راز شوخ‌طبع‌ها برملا شد!

چرا بعضی‌ها آنقدر عصا قورت داده و جدی هستند، بعضی شوخ و شاد و بامزه؟ چرا بعضی‌ها در مجالس دهان باز کنند همه را از خنده روده بر می‌کنند و بعضی دیگر پا به یک جمع بگذارند، همه معذب …

چرا بعضی‌ها آنقدر عصا قورت داده و جدی هستند، بعضی شوخ و شاد و بامزه؟ چرا بعضی‌ها در مجالس دهان باز کنند همه را از خنده روده بر می‌کنند و بعضی دیگر پا به یک جمع بگذارند، همه معذب می‌شوند؟ خب این شوخ طبعی هم رمز و رازی دارد که باید آن را یاد بگیرید!

روانشناسان همیشه با مساله شوخ طبعی درگیر بوده‌اند چون هیچ کدام رمز آن را نمی‌دانستند. مثلا زیگموند فروید فکر می‌کرد شوخ طبعی ناشی از احساس برتری یا ناسازگاری است، در حالی که مارک تواین ریشه این رفتار را خوشی نمی‌دانست بلکه راز شوخ طبعی را در اندوه می‌دید.

اما حالا دانشمندان نظر نهایی شان را اعلام کرده‌اند و گفته‌اند شوخ طبعی ناشی از تخطی آرام و بی خطر از مسیرهای معمولی زندگی است و آدم‌های شوخ طبع کسانی هستند که قوانین دنیا را بدون آن که کسی آزرده شود، نادیده می‌گیرند.

ما اصولا زمانی موضوعی را خنده دار می‌بینیم که آن موضوع برخلاف شیوه‌ها و شکل‌های پذیرفته شده معمولی زندگی مان به نظر برسد. اما به شرطی که این تفاوت بی خطر باشد و زننده به نظر نرسد.

تخطی از هنجارها بهترین مدل برای تشریح حس شوخ طبعی است. شوخ طبعی باید مانند نگاه کردن از میان پنجره‌ای با شیشه‌های ترک خورده باشد، در این صورت می‌توان موضوعی را دید اما آنچه دیده می‌شود متفاوت از واقعیت است. همچنین عبور بیش از اندازه از هنجارها می‌تواند موقعیتی را آزاردهنده و یا توهین‌آمیز کند که این به هیچ وجه خنده دار نیست.

بنابراین حتماً می‌توانید متوجه شوید که چرا یک موقعیت خنده دار در تمام فرهنگ‌های کشورهای مختلف خنده دار به شمار نمی‌رود؛ پاسخ واضح است: چون هنجارها در جوامع مختلف متفاوت‌اند و شیوه تخطی از آنها هم از فرهنگی به فرهنگ دیگر تفاوت دارد.