اعتقاد به توسل تنها از نظر شیعیان صحیح است

توسل به عزیزان درگاه الاهی, میان مسلمانان جهان, اعم از شیعیان و اهل سنت, رواج کامل دارد و از روزی که آیین اسلام از زبان پیامبر ص ابلاغ شد, مشروعیت آن نیز اعلام گردید

توسل به عزیزان درگاه الهی، میان مسلمانان جهان، اعم از شیعیان و اهل سنت، رواج کامل دارد ...

توسل به عزیزان درگاه الاهی، میان مسلمانان جهان، اعم از شیعیان و اهل سنت، رواج کامل دارد و از روزی که آیین اسلام از زبان پیامبر(ص) ابلاغ شد، مشروعیت آن نیز اعلام گردید. تنها در قرن هشتم هجری، ابن تیمیه، با آن به مخالفت برخاست و پس از دو قرن، محمد بن عبدالوهاب، راه او را پی گرفت و توسل به اولیای الاهی را نامشروع و بدعت خواند. این در حالی است که حتی برخی بزرگان وهابیت، از جمله آلوسی بغدادی، دربارهٔ توسل گفته‌اند: توسل به مقام صالحان، اعم از پیامبر و غیر پیامبر مانعی ندارد؛ به شرط آنکه بدانیم که فرد نزد خدا دارای مقامی است.[۱]

فقیهان و محدثان بزرگ، کتاب‏های پرشماری در این باره نوشته‏اند. برخی از این کتاب‏ها عبارت‌اند از:

۱. الوفاء فی فضائل المصطفی، نگارش ابن جوزی (متوفای ۵۹۷)؛ نویسنده در این کتاب، بابی ویژه به نام «توسل به پیامبر و استشفا به قبر شریفش» گشوده است.

۲. مصباح الظلام فی المستغیثین بخیر الأنام، نگارش محمد بن نعمان مالکی (متوفای ۹۷۳).

۳. البیان و الاختصار، نگارش ابن داود مالکی شاذلی؛ نویسنده، از توسل عالمان و صالحان به رسول گرامی اسلام مطالبی نقل کرده است.

۴. شفاء السقام، نگارش تقی الدین سبکی (متوفای ۷۵۶)؛ وی در این کتاب از توسل به پیامبر به شکل زیبایی دفاع کرده است.

۵. وفاء الوفاء لاخبار دار المصطفی، نگارش سید نورالدین سمهودی (متوفای ۹۱۱)؛ وی در جزء چهارم این کتاب دربارهٔ توسل بحث کرده است.

۶. المواهب اللدنیهٔ، نگارش ابوالعباس قسطلانی (متوفی ۹۳۲)؛ وی در این کتاب دربارهٔ توسل بحث کرده است.

۷. شرح المواهب اللدنیهٔ، نگارش مصری زرقانی مالکی (متوفای ۱۱۲۲)؛ بخشی از جلد هشتم این اثر دربارهٔ توسل است.

۸. صلح الاخوان، نگارش خالدی بغدادی (متوفای ۱۲۹۹)؛ وی افزون بر این کتاب، رساله‌ای ویژه در رد بر آلوسی نوشته که پس از درگذشت او در سال ۱۳۰۶ چاپ شده است.

۹. کنز المطالب، نگارش عدوی حمزاوی (متوفای ۱۳۰۳).

۱۰. فرقان القرآن، نگارش عزامی شافعی قضاعی؛ این کتاب به ضمیمهٔ اسما و صفات بیهقی در ۱۴۰ صفحه چاپ شده است.

۱۱. سبیل الرشاد من أراد السداد، نگارش شیخ جعفر کاشف الغطاء (متوفای ۱۲۲۷).

۲. کشف الارتیاب عن أتباع محمد بن عبدالوهاب، نگارش سید محسن جبل عاملی (۱۲۸۲ - ۱۳۷۳).

۳. الغدیر، نگارش علاّمه امینی (متوفای ۱۳۹۰)؛ جلد پنجم این اثر مباحث مفصلی دربارهٔ توسل است.

گفتنی است در سال‌های اخیر، مخالفان توسل با انتشار کتاب‌هایی، توسل به صالحان را نوعی اختلاف میان سنی و شیعه جلوه می‌دهند؛ در حالی که اختلاف در این موضوع، ربطی به تسنن و تشیع ندارد؛ بلکه اختلافی است میان پیروان ابن تیمیه و دیگر فرقه‌های اسلامی. و اگر ابن تیمیه و پیروان نوظهور او را به شمار نیاوریم، کلیهٔ فرقه‌های اسلامی در اصل توسل هیچ اختلافی با هم ندارند.

●آیا توسل اقسام و گونه‌هایی دارد؟

دستیابی به درجات معنوی، نیازمند هدایت پروردگار است. همو که انسان را امر به توسل فرموده، راه‏های آن را نیز پیش روی او نهاده است. از این روی بایستی برای شناخت این راه‏ها به کتاب و سنت تمسک جوییم تا مبادا گرفتار بدعت شویم.

۱. توسل به اسماء و صفات خدا؛ یکی از گونه‌های توسل، خواندن خداوند به اسما و صفات اوست. این گونه توسل در روایات، به ویژه در دعاهای اهل بیت(ع)، بسیار بارز و چشمگیر است. در این باره به دو حدیث بسنده می‏کنیم:

نقل است که پیامبر گرامی(ص) از مردی شنید که چنین می‏گوید:

اللّهمّ انّی أسألک بانّی أشهد أنّک أنت اللَّه لا إله إلاّ أنت، الأحد، الصمد، الذی لم یلد و لم یولد، و لم یکن له کفواً أحد؛خدایا تو را می‏خوانم به گواهی‏ام بر اینکه جز تو خدایی نیست، تو یگانه و صمد هستی که نه کس را زاده و نه زاییده از کس، و او را هیچ همتایی نباشد.

پیامبر(ص) فرمود: تو خدا را به اسم اعظم او خواندی، که اگر او به آن اسم خوانده شود، اجابت می‏کند و اگر از او چیزی خواسته شود، عطا می‏کند.[۲]

در دعایی از امام باقر و امام صادق(ع) چنین وارد شده است:

اللّهمّ انّی أسألک باسمک العظیم الأعظم، الأعزّ الأجلّ الأکرم الذی إذا دُعیتَ به علی مغالق أبواب السماء للفتح بالرحمهٔ انفتحت، و إذا دُعیتَ به علی مضایق أبواب الأرض للفرج انفرجت، و إذا دعیت به علی العسر للیسر تیسّرت؛[۳]

خدایا تو را می‏خوانم به نام بزرگ و بزرگ‏تر، گرامی‏تر و برترت، نامی که اگر به آن نام بر درهای بستهٔ آسمان برای باز شدن، خوانده شدی، باز می‏شود، و اگر به آن نام برگشایش درهای زمین خوانده شوی، گشوده می‏گردد، و اگر به آن نام برای آسانی خوانده شوی آسان گردد.

---