Gmail, پرسشها و ابهامات

در چند سال اخیر با گسترش چشمگیر اینترنت در جهان, شرکت های بسیاری به کسب وکار از طریق این دنیای مجازی پرداختند تا جایی که, این کسب وکار به یکی از بزرگترین عرصه های رقابت در بین شرکت های اینترنتی تبدیل شد و شرکتهای زیادی تاسیس شد که فقط به بازاریابی در این دنیا پرداختند

در چند سال اخیر با گسترش چشمگیر اینترنت در جهان، شرکت‌های بسیاری به کسب‌وکار از طریق این دنیای مجازی پرداختند تا جایی که، این کسب‌وکار به یکی از بزرگترین عرصه‌های رقابت در بین شرکت‌های اینترنتی تبدیل شد و شرکتهای زیادی تاسیس شد که فقط به بازاریابی در این دنیا پرداختند.

از آنجا که یکی از ارکان مهم تجارت، جذب مشتری است، شرکت‌هایی که به کسب‌وکار در اینترنت می‌پردازند، نیاز به جذب بازدیدکننده برای سایت خود دارند تا محصولات و خدمات خود را معرفی کنند. این شرکت‌ها از روش‌های مختلفی برای جذب مشتری و حفظ آن استفاده می‌کنند؛ یکی از بهترین این روشها ارایة خدمات رایگان به مشتریان است.

از جمله خدماتی که در دنیای اینترنت به صورت رایگان ارائه می‌شود، می‌توان به امکان جستجو اشاره کرد؛ شرکت‌های بسیاری در سایت‌های خود سرویس جستجو ارایه می‌کنند و هر کدام از آنها، با ارائة خدماتی ویژه سعی در جذب مشتری بیشتر دارند.

در این میان، می‌توان به موتورهای جستجوگری چون yahoo, hotbot, AltaVista اشاره کرد که از نظر قدمت در ردیف اول هستند؛ تا نیمة دوم دهة نود، تنها این سایت‌ها به فعالیت در این زمینه مشغول بودند و تا آن زمان، رقابت میان آنها چندان پیچیده نشده بود. تا اینکه در این سالها، با ظهور گوگل، انقلابی در این زمینه بوقوع پیوست؛ گوگل با ارایة خدمات مشتری‌پسندتر، بازار کار سایت‌های دیگر را به خطر انداخت و این امر موجب شد که جستجوگرهای دیگر که در این زمینه قدمت زیادی هم داشتند، به جنب و جوش بیفتند و به رقابت با این مدعی تازه بپردازند.

● تاریخچة گوگل

فناوری گوگل را دو دانشجوی مقطع کارشناسی‌ارشد رشتة کامپیوتر دانشگاه استنفورد، در سال ۱۹۹۶ ابداع کردند و در واقع منشأ گوگل یک پروژه دانشجویی بود. در سال ۱۹۹۸، آن دو دانشجو که "سرگئی و برین" و "لری پیج" نام داشتند، محصول خود را با نام گوگل به ثبت رساندند و به موجب قراردادی که با دانشگاه استنفورد تنظیم کردند، سود آن را به سه قسمت مساوی بین گروه علوم کامپیوتری دانشگاه و خود تقسیم کردند؛ در سال‏های بعد نیز افراد دیگری در پروژه گوگل سرمایه‏گذاری کردند؛ به طوریکه دانشگاه استنفورد در حال حاضر سهمی کمتر از ۵درصد کل سهام را دارد که البته همین مقدار هم، بالغ بر ۲۵۰میلیون دلار می‌شود.

● ویژگی‌های گوگل

قبل از گوگل، جستجوگرها دارای نواقص زیادی بودند و معمولاً به ارائه موضوعات نامربوط و همچنین ارائة لینک‌هایی که مدت‌ها از اعتبار آنها گذشته بود، می‌پرداختند. علاوه بر این، سرعت جستجو در آنها بسیار پایین بود. ولی گوگل با الگوریتمی جدید شروع به این کار نمود؛ این سایت در هر ۴۸ ساعت، کل فضای اینترنت را یکبار از نو جستجو و بیشتر صفحات آن را در فضای خود ذخیره می‌کرد.

به این ترتیب هم می‌توانست خدمات را با سرعت بیشتری (از روی سرور خود) ارایه کند و هم اینکه هر ۴۸ ساعت، لینک‌های بی‌اعتبار را از سرور خود خارج کند.

گوگل از همان ابتدای کار با انجام اقدامات انقلابی و ارائه خدمات جدید، همچون جستجو به زبان‌های مختلف، جستجوی عکس و اخبار و ترجمة سایت‌ها به زبان‌های پرطرفدار دنیا، روزبه‌روز به طرفداران خود می‌افزود. این فعالیت‌ها به قدری مورد توجه عموم قرار گرفت که با وجود جنب و جوش سایر سرورها، گوگل در مدتی کمتر از یک سال (در سال ۹۹) ششمین جستجوگر پربینندة‌ دنیا شد و طبق آخرین اخبار، در حال حاضر ۴۸درصد جستجوها به‌وسیلة این سایت انجام می‌شود.

این اقدامات انقلابی و ارایة خدمات منحصر به‌فرد، هنوز ادامه دارد؛ راه‌اندازی موتور جستجوگر فعال، که ایجاد سایتی جدید با آن موضوع را به افراد درخواست‌کننده اطلاع می‌دهد؛ راه‌اندازی orkut که همچون groupهای yahoo است، ولی با امکاناتی جدیدتر و متنوع‌تر؛ راه‌اندازی G-mail که شاید دومین حملة موفقیت‌آمیز گوگل بود و نیز انتشار اخباری در مورد راه‌اندازی messenger که از آخرین اقدامات گوگل است. در ادامه به مهمترین این انقلاب‌ها، یعنی G-mail و جنبش باورنکردنی که در دنیای اینترنت به راه انداخته است، می‌پردازیم.

● G-mail، صندوق‌پستی پرنشدنی

G-mail با طرح ایده‌های جدید و شعارهای نو و مشتری‌پسند که تا قبل از آن، فرد دیگری از آنها سخن به میان نیاورده بود، مبارزه برای جذب مشتری را از نو آغاز کرد. شعارهای G-Email عبارتند از:

▪ جستجو کنید و مرتب کنید؛

▪ هیچ چیز را دور نیاندازید؛

▪ پیغام‌هایتان را مرتب شده، در کنار هم ببینید؛

▪ از شر تبلیغات تصویری پرحجم خلاص شوید.

گوگل در خبری که در اول آوریل ۲۰۰۴ منتشر کرد، اعلام نمود یک گیگابایت فضای مجانی صندوق پستی به کاربران خود ارائه می‌دهد. صاحبان این سایت ادعا کردند برای کاربران تبلیغ تصویری نمی‌فرستد؛ بلکه لیستی از تبلیغات مرتبط با موضوع نامه و آن هم به صورت نوشتاری در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهند و این در حالی است که تا قبل از این، بزرگترین سرورهای پست‌الکترونیکی دنیا، مثل yahoo و hotmail، فضایی کمتر از ۴مگابایت را به صورت مجانی را اختیار هر کاربر قرار می‌دادند و برای اختصاص فضای بیشتر، از کاربران خود پول دریافت می‌کردند.

این خبر تا حدی برای این سرورها و همچنین مردم تعجب‌آور بود، بلافاصله خبرهای گوناگونی در تکذیب این ادعای گوگل و نسبت دادن آن به دروغ اول آوریل در محافل و سایت‌های مختلف خبری منتشر شد. روزنامة گاردین در شمارة ۱۷ آوریل نوشت: یک گیگابایت فضای رایگان برای پست الکترونیک!! آیا امکان‌پذیر است؟

● آیا واقعاً امکان‌پذیر است؟

گوگل هنوز به طور کامل G-mail را راه‌اندازی نکرده و تنها آن را به صورت آزمایشی به کاربران فعال bloggerهای خود ارائه داده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که علت این تأخیر، عملی نبودن این ماجرا نیست؛ بلکه علت آن را باید در سیاست‌های گوگل جستجو کرد.

برای بررسی امکان‌پذیری این موضوع باید به چند نکته توجه کرد:

۱) بعد از پخش خبر ادعای گوگل در دنیا، شرکت دیگری به نام SpyMac نیز ادعاکرد که چنین فضایی را به کاربران می‌دهد و هم‌اکنون نیز اقدام به ارائه این خدمات کرده است. هر چند خدمات این سایت، از نظر کیفیت و نحوة ارائة‌ خدمات در مقابل ادعای گوگل قابل مقایسه نیست، اما نشان می‌دهد چنین امری امکان دارد.

۲) ذخیرة حجم زیادی از اطلاعات، کار جدیدی برای گوگل نیست؛ همانطور که گفتیم گوگل حجم زیادی از دنیای اینترنت را به صورت cash در خود ذخیره کرده است.

۳) از آنجا که کاربران از بدو ورود تمام یک گیگابایت فضا را مصرف نمی‌کنند، لازم نیست که از همان ابتدا به همه افراد یک گیگابایت فضا اختصاص داده شود و این امر در طول زمان انجام می‌گیرد؛ اگر گوگل بتواند جلوی استفاده‌های دیگر غیر از نامه‌های الکترونیکی را بگیرد، حدود ۱۰۰ سال طول می‌کشد که این فضا پر شود؛ هر گیگابایت حدود ۵۰۰هزار نامه را در برمی‌گیرد و اگر هر فرد روزانه به طور متوسط ۱۵ پیام دریافت کند، پرشدن این فضا حدود ۱۰۰ سال طول می‌کشد؛ پس به راحتی می‌توان دید که این فضا عملاً پر نمی‌شود.

۴) گوگل ادعا کرده است که یک نسخه از تمام نامه‌های الکترونیکی را در سرور خود نگه می‌دارد و حتی اگر افراد هم آن را از صندوق پستی خود پاک کنند، ممکن است که این اطلاعات از سرور گوگل پاک نشود.

این موضوع اگرچه به این معنی است که کاربران امکان نابود کردن هیچ سندی را که یک‌بار به گوگل سپرده‌اند ندارند و ممکن است مشکل امنیتی برای افراد ایجاد کند، اما موجب می‌شود که فضای کمتری توسط نامه‌های الکترونیکی تکراری اشغال شود. طبق بررسی انجام شده، حجم بسیاری از فضای سرورها را نامه‌های الکترونیکی تکراری، که افراد برای هم forward می‌کنند، تشکیل می‌دهد. این اقدام گوگل از اتلاف فضا به منظور ذخیرة‌ نامه‌های الکترونیکی تکراری جلوگیری می‌کند.

۵) اگر فرض کنیم کاربران G-mail از همان ابتدا ۱میلیارد نفر (یک‌ششم جمعیت کل جهان) باشند که هر کدام تمام یک گیگابایت فضای خود را استفاده کنند، در مجموع به یک میلیارد گیگابایت حافظه نیاز است. با توجه به پیشرفت تکنولوژی‌های ذخیره‌سازی، می‌توان ۲۵۰ گیگابایت را با استفاده از تکنولوژی falashII در فضایی برابر ۳۸?۲۳۴?۱۳۳ میلیمتر مکعب ذخیره کرد. بنابراین برای یک میلیارد مگابایت، چهار میلیون حافظة flashII نیاز خواهیم داشت. یعنی فضایی برابر ۴۷۳۰ مترمکعب که اگر ارتفاع فضا را ۳ متر (یک ساختمان معمولی) در نظر بگیریم، به حدود ۱۶۰۰ مترمربع فضا نیاز است.

● دیگران چه خواهند کرد؟

همانطور که اشاره کردیم، این اخبار موجب جنب و جوش سرورهای پست الکترونیکی دیگر شده است. پس از اینکه گوگل به صورت محدود به ارائة G-mail پرداخت، yahoo برای مقابله با آن، ظرفیت صندوق پستی هر کاربر را تا ۱۰۰ مگابایت و به صورت مجانی افزایش داد و هم‌اکنون شاهد این افزایش فضا و تغییرات دیگری در yahoo هستیم که البته اشکالاتی در آن مشاهده می‌شود. در این بین، اخباری که از شرکت مایکروسافت به گوش می‌رسد، بسیار جالب است؛ بیل گیتس که خود از مخالفان ارایة خدمات مجانی است و حتی پیشنهاد کرده بود که برای ارسال e-mail نیز از فرستنده پول دریافت شود، اعلام کرده است که فضای ۲مگابایتی Hotmail را به ۲۵۰ مگابایت افزایش خواهد داد. با وجود این، هنوز ناباوری در مورد ارایة خدمات مجانی گوگل و هدف ارایة این‌ خدمات وجود دارد؛ علاوه بر آن، در مورد همچنین تأمین مخارج آن سؤال‌هایی وجود دارد.

● کلید این صندوق در دست کیست؟

مسئله مهم دیگر در این رابطه، مسئله امنیت اطلاعات است؛ گوگل در صفحة‌ privacy مربوط به G-mail، ادعا کرده است که به طور معمول، اطلاعات افراد توسط هیچ شخصی خوانده نمی‌شود و رده‌بندی این اطلاعات و موضوع‌بندی آنها تماماً توسط کامپیوتر صورت می‌گیرد و همچنین ادعا نموده است که این اطلاعات را در اختیار شرکت‌های دیگر قرار نمی‌دهد. ولی کمی بعد از این ادعاها، چیزهای دیگری به چشم می‌خورد.

اگرچه گوگل ابتدای این صفحه را با این شعارهای زیبا شروع کرده است، ولی چند خط پایین‌تر، در مورد مواردی که گوگل اجازه دارد از اطلاعات افراد استفاده کند، مطالبی آمده است که تمام مطالب بالا را زیر سؤال می‌برد. مثلاً اعلام شده است که اگر گوگل شک کند که کاربر اقدام به ارایه مطالبی بر علیه گوگل یا شرکت‌های تابعه کند یا کارهایی برخلاف قوانین انجام دهد، مثلاً اقدام به ارسال Spam کند، گوگل حق دارد به بررسی مطالب وی بپردازد.

همچنین این سایت اطلاعات شخصی فرد را می‌تواند در اختیار دولتمردان قرار دهد؛ ضمناً تضمین نمی‌کند که این اطلاعات در سرور گوگل در کشور کاربر بماند و بر این موضوع تاکید کرده است که این اطلاعات به سرور گوگل در آمریکا فرستاده شده و در آنجا نگهداری می‌شود. همچنین اعلام کرده است که این اطلاعات را می‌تواند در اختیار شرکت‌های متعلق به گوگل قرار دهد.

● G-Email، صندوقچة اسرار

واقعیت چیست؟! چرا G-mail هنوز به‌طور کامل راه‌اندازی نشده است؟ هدف از این خدمات چیست؟ آیا گوگل می‌خواهد علاوه بر بلعیدن بیشتر فضای اینترنت در سرور خود، فضای mail، یعنی اطلاعات شخصی مردم را نیز ببلعد؟ آیا این کار، گوگل را به پایگاه اطلاعات مردم دنیا تبدیل نمی‌کند؟ آیا هدف گوگل، راه‌اندازی یک مرکز جاسوسی در مورد مسایل خصوصی مردم نیست؟ آیا این شرکت، به‌وسیلة ابرقدرت‌های دنیا اداره می‌شود و هزینة‌ آن را این دولتها تقبل می‌کنند؟ آیا گوگل فقط با ارائه تبلیغات نوشتاری می‌تواند هزینه‌های هنگفت این تسهیلات را تأمین کند؟

آیا آینده، همه مسایل را روشن می‌کند؟! اگر جواب این سوال‌ها را هم ندانیم، باز هم در سایة این جنگ بزرگان اینترنت، می‌توانیم راحت‌تر و ارزان‌تر زندگی کنیم.