تاریخچه سینما

سینما ابتدا با اختراع عکاسی و سپس ساخت تصاویر متحرک در حدود سال‌های ۱۸۸۰ تا ۱۸۸۹ میلادی در اروپا گام های نخستین را برداشت. پس از این سالها برادران لومیر در سال ۱۸۸۵ میلادی نخستین …

سینما ابتدا با اختراع عکاسی و سپس ساخت تصاویر متحرک در حدود سال‌های ۱۸۸۰ تا ۱۸۸۹ میلادی در اروپا گام های نخستین را برداشت. پس از این سالها برادران لومیر در سال ۱۸۸۵ میلادی نخستین فیلم مستند خود را که حرکت قطار در ایستگا بود، در معرض دید عموم قرار دادند. این روند ادامه یافت تا اینکه نخستین فیلم داستانی در سال ۱۹۰۳ میلادی در آزمایشگاه های ادیسون ساخته شد. عنوان این فیلم "سرقت بزرگ" بود. در سال ۱۲۷۹ هجری شمسی میرزا ابراهیم خان عکاس باشی که در آن زمان نوجوان بود، همراه پدر عکاسش به بلژیک سفر می‌کند و با وسایل فیلمبرداری که در ایران به آن " اسباب سینماتوگراف " اطلاق می شد، به طور کامل آشنا شد و همراه پدرش این وسایل و ابزار را به ایران آورد.

به همین خاطر آغاز کار سینمای ایران را از شهریور ماه ۱۲۷۹ می دانند. هر چند که درباره روز آن (۲۱ یا ۲۲ شهریور ماه) اختلاف نظر وجود دارد. البته ابراهیم خان در سال ۱۳۱۳ هـ.ق از سوی مظفرالدین شاه به لقب عکاس باشی دربار منصوب شد و چون مظفرالدین شاه علاقه بسیار زیادی به سینما و ثبت تصویر خود داشت، امکان ورود ابزار تولید و ساخت فیلم را در کشور فراهم ساخت.پس از ورود امکانات و ابزار تولید - بخصوص دوربین فیلمبرداری - آوانس اوگانیانس به همراه عده ای دیگر از دوستان خود نخستین پایه های سینمای ایران را بنا نهاد و با تشکیل گروهی در خیابان علاء الدوله (فردوسی کنونی) اقدام به تولید فیلم کرد. نخستین فیلم داستانی سینمایی ایرانی "آبی و رابی" نام داشت که فیلمی صامت و کوتاه بود و در سال ۱۳۰۹ تولید شد. این فیلم به عرصه اکران و پخش عمومی راه نیافت. اما دومین تلاش اوگانیانس برای ساخت فیلم به ارائه یک اثر سینمایی با عنوان " حاجی آقا آکتور سینما " در سال ۱۳۱۱ منجر شد که امکان اکران یافت. این فیلم که سیاه و سفید و صامت بود با سرمایه گذاری کارگردان به مبلغ ۲۰۰ تومان و سرهنگ مقاصد‌زاده فروزین ساخته شد.

اما این فیلم تنها ۴ روز در سینما مایاک تهران بر پرده بود و با توجه به اینکه ۶ تومان در اصفهان، ۳۵ تومان در رشت و ۴۵ تومان در شیراز فروش کرد، شکست تجاری سنگینی برای سازندگان آن به همراه آورد. چنان که سرهنگ فروزین به عنوان سرمایه گذار اصلی فیلم، وسایل فیلمبرداری استودیو "پرس فیلم" که محل فعالیت اوگانیانس بود را به عنوان پول از میان رفته برای خود برداشت.نخستین فیلم سینمایی ناطق ایرانی که در سال ۱۳۱۲ ساخته شد، "دختر لر" به کارگردانی اردشیر ایرانی بود. این فیلم که در هندوستان به همت عبدالحسین سپنتا تهیه شده بود، از ۳۰ آبان ۱۳۱۲ در سینما مایاک و سپه بر پرده رفت و به علت استقبال مخاطبین ایرانی در سال ۱۳۱۳ و ۱۳۱۵ دومین و سومین نمایش عمومی خود را پشت سر گذاشت. اما از همان زمان تولید فیلم در ایران با مشکل مواجه بود و وارد کنندگان فیلم های خارجی (به طور عمده هندی و اروپایی) در برابر این تولید موضع گرفتند و آن را بر نتافتند.