داور و تاسیس عدلیه

داور برای انتخاب قضات شایسته چند شرط در نظر گرفت نخست آنكه صحیح العمل ودرستكار باشند سپس آنكه تحصیلكرده, خوش فكر واندیشمند بوده باشند ملاك وی درانتخاب قاضی تحصیلكرده تنها این نبود كه مدرسه حقوق رادرایران یا كشور دیگری طی كرده باشد بلكه كسانی راكه درایران طبق معمول زمان دوره مقدمات وسطح را خوانده واز معارف اسلامی نیز بهره ای گرفته باشند به شرط داشتن سایر ضوابط به خدمت می پذیرفت

داور برای انتخاب قضات شایسته چند شرط در نظر گرفت نخست آنكه صحیح العمل ودرستكار باشند سپس آنكه تحصیلكرده، خوش فكر واندیشمند بوده باشند .ملاك وی درانتخاب قاضی تحصیلكرده تنها این نبود كه مدرسه حقوق رادرایران یا كشور دیگری طی كرده باشد بلكه كسانی راكه درایران طبق معمول زمان دوره مقدمات وسطح را خوانده واز معارف اسلامی نیز بهره ای گرفته باشند به شرط داشتن سایر ضوابط به خدمت می پذیرفت .

ثالثاً استفاده از جوانان تحصیلكرده كه درسایر وزارتخانه ها تجربه كاری داشتند وبه صحت عمل نیز معروف بودند مورد توجه او بود وبدین منظور ابتدا متوجه وزارت امور خارجه شد وسپس وزارت مالیه و معارف رابرای انتخاب قاضی مورد توجه قرار داد وعده زیادی از كارمندان آن سه وزارتخانه رابه عدلیه منتقل نمود.

داور برای تامین كاركنان قضا ابتدا قضات دادگستری را ملاك كارخود قرار داد. درسال ۱۳۲۹ هجری قمری كه حسن پیرنیا معروف به مشیرالدوله به وزارت عدلیه منصوب گردید. سازمان جدیدی درآن وزارتخانه پیاده كرد كه عینا اقتباس از سازمان قضایی واداری فرانسه بود .محاكم به صلحیه ،بدایت ، استیناف ودیوانعالی تمیز تقسیم شدند، همچنین پاركه بدایت را تاسیس نمود، تا آن تاریخ امر بازجویی كه توسط مستنطق بایستی انجام بگیرد وصدور ادعانامه كه از وظایف مدعی العموم بود تماماً در دادگاه انجام می گرفت .ولی مشیرالدوله درمفابل دادگاهها سازمان دیگری نیز پی ریزی كرد وكار قضا در دادسرا دراختیار وزیر دادگستری قرار داشتند وتغییر وتبدیل آنها احتیاج به رضایت آنان نداشت ولی رؤسای دادگاهها را وزیر دادگستری نمی توانست تغییر دهد مگر به رضایت وموافقت آنها از سال۱۳۲۹ه .ق تا ۱۳۰۶ كه عدلیه داور شروع به كار كرد ، دادگستری ایران قریب یكصدو پنجاه قاضی استخدام كرده بود كه غالباً دركسوت روحانیت بودند ودر حوزه های علمیه تحصیل نمود بودند . داور قریب یك صد نفر از قضات سابق رابه خدمت پذیرفت .بعضی از آنها رتبه های بالاتر گرفتند وبعضی از آنها نیز تنزیل رتبه شدند از بزرگان قضاوت سابق كه به عدلیه داور وارد شدند می توان اسامی چند نفر را ذكر كرد مانند : سید حبیب الله شبیر ،میرزا رضا خان ناییبی، سید محسن صدرالاشراف محلاتی ، شیخ محمد عبده ، میرزا حسن خان شرف الملك فلسفی ، محمدرضا وجدانی ، حاج سید نصرالله تقوی ، سید محمد فاطمی قمی ، شمس العلمای گرگانی ، ركن الملك صدری، سید علی حائری شاهباغ ،منصور الساطنه عدل ، جواد عامری ، غلامحسین وثیقی ،شیخ عبدالعلی لطفی ،میرزا محمدخان عادل الدوله ، شیخ اسدالله ممقانی ،میرزا خان جوان ، شیخ محمدرضا ایروانی ،میرزا طاهر تنكابنی ،میرزا محمدخان گلپایگانی، شیخ الملك اورنگ، میرزا شفیع جهانشاهی وسیدكاظم صدر .افرادی كه از وزارت امور خارجه به عدلیه منتقل شدند عبارت بودند از : معتمدالممالك راد ، مجید آهی، ابوالقاسم فروهر (۱)،متین الدله دفتری ، رضا علی دیوان بیگی (۲) وعلی اصغر زرین كفش ضمناً داور عده ای از نمایندگان مجلس راكه داوطلب شغل قضایی بودند به بضاعت علمی آنها با رتبه های مختلف به خدمت پذیرفت مانند ابوالحسن حائری زاده ،(۳) عبدالباقی جمشیدی ، میرزا شهاب كرمانی (۴)محمد علی بامداد ، محمد رضا تجدید ، ناصر الاسلام ندامانی(۵)از معاریف هم عده ای چون رضا قلی خان نیرالملك (۷) ،عین الممالك دفتری(۶) سید محمد صادق طباطبایی (۸) آقای سید عبدالمهدی طباطبایی ، اعتمادالدوله قره گوزلو (۹) ، مرتضی قلی خان طباطبایی، میرزا علی حق نویس (۱۰) ومورخ الدوله سپهر (۱۱) جذب دستگاه قضایی شدند .

از جوانان تحصیلكرده های اروپا وایران مانند سلمان اسدی ،(۱۲) مشفق كاظمی ،(۱۳)نظام الدین امامی (۱۴) ابراهیم زند (۱۵) دكتر محمد سجادی ، حسین مهیمن (۱۷ ، محمود هدایت ، دكتر حسن مشرف نفیس(۱۸) ،عباسقلی گلشاییان ، محمد علی بوذری، محمد مجلسی ، موسی سرابندی .دكتر محمود افشار (۱۹) ونصرالله جهانگیری (۲۰) نیز به خدمت دعوت شدند . قانون اختیارات داور وزیر عدلیه در۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۰۶ به پایان رسید . داور برای ادامه كار خود طرح تمدید اختیارات خویش رابرای مدت چهارماه دیگر به مجلس داد كه مصدق درمخالفت با تمدید اختیارات داور به تفصیل سخن گفت این مخالفت در سه جلسه مجلس ادامه یافت وسرانجام به تصویب رسید . بین مصدق وعده ای از نمایندگان مجلس كه موافق داور بودند مشاجره شدیدی درگرفت از جمله ابوطالب شیروانی روزنامه نویس ونماینده مجلس به مصدق حمله شدید نمود. قوانینی كه داور به به تصویب رسانید :

داور پس از آنكه طرح سازمانی عدلیه را پیاده كرد وقسمتی از آن رابه مرحله اجرا در آورد در صدد برآمد كه قوانین مورد احتیاج را نیز تهیه وبه تصویب برساند .

قسمتی از قوانین مصوبه داور در مجلس شورای ملی به شرح زیر است:

---