سنگک؛ این ریگ‌پخت مطبوع یادگار صفویه

سنگک یکی از انواع نان هایی است که در کتاب‌های آشپزی می‌توانید دستور پخت خانگی‌اش را هم پیدا کنید، یعنی اینقدر محبوب است این نان!
تقریبا ذائقه‌ای نیست که نان سنگک را نپسندد، …

سنگک یکی از انواع نان هایی است که در کتاب‌های آشپزی می‌توانید دستور پخت خانگی‌اش را هم پیدا کنید، یعنی اینقدر محبوب است این نان!

تقریبا ذائقه‌ای نیست که نان سنگک را نپسندد، سنگک ماندگارترین و لابد پرطرفدارترین نان ایرانی است، کافی است نگاهی به خیابان‌های شهر بیندازید تا به این نتیجه طلایی برسید که نانوایی‌های سنگکی‌ بیشتر از بقیه نانوایی‌هاست.

اما این همه داستان سنگک نیست؛ سنگک آخرین و جدیدترین نانی است که ایرانیان پخته‌اند. به تعریف امروزی، یک نان بومی و ملی. ما بعد از سنگک نان ایرانی نداشته‌ایم و البته سنگک بر خلاف نان‌های دیگر کاملا شناسنامه‌دار و باهویت و تاریخچه‌دار است.

اولین سنگک، قرن دهم‌ ـ‌ حدود ۴۰۰ سال قبل ‌ـ‌ بر سر سفره ایرانی آمد، با ابداع شیخ بهایی، همان دانشمند عهد صفوی که حلواشکری و مسجد امام و حمام معروفی که با یک شمع گرم می‌شود هم یادگار اوست، واقعیت این است که سنگک یادگار صفویه است.

نان سنگک با تاریخ صفویه گره خورده است، سنگک شاید دم‌دستی‌ترین یادگاری آخرین مقطع شکوفایی علمی، ‌فرهنگی‌ و ‌تاریخی ایران باشد، قبل از فتنه حمله افاغنه و آغاز زوال قاجار، سنگک یادگار دوره‌ای است که دانشمندان و حاکمان در کنار هم بودند، نه درمقابل هم. هنوز هم پای فرنگی‌ها به تقدیر ایرانی‌ها باز نشده بود.

سنگک با همه خوشمزگی و خوبی‌هایش، نشانی هم هست از توقف ما در صنعت نان، هرچند باز جای شکرش باقی است، این ریگ‌پخت مطبوع یادگار از صفویه توانسته است در مقابل باگت‌های فرنگی سربلند از تنور دربیاید و بر سفره​ها بنشیند.

بهمن هدایتی