قلیان جوانان را دود می کند

بساط سفره خانه ها در فصل سرما نیز داغ است

افزایش مصرف قلیان در میان جوانان نگرانی های زیادی را به وجود آورده است.برخی از جوانان به مشتریات ثابت سفره خانه های سنتی و قهوه خانه ها تبدیل شده و عده ای دیگر نیز جهت خالی نبودن عریضه هر از گاهی به بهانه تفریح دسته جمعی و لحظاتی را در کنار یکدیگر بودن ،روبه مصرف قلیان می آورند.به نظر می رسد مصرف قلیان به یک اپیدمی نامرئی در کشور تبدیل شده است که اراده جدی برای مقابله با آن وجود ندارد.شاید ساختار جذاب قلیان و صدای ناشی از قل قل آن برای بسیاری از مصرف کنندگان آن جذاب باشد،برخی نیز از سنتی بودن قلیان و لزوم احیای این سنت سخن می گویند!با این حال نه تنها در کشور ما،بلکه در سرتاسر دنیا مصرف قلیان دوباره به نقطه اوج خود رسیده است و تولید کنندگان تنباکوهای میوه ای نیز از این طریق سود کلانی به جیب خود زده اند.

تا کنون در خصوص خطرات مصرف قلیان هشدارهای زیادی داده شده است اما به نظر می رسد این هشدارها تاثیر به سزایی در مصرف قلیان نداشته است.البته رسانه های عمومی و صدا و سیما باید در این زمینه اقدامات موثر تری انجام داده و با تهیه و پخش برنامه های اجتماعی و تاثیرگذار که در آن از نظر پزشکان و متخصصان و کارشناسان مسائل بهداشتی استفاده شده باشد مانع از تداوم روند فعلی شوند.واقعیت امر این است که با هر بار مصرف قلیان دود بسیار زیادتری در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار ایجاد می شود به صورتی که مصرف یک نخ سیگار بین پانصد سی سی تا یک لیتر دود تولید می کند، اما استفاده یک بار از قلیان ده تا بیست لیتر دود تولید خواهدشد. دود استنشاق شده از قلیان، نه تنها همه مواد سرطانزای دود سیگار را دارا است، بلکه مونوکسیدکربن بیشتری هم دارد.از سوی دیگر،تصور عامه بر این است که چون دود قلیان از داخل آب عبور می کند، ضرر کمتری دارد. اما مطالعات صورت گرفته نشان می دهد، آنان که قلیان می کشند در مقایسه با سیگاری ها نیکوتین بیشتری را به بدن خود راه می دهند، زیرا حجم بیشتری از دود وارد بدن آنها می شود.به دنبال کشیدن قلیان ، نیکوتین و کوتینین ادرار، پلاسمای خون و بزاق دهان بالا می رود. بنابراین بر خلاف تصور عامه، کشیدن قلیان ، عادت درستی نیست.در هر صورت استعمال قلیان مانع بروز اثرات مرگبار تنباکو و متابولیت های حاصله از آن بر بدن نمی گردد.

منوکسید کربن، نیکوتین، قیر و فلزات سنگین که در دود قلیان وجود دارد تاثیرات مخرب جبران ناپذیری بر سلامتی انسان دارد. تنباکویهای میوه ای نیز ضررهای مخصوص به خود را داند که متاسفانه نسبت به این ضررها توجهی نمی شود.پوست میوه ها را تخمیر می کنند و با ملاس یا گلیسیرین مخلوط می نمایند. اگر این مخلوط با ذغال سوزانیده شود آکرولئین تولید می شود. آکرولئین یک ماده سرطانزا است که بویژه باعث سرطان مثانه می شود. به علاوه در اثر استفاده مشترک از قلیان بیماریهای زیادی به وسیله دهانه قلیان به افراد منتقل می شود.

مصرف قلیان در بسیاری موارد علائم بالینی و ظاهری مشخصی دارد که از جمله آن خستگی و خواب آلودگی مزمن فرد می باشد.همچنین ابتلا به بیماریهای ریوی و سرفه های دائمی سلامتی فرد را مورد مخاطره قرار می دهد.در شهرهای بزرگ مانند تهران ،دود قلیان اثرات به مراتب مخرب تری دارد ،زیرا آلودگی هوا به اندازه کافی سلامت شهروندان را تهدید می کند،حال اضافه شدن مضرات ناشی از مصرف دخانیات ،به خصوص قلیان را نیز باید به آن اضافه نمود.

واقعیت امر این است که قلیان کشیدن از قدیم الایام در خانواده های ایرانی رواج داشته و هیچ وقت هم با سرزنش مواجه نگردیده است.به عبارت بهتر،کمتر در خصوص قبح استفاده از قلیان و مضرات ناشی از آن سخن به میان آمده است.در حال حاضر نیز همچنان نسبت به قلیان به عنوان وسیله یا سنتی نگریسته می شود و این نگرش منجر به بروز بسیاری از ناهنجاری ها شده است.متاسفانه بسیاری خانواده ها نیز مصرف قلیان را مانند مصرف سیگار و دیگر دخانیات مضر نمی دانند و در برابر آن موضع سلبی نمی گیرند.همه این عوامل دست در دست هم می دهد تا اعتیاد به قلیان در میان جوانان گسترش پیدا کند.

طبیعی است که در چنین فضایی جوانان قلیان را یک تفریح و نوعی بازی قلمداد می کنند و در ابتدا آن را جدی نمی گیرند. بسیاری از جوانان ،خصوصا آنهایی که در ابتدای سنین جوانی قرار دارند کشیدن قلیان را بیشتر از یک عادت یک ژست می دانند ،ژستی که مسلما برای نسل جوان بدون دردسر نخواهد بود.یکی از دلایل دیگری که منجر به جذب جوانان به سوی قلیان شده است،تعدد سفره خانه هاست.بعضا این سفره خانه ها در مناطق تفریحی و خوش آب و هوا واقع گردیده وهمین مسئله به طور ناخودآگاه اشتیاق جوانان را جهت استعمال قلیان افزایش می دهد .

عده ای از جوان ها به مصرف قلیان در سفره خانه های سنتی نیز اکتفا نمی کنند و و قلیان را به عنوان مهمانی ناخوانده وارد خانه های خود می کنند.از آنجایی که برخی خانواده ها هم حساسیت خاصی نشان نمی دهند، قلیان کشیدن، جزء برنامه های روزمره جوان می شود و شاهد بروز دردسرهای بیشتری در این خصوص خواهیم بود.ورود قلیان به خانه ها مقدمه بسیاری ناهنجاری های خواهد بود.اعتیاد به مصرف قلیان مسئله ای به شدت خطرناک است که در وهله اول خانواده ها باید نسبت به آن حساس باشند.

در پایان لازم است نکته ای دیگر را نیز در خصوص مصرف قلیان یادآور شویم.اینکه مصرف قلیان در اماکن سربسته مثل سفره خانه های سنتی یا قهوه خانه ها عوارض آن را دو چندان می کند و سلامت اطرافیان بویژه کودکان و نوجوانان را در معرض خطر جدی قرار می دهد.دربسته بودن برخی از سفره خانه های سنتی از معضلاتی است که توجه کافی نسبت به آن نمی شود.خصوصا در پاییز و زمستان عملا دیگر سفره خانه های سنتی با سقف باز وجود ندارند.همچنین استفاده از قلیان به صورت مشترک خطر انتقال بیماری های عفونی را نیز در پی خواهد داشت که بسیاری از جوانان نسبت به این مسئله کاملا بی تفاوت هستند.

نعمت احمد خانی