسخگویی این شبکه است که اگرچه این مرکز به صورت شبانه روزی و ۲۴ ساعته دایر است اما گله مندی برخی از مشترکان را به همراه داشته است.

● مزایا و تفاوت های وایمکس نسبت به ADSL

درباره مزایا و تفاوت های وایمکس نسبت به ADSL موارد مختلف گفته شده از آن جمله می توان گفت که کاربر برای دریافت ADSL حدود ۱۰ روز زمان نیاز دارد و مشکلات دیگری نیز در این زمینه وجود دارد، اما وایمکس با نصب یک مودم به رایانه و به سرعت امکان پذیر است، از طرفی ADSL از چند نقطه می تواند خراب شود اما وایمکس تقریباً تحت کنترل است و تنها چیزی که می تواند خراب شود، CP است که به راحتی قابل تعویض است.

گفتنی است؛ وایمکس سیستم ارتباطی و دیجیتالی تبادل پرسرعت اطلاعات به صورت بی سیم است که جایگزینی مناسب برای شبکه های بی سیم نواحی شهری محسوب می شود و امکان دست یابی بی سیم به باند پهن را فراهم می سازد؛ هزینه اندک توسعه و نگه داری، مودم کوچک و قابل حمل، عدم تداخل امواج، امنیت بالای شبکه، یکپارچگی مودم، ایجاد زیرساخت های لازم جهت گسترش شبکه انتقال داده، توسعه ظرفیت تجارت الکترونیک، عدم نیاز به کابل کشی و خطوط تلفن از جمله مزایا و برتری های فن آوری وایمکس به شمار می روند و برای استفاده از وایمکس، نیازی به نزدیکی و یا دید مستقیم نسبت به آنتن ارسال کننده نیست و با بهره گیری از انواع مودم های وایمکس، امکان دسترسی به این سرویس چه در داخل ساختمان و چه در فضای باز فراهم خواهد بود.

اینترنت پرسرعت بی سیم وایمکس، عدم محدودیت مکانی دارد. وایمکس می تواند ورودی ای باشد که به کاربران اجازه می دهد بدون محدودیت در سراسر منطقه تحت پوشش اپراتور از سرویس خود استفاده کنند. با این ویژگی، اینترنت قابل جابه جایی و حمل و نقل خواهد شد که این امر سرعت رو آوردن صاحبان کسب و کار به استفاده از مزیت هایی که اینترنت برای آن ها فراهم می کند را بیش از پیش خواهد کرد. امنیت بالای انتقال داده ها که در این شبکه وجود دارد، همچنین موجب می شود تا داده ها به صورت رمزگذاری شده منتقل شوند و دسترسی به داده ها صرفاً با داشتن مجوز مربوطه امکان پذیر باشد و مشترکین یک شبکه، به خصوص مشترکان سیار بتوانند در هر نقطه ای با داشتن اجازه اتصال، به شبکه متصل شده و از امکانات ویژه آن برخوردار شوند؛ علاوه بر این، در فناوری وایمکس استفاده از خدمات ارزش افزوده ای همچون VoIP (تلفن اینترنتی)، VPN (شبکه اختصاصی مجازی)، Content Providing (موسیقی، فیلم، تصویر و...) و بسیاری دیگر نیز گنجانده شده که این تکنولوژی را به یکی از رقبای جدی سیستم های تلفن ثابت، موبایل و دیگر فناوری های ارتباطی تبدیل کرده است، همچنین اگر کاربر اینترنت پرسرعت در مناطقی باشد که امکان استفاده از اینترنت پرسرعت کابلی به هیچ طریقی نباشد، می تواند از وایمکس استفاده کند. این نشان می دهد که وایمکس ایرانی در بیشتر مناطق مورد استفاده قرار می گیرد.

● مهم ترین ویژگی وایمکس

مهم ترین ویژگی وایمکس، بی سیم بودن و سیار بودن آن در فواصل طولانی مانند یک شهر بزرگ است. بدون وایمکس امکان متحرک بودن کاربر تقریباً صفر است یا به محیطی بسته محدود می شود. وایمکس باعث گسترش و افزایش ضریب نفوذ اینترنت خواهد شد.

از دیگر ویژگی های وایمکس این است که علاوه بر دیتا، صدا و تصویر را نیز به خوبی پشتیبانی می کند و کاربر می تواند بدون محدودیت زمانی در تمام شبانه روز به هر مقدار که پهنای باندش اجازه دهد، دانلود و آپلود کند؛ وایمکس برای امنیت انتقال اطلاعات از روش ها و استانداردهایی نوین استفاده کرده و با رمزنگاری داده ها، حریم خصوصی امنی در برابر استراق سمع و نفوذ پنهانی (Hack) به وجود می آورد.

اما کارشناسان معتقدند با وجودی که وایمکس محدود به مکان نبوده و نیازمند ظرفیت مرکز مخابرات و خط تلفن نیست، به راحتی و به سرعت می تواند از سد ADSL بگذرد و ضریب نفوذ اینترنت را افزایش دهد. با این حال، آنچه که در این میان از سوی کارشناسان به آن انتقاداتی وارد است به عدم نظارت شفاف سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به عملکرد اپراتورهای وایمکس مربوط می شود

اما بزرگ ترین اشکال وایمکس، تاثیر امواج مربوط آن بر محیط و انسان است. این اشکال در بیشتر کشورها باعث تردید آن ها در استفاده از وایمکس شده است. البته اثر محیط روی وایمکس به نسبت دیگر شبکه های بی سیم بسیار کم شده است و یکی دیگر از معایب بزرگ وایمکس نصب تجهیزات است و مشکل بودن نگهداری از تجهیزات آن را نباید فراموش کرد زیرا بسیار دشوارتر و پرهزینه تر است. عدم پاسخگویی سیستم پشتیبانی به درخواست های کاربران، سرعت پایین، قطع و وصل های مدام به دلیل مشکلات آنتن دهی و... از جمله اصلی ترین مشکلاتی است که این روزها کاربران وایمکسی با آن روبه رو هستند.

از معایب دیگر وایمکس در کشورمان توجه نداشتن به امکانات اصلی آن است. وایمکس، بیشتر به دلیل سیار بودنش یعنی استفاده از آن در موقع حرکت مورد استقبال قرار گرفته است. اما در ایران مشترکان وایمکسی نمی توانند از آن در زمان حرکت استفاده کنند؛ قانون وایمکس ایران این اجازه را فعلاً به کاربران نمی دهد!؟ در هر حال باید گفت؛ ابتدا ایرانسل پایه های ارتباط وایمکس را ایجاد و وایمکس رسانی به شهرهای بزرگ کشور را آغاز کرد و چند ماه بعد از آن مبین نت نیز کار خود را به عنوان اپراتور سراسری آغاز کرد و خدمات وایمکس را این بار برای سرتاسر ایران طی یک بازه زمانی فراهم کرد؛ اپراتور ایرانسل در ابتدا که شروع به ارائه فناوری وایمکس کرده بود دارای مشکلاتی بوده که اکثر آن به ضعیف بودن سیگنال ها و یا به عبارت بهتر نبود دکل کافی مربوط می شد ولی با گذشت زمان کیفیت خدمات خود را در شهرهای تحت پوشش افزایش داده و در مرکز شهرها و اطراف آن پوشش دهی خوبی دارد گرچه ممکن است برخی از افراد از ضعیف بودن سیگنال ها گله داشته باشند ولی در کل مراکز شهرهای تحت پوشش سیگنال های دریافتی که با توجه به تراکم ساختمان ها و نزدیکی به دکل است مناسب می باشد و در حاشیه شهرها نیز ممکن است کیفیت امواج دریافتی ضعیف یا در حد متوسط باشد که این مشکل با مودم بیرونی حل می شود.

اما شرکت ارتباطات مبین نت مجوز ارائه وایمکس را در کل کشور داراست و در فاز اول مراکز کلیه استان های کشور را تحت پوشش شبکه وایمکس قرار داده است؛ چندی پیش محمدتقی خاکی، مدیر عامل پیشین مبین نت گفته بود: همه فرمانداری ها تا پایان شهریورماه سال ۹۰ تحت پوشش وایمکس برده می شوند. وی درباره میزان پوشش وایمکس در کشور اظهار کرده بود: اکنون مراکز استان تحت پوشش است و در مراکز فرمانداری های بزرگ در حال طراحی و اجرا هستیم و امیدوارم تا پایان سال جاری حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد فرمانداری های بزرگ را تحت پوشش قرار دهیم.

موضوع مورد توجه در وایمکس - اینترنت پرسرعت بی سیم - توجه به بحث امنیت است زیرا معمولاً در سیستم های دیگر ارتباطی شبکه باید مشترک را شناسایی کند تا به او سرویس بدهد و در واقع شبکه یک طرفه است اما در شبکه وایمکس این ارتباط دو طرفه و از لحاظ امنیتی قابل توجه است.

وی اظهار کرد: ارایه خدمات شبکه مجازی کاری است که شرکت ارتباطات مبین نت می تواند انجام دهد و در راستای استقبالی که شبکه بانکی از این موضوع کرده، در حال اجرای وایمکس در شبکه برخی بانک ها هستیم؛ نکته دیگر و قابلیت شبکه، امکان جابه جایی این سرویس است؛ اگر مشترکی که از ما سرویس می گیرد، مکانش جا به جا شد، می تواند مودم خود را بردارد و به جای دیگری انتقال دهد

خاکی ادامه داد: علاوه بر گسترش میزان نصب تجهیزات با استفاده از مودم های USB، به راحتی در همه جا دسترسی به اطلاعات وجود دارد و مشابه تلفن همراه همه جا می توان دسترسی به اینترنت داشته باشیم؛ هم چنین با فن آوری وایمکس این امکان وجود دارد که اگر جایی دسترسی به شبکه تلفن همراه مقدور نباشد، شبکه امکان ارتباط تلفنی هم می تواند برقرار شود. گفتنی است؛ براساس گزارش های منتشر شده کاربران شرکت مبین نت باید اینترنت بی سیم با سرعت ۱۲۸ کیلو بیت بر ثانیه، با ۶ گیگابایت ترافیک ماهانه ۲۰ هزار تومان پرداخت کنند و اینترنت با همین سرعت اما با ترافیک نامحدود ماهانه ۴۰ هزار تومان پرداخت کنند.

وایمکس مبین نت با سرعت ۲۵۶ کیلو بیت بر ثانیه و با ترافیک نامحدود به مبلغ ماهانه ۲۰ هزار تومان به متقاضیان عرضه می شود و این سرویس با سرعت ۵۱۲ کیلو بیت بر ثانیه و ۲۵ گیگابایت ترافیک ماهانه ۴۰ هزار تومان و با ترافیک نامحدود ماهانه ۶۰ هزار تومان است. همچنین اشتراک وایمکس مبین نت با سرعت یک مگا بیت بر ثانیه و ترافیک نامحدود نیز ماهانه ۶۰ هزار تومان هزینه در بردارد. به گفته مسوولان این شرکت هزینه اولیه بابت فعال سازی، نصب و تحویل، در صورت پیش پرداخت ۵ ماه هزینه ماهانه وایمکس، ماه ششم همان طرح رایگان است و در صورت پیش پرداخت ۹ ماه، هزینه سه ماه طرح انتخابی رایگان خواهد بود. در همین حال ترافیک مصرف شده وایمکس مبین نت در ساعت ۲ تا ۸ صبح و جمعه ها رایگان است.

اما نحوه پرداخت هزینه های سرویس ایرانسل همچون سرویس های تلفن همراه آن به دو صورت اعتباری و دائمی است، کاربران وایمکس ایرانسل می توانند بر اساس تمایل خود نسبت به نحوه پرداخت، از میان دو گزینه اشتراک اعتباری یا دائمی یکی را انتخاب کنند. همچنین تمامی کاربران این سرویس، صرف نظر از روش پرداخت انتخابی خود، می توانند در هر زمان به ریز صورت حساب و جزئیات استفاده خود از خدمات دسترسی داشته باشند.

آبونمان ماهانه استفاده از سرویس ایرانسل با سرعت ۱۲۸ کیلو بیت بر ثانیه با طرح تعرفه پایه به همراه ۳ گیگابایت ترافیک هزینه ای در حدود ۱۲ هزار تومان دارد، اما همین سرعت با ترافیک نامحدود هزینه ای در حدود ۴۵ هزار تومان دارد. این تعرفه برای سرعت ۲۵۶ کیلو بیت بر ثانیه به همراه ۳ گیگابایت ترافیک هزینه ای در حدود ۱۵ هزار تومان و با ترافیک نامحدود هزینه ای در حدود ۴۹ هزار تومان در بر دارد.

کاربران برای استفاده از سرعت ۵۱۲ کیلو بیت بر ثانیه همراه با ۴ گیگا بایت ترافیک چیزی در حدود ۲۰ هزار تومان هزینه پرداخت کنند و همین سرعت با ترافیک نامحدود حدوداً ۶۰ هزار تومان برای کاربر هزینه در بر دارد. در هر حال با توجه به این مباحث هر کاربر بنا به شرایط خود و نیازها، یک اپراتور را برای سرویس دهی انتخاب می کند. اپراتور ایرانسل دارای مزیت هایی همچون مودم ارزان تر، سرویس نامحدود (به شکل محدود) و یا پوشش کامل تر چند شهر تحت پوشش خود است و در آن سو اپراتور مبین نت با پوشش سرتاسری، یک اپراتور خوب و کامل برای رقابت با ایرانسل است. مزیت مبین نت را می توان در پوشش سرتاسری کل کشور دانست که شما با مسافرت نیز می توانید در هر شهر از وایمکس استفاده کنید. انتخاب بین این دو اپراتور بستگی به شرایط کاربر و میزان پوشش دهی دارد. در یک منطقه ممکن است اپراتور ایرانسل نسب به مبین نت قوی تر عمل کند و یا بالعکس؛ برای انتخاب یکی از این دو اپراتور باید همه جوانب را در نظر گرفت و پوشش منطقه را سنجید و گزینه مناسب تر را انتخاب کرد.باید گفت؛ مهم ترین شرطی که می تواند باعث موفقیت فناوری وایمکس شود اطلاع رسانی به موقع و تلاش در جهت ارزان بودن خدمات آن است که هرچند دو اپراتور فعال در کشور توانسته تا حد قابل توجهی این بخش را به مرحله اجرا درآورند؛ اما با این وجود شواهد نشان می دهد که برخی مشترکان وایمکس از خدمات این اپراتورها راضی نیستند و معتقدند وایمکس نیز مانند ADSL و دایل آپ نتوانسته خدمات اینترنت را با دسترسی آسان و ارزان در اختیارشان قرار دهد.

برخی کارشناسان نیز معتقدند: حقوق کاربران وایمکس بیش از حقوق کاربران ADSL ضایع شده است و دلیل این امر هم به اپراتورهایی بر می گردد که در این بخش فعالیت می کنند. در واقع ورود اپراتورهای تلفن همراه به این بخش اصلاً درست نیست؛ اپراتورهای فعال در کشور بدون اینکه زیرساخت های لازم را فراهم کند شروع به سرویس دهی کردند. برای مثال در حال حاضر آنتن های BTS اپراتورها به آن اندازه ای نیست که بتواند جوابگوی نیاز کاربران باشد. همچنین مودم های مورد استفاده را نیز کاربر باید برای بهتر آنتن دهی آن قدر جا به جا کند تا بتواند شرایط خوب را به دست بیاورد که این شرایط هم به محض اینکه مانعی جلوی آن ایجاد شود از بین می رود.

پیش بینی می شود که وایمکس در آینده بسیار نزدیک، اینترنت را در کنار شبکه مخابراتی قرار خواهد داد و چنان انقلابی را در این زمینه به وجود خواهد آورد که روشن کردن اکثر رایانه های قابل حمل، خانگی و یا خاص، مساوی با اتصال آن ها به اینترنت باشد.

اما در مورد آینده وایمکس سه پیش بینی وجود دارد:

۱) سلطه وایمکس؛ در پیش بینی اول آزمایش وایمکس موفقیت آمیز خواهد بود و این فن آوری تبدیل به گزینه برتر اتصالات اینترنت پرسرعت در سرتاسر جهان خواهد شد.

۲) هم زیستی وایمکس با دیگر فن آوری ها؛ در پیش بینی دوم وایمکس جایگاه خود را در بازار رقابتی حفظ خواهد کرد و در کنار دیگر فن آوری ها مانند LTE به فعالیت خود ادامه می دهد و یکی از گزینه های پیش روی کاربران تلفن همراه در اتصالات اینترنت پرسرعت خواهد بود.

۳) از بین رفتن وایمکس؛ در این پیش بینی راه اندازی وایمکس با موفقیت انجام نخواهد شد و شرکت های سرمایه گذار دچار مشکل مالی خواهند شد. راه حل های پیشرفته ۳G/۴G اینترنت پر سرعت را به تلفن های همراه بیشتری ارائه می کنند و این پایان وایمکس را رقم خواهد زد.

نویسنده: فاطمه شریف زاده