دوپینگ

نگاهی به فیلم اخراجی ها۳

اکران نوروزی سال ۹۰ رو به پایان است در حالی که پیآمدها و چگونگی این اکران هنوز ادامه دارد. دو فیلم "جدایی نادر از سیمین" و "اخراجی ها ۳" همزمان و توسط یک پخش کننده اما به صورت نا برابر به اکران درآمد. اما با وجود حمایت های بی دریغ در اختصاص سینما و تعداد صندلی ها، اختلاف فروش این دو فیلم مربوط به شهرستان هایی است که "جدایی نادر از سیمین" جایی برای اکران و در نتیجه امکان فروش وجود ندارد. پرسش نگارنده از پخش کننده محترم این است که اگر جایگاه های اکران این دو فیلم عوض می شد آیا ارقام فروش نیز جابجا نمی شد؟ در اکران های بعدی اگر همین تعداد صندلی به فیلم متفاوت دیگری مانند "ورود آقایان ممنوع" رامبد جوان که در همان گونه کمدی می باشد، قرار گیرد، رکوردهای جدیدی به دست نخواهد آمد؟ چنین اکران مشابهی برای هیچ فیلم دیگر، با یک صد سالن اصلی قطعا روی نخواهد داد زیرا مجموعه ای که در میان جامعه هنری پایگاهشان اندک است به فیلم هایی مانند اخراجی ها احتیاج دارند که رابطه سه وجهی پرفروش، پرمخاطب و مردمی بودن و همچنین خوبی و ارزشمندی را برقرار کنند و از این منظر سوژه تبلیغاتی مناسبی بدست آورند و اگر این اتفاق برای فیلمی دیگر روی دهد چنین رابطه ای کارایی تبلیغاتی خود را در اختیار صاحبان اثر غیر خودی قرار خواهد داد.اما نکته قابل توجه این جاست که این رابطه و نتیجه گیری را در همه جا نمی توان بکار برد.

برای مثال پیکان که مونتاژی از همان ماشین هیلمن از رده خارج کارخانه ورشکسته تالبوت انگلستان بوده است و طی سه دهه پرفروش ترین وسیله نقلیه در ایران شده است در نتیجه بهترین و ارزشمندترین آن نیز خواهد بود، در حالی که در همان زمان امکان تولید یا مونتاژ ماشین هایی با کیفیت و مزایایی به مراتب بالاتر و با همان قیمت تمام شده وجود داشت که می توانست سلیقه های مردم را از حد پیکان بالاتر برد که آن زمان انجام نشد. البته شاید این نوع ارزیابی ونتیجه گیری ها برای جوامعی که قانون عرضه و تقاضا و اقتصاد آزاد بر آن حاکم است درست باشد اما به راستی در حوزه سینمای ما قوانین سینمای آن جوامع حاکم است؟

"سردر سینما متروپل با تصاویر نقاشی شده " جاهل ها و ژیگولوها "(۱۳۴۳) ترکیب طنز آمیزی داشت. در گوشه ای از قاب جاهل های کلاه مخملی مثل عباس مصدق، محسن آراسته و علی تابش ایستاده بودند، و در گوشه دیگر ژیگولوهایی با سبیل اصلاح شده و موهای مرتب مثل محمد متوسلانی و منوچهر وثوق به چشم می خوردند. افراد دو دسته در سراسر فیلم سر به سر هم می گذاشتند و شکل و شمایل، نوع حرف زدن و اداهای دیگری را به مسخره گرفتند شاید با علاقه مند شدن مرد جوانی از هر گروه به خواهر یکی از افراد گروه دیگر با نوعی قصه رومئو ژولیتی رو به رو می شدیم، اما همه در انتها ناگهان از در آشتی درآمدند و چه بی مایه." (درآمدی بر تاریخ سینمای سیاسی سینمای ایران (۱۲۸۰-۱۳۸۰)/حمید رضا صدر - تهران: نشرنی، ۱۳۸۱-ص ۱۴).

فیلمساز سه گانه اخراجی ها با درک شرایط و موقعیت چند ساله اخیر دریافته است که اقلیت مسلط بر سینما، به فیلمسازی جنجالی نیاز دارند که در مقابل منتقدین سینمایی و غیر سینمایی بتوانند قدرت نمایی کنند. او به خوبی می داند که ساخت فیلمی به سبک دهه های ۳۰ و ۴۰ نمی تواند مورد حمایت قرار گیرد چه آن که چند سالی است که بخش تجاری سینما نیز در این میدان وارد شده و زمینه نامناسبی را فراهم نموده است، بنابراین موضوع جنگ و اسارت را در اخراجی های ۱ و ۲ و مسائل روز را در اخراجی های ۳ دستمایه قرار داد و به فیلم های آن دو دهه در پوسته ای جدید حیاتی دوباره بخشید. این پوسته همان سه گانه شهید، آزاده و جانباز است که برای موجه نمودن و کاستن از مخالفت های اقشار مذهبی به فیلم هایش اضافه نموده است.

بدین ترتیب او توانست از سویی حمایت های موثری را جلب نماید به طوری که سینماهایی که در شهرستان ها هشت سال رنگ فیلمی را بر پرده های خود ندیده بودند، درب بگشاید و از سویی دیگر مخالفت ها را به حداقل برساند به گونه ای که این کمدی بزن بکوب - به زبان خودمانی نه اصطلاح سینمایی - تنها صدای خفیف مسوولی را درآورد که نقل به مضمون عرض نماید: از ایشان با آن سابقه درخشان انقلابی انتظار نداشته از هر وسیله ای برای جذب مخاطب استفاده نماید. که این اعتراض احتمالا یا به دلیل مسوولیت و رودربایستی با ارباب رجوع ایثارگر خود اظهارشده است یا به فراموشی سپردن جمله "هدف وسیله را توجیه می کند" می باشد. بخش عمده مخاطبین اخراجی ها را بینندگان فیلم هایی نظیر چهار چنگولی و افراطی ها تشکیل می دهند این ادعا را به سادگی با آمار فروش فیلم چهارچنگولی می توان اثبات نمود. توجه نمایید:

"چارچنگولی" از چهارشنبه ۲۹ آبان در گروه سینما عصر جدید اکران شد و پس از ۸۳ روز نمایش در ۱۸ سینما ۹۹۵ میلیون تومان فروش کرده است. این فروش با در نظر گرفتن نرخ بلیت ۲۰۰۰ تومان، تعداد ۴۹۷۵۰۰ تماشاگر را برای این فیلم ثبت می کند. به این ترتیب تماشاگران روزانه فیلم حدود ۵۹۹۴ نفر بوده که ۳۳۳ مخاطب روزانه در هر سینما برای "چارچنگولی" ثبت می شود.

(۸=۳۹۱۷۹۱page=phpt.com/showthreab.asrejavan۵۰.//javan۱:http) .

اکنون اگر ارقام تعداد سینما، فروش و مخاطب چارچنگولی را با نسبت اخراجی ها متناسب کنید به فروش پنج میلیاردی و مخاطب دو و نیم میلیونی خواهید رسید.