کودکان با بزرگسالان فرق دارند

نگاهی کوتاه به مشکلات گوش, حلق و بینی کودکان

هر زمان که در حیطه علم پزشکی وارد مباحث مربوط به کودکان می شویم، اولین نکته یی که مورد تاکید قرار می گیرد، توجه به این مطلب است که کودکان، بزرگسالانی که ابعاد کوچک تری دارند، نیستند، بلکه در بسیاری از موارد، خصوصیات مربوط به ساختار بدن آنها و در نتیجه مشکلات و بیماری هایشان کاملاً با بزرگسالان متفاوت است.

حین ۹ ماه دوران جنینی، همه بافت ها و ارگان های بدن ساخته شده و شکل می گیرند. در عین حال تکامل و رشد، پس از تولد نیز ادامه می یابد و برخی از اعضا، مدت ها پس از تولد شکل، ساختار و عملکرد نهایی خود را به دست می آورند. گاهی شکل گیری اعضا و ارگان ها در دوران جنینی، با مشکل مواجه می شود. این مشکل ممکن است به صورت عدم تشکیل یک بافت یا شکل گیری غیرطبیعی آن باشد. حتی ممکن است بافت هایی که لازم است به صورت طبیعی از بین بروند، باقی مانده و مشکلاتی را پس از تولد به وجود آورند.

یکی از بیماری های مادرزادی که به صورت نسبتاً شایعی مشاهده می شود، نقص در شکل گیری صحیح لب ها و سقف دهان است که منجر به بروز شکاف لب و شکاف کام (لب شکری و کام شکری) می شود. گاهی این دو اختلال همراه با هم دیده می شوند. علت بروز این بیماری، عدم رشد صحیح بافت هایی است که باید در دوران جنینی به هم متصل شوند و لب و کام را به وجود آورند. نوزادان مبتلا به شکاف لب و کام به جز شکل ظاهری، در تغذیه هم دچار مشکل هستند و در صورت عدم درمان یا درمان نامناسب، به علت عدم توانایی در دریافت مواد غذایی کافی، دچار تاخیر رشد می شوند. درمان این بیماران با جراحی ترمیمی صورت می گیرد. معمولاً شکاف لب را می توان در ماه های اول پس از تولد ترمیم کرد. درمان شکاف کام نیاز به توجه و مراقبت بیشتری دارد و معمولاً جراحی تا یک سالگی به تاخیر انداخته می شود.

سایر بافت ها و ارگان های سر و صورت هم ممکن است دچار نقایص تکاملی شوند. بسته ماندن یک یا دوطرفه سوراخ های خلفی بینی در برخی مواقع رخ می دهد که نوع دوطرفه آن به علت ایجاد مشکلات تنفسی نیاز به مداخله اورژانسی دارد. عدم تشکیل یا بدشکلی لاله گوش و کانال گوش خارجی هم از اختلالات تکاملی هستند که علاوه بر بدشکلی ظاهری، ممکن است با کاهش شنوایی هم همراه باشند.

در ناحیه حلق، به صورت طبیعی مجموعه هایی از بافت های لنفاوی یافت می شود که خصوصاً در کودکان اهمیت ویژه یی دارند. این بافت ها، تشکیل دهنده لوزه های کامی و لوزه سوم هستند. بافت های لنفاوی موجود در لوزه ها، در سنین کودکی بسیار فعال بوده و به طیف وسیعی از محرک ها واکنش نشان می دهند. این واکنش اغلب به صورت بزرگی لوزه ها و التهاب مکرر آنها نمایان می شود. بزرگ شدن غیرطبیعی لوزه سوم، به ویژه با مسدود کردن مسیر تنفس از طریق بینی، باعث بروز مشکلات متعددی برای کودک می شود. در صورت بروز انسداد بارز مسیر تنفس یا التهاب و عفونت بیش از اندازه لوزه ها، باید آنها را با جراحی خارج کرد.

کودکان بیشتر از بالغین در معرض عفونت های گوش هستند. التهاب گوش میانی ممکن است متعاقب سرماخوردگی رخ دهد و به علت درد، موجب بیقراری کودک می شود. تب از دیگر علائم عفونت گوش میانی است. بنابراین لازم است در کودکانی که دچار سرماخوردگی می شوند، گوش ها هم به دقت معاینه شده و در صورت وجود عفونت، با داروی آنتی بیوتیکی مناسب تحت درمان قرار گیرند. عدم درمان یا درمان نامناسب می تواند کودک را در معرض عوارض بالقوه خطرناکی نظیر مننژیت، التهاب مزمن گوش میانی، کاهش شنوایی و فلج عصب صورت قرار دهد.

کاهش شنوایی مادرزادی، یکی از اختلالات نسبتاً شایعی است که در تعداد قابل توجهی از نوزادان مشاهده می شود. در صورتی که کری یا کاهش شنوایی کودک به موقع تشخیص داده نشود، به علت عدم دریافت محرک های شنیداری، توانایی صحبت کردن در کودک تکامل نخواهد یافت. یکی از پیشرفت های قابل توجه پزشکی، توانایی تشخیص و درمان زودرس کاهش شنوایی کودکان است. در حال حاضر امکان بررسی وضعیت کارکرد گوش داخلی و عصب شنوایی در نوزادان وجود دارد. در این آزمون ها، بدون نیاز به همکاری بیمار، می توان وضعیت عملکرد سیستم شنوایی را تا حد قابل قبولی ارزیابی کرد. در مواردی که کودک به صورت مادرزادی یا در سنین قبل از ایجاد توانایی تکلم دچار کاهش شنوایی شدید شده باشد، امکان ایجاد توانایی شنوایی به وسیله کاشت حلزون شنوایی وجود دارد.

این دستگاه ها، تا حدی شبیه به سمعک های معمولی هستند. بخشی از آنها، طی یک عمل جراحی، در داخل گوش کاشته می شود و قسمت دوم، در خارج از گوش قرار می گیرد. این دستگاه، صداها را از محیط دریافت کرده و به صورت تحریکات الکتریکی به عصب شنوایی تحویل می دهد و به این ترتیب بیمار قدرت شنیدن صدا را به دست می آورد. به این ترتیب کودکی که در صورت عدم درمان، کر و لال باقی می ماند، با استفاده از این تکنولوژی، این امکان را می یابد که به صورت انسانی کاملاً عادی، رشد و تحصیل کند.

دکتر نوید احمدی روزبهانی