ثبت نزدیكترین درخش گاما

درخش گامایی در فاصله ۲ میلیارد سال نوری از ما كشف شد كه پس تاب نوری آن تا قدر ۵ درخشان شد

درخش گامایی در فاصله ۲ میلیارد سال نوری از ما كشف شد كه پس تاب نوری آن تا قدر ۵ درخشان شد.

ساكنان شمال غربی ایالات متحده آمریكا در بامداد روز ۹ فروردین توانستند در صورت فلكی اسد،انفجار عظیمی را كه در فاصله ۲ میلیارد سال نوری از زمین رخ داده بود با چشم غیر مسلح ببینند. ساعت ۱۵:۰۷ (به وقت مركزی ایران) پس تاب نوری یك درخش غول آسای گاما در بخش بالای صورت فلكی اسد تا قدر ۵ درخشان شد و حتی گروهی از رصدگران در شهرهایی كه از آلودگی نوری بالا رنج می برند توانستند آن را رصد كنند.این درخش كه GRB ۰۳۰۳۲۹ (بر اساس تاریخ آشكار سازی آن ۲۹ مارس ۲۰۰۳) نام گرفت ابتدا توسط مجموعه ای از آشكار سازهای پرتو گاما كه برروی دومین جستجوگر انرژیهای قوی زودگذر HETE ۲ نصب شده بودند آشكار شد. این درخش كه توسط تیم HETE ۲ به عنوان یك درخش غول آسا شناخته شد، حدود ۵۰ ثانیه به درازا كشید و مقادیر عظیمی از انرژی به سوی ما حركت كرد.HETE ۲ محل دقیق این درخش را ثبت و بلافاصله پیامهایی برای اخترشناسان سراسر جهان ارسال نمود و بلافاصله تلسكوپهای بزرگ و كوچكی از سراسر جهان به آن سوی آسمان خیره شد. بروس پترسون (Bruce A.Peterson) و پاول پرایس (Paul A.Price) از رصدخانه ملی استرالیا با وجود آنكه در گیر هوایی طوفانی بودند توانستند پس تاب مریی این درخش را در نور مریی آشكار سازند .

آشكار سازی آنها ۹۰ دقیقه پس از ثبت درخش توسط HETE ۲ انجام شد و آنها این پس تاب را از قدر ۱۲ رصد كردند. بلافاصله تلسكوپ VLT از مجموعه رصد خانه های جنوبی اروپا در شیلی به طیف نگاری از این درخش پرداخت. بررسی طیف گرفته شده نشان از انتقال به سرخی معادل ۱۶۵۸/۰ داشت. این انتقال به سرخ به این معنی است كه منبع این درخش در فاصله ای معادل ۲ میلیارد سال نوری از ما قرار دارد. این در حالیست كه اغلب درخشهایی كه تا كنون آشكار شده است در فاصله ای بین ۵ تا ۱۰ میلیارد سال نوری از زمین قرار دارند. بنابراین GRB ۰۳۰۳۲۹ نزدیكترین درخش پرتو گاما به ما است كع تا كنون آشكار شده است ( البته غیر از یك درخش ضعیف و غیر عادی كه در خلال ابرنواختر ۱۹۹۸ bw آشكار شد).

پس تاب نوری و بسیار درخشان این درخش گاما تا كنون توسط بسیاری از اخترشناسان حرفه ای و حتی آماتور رصد شده است . نظیر گروه رصدخانه نیرلو در فنلاند و تلسكوپ كوپك دانشگاه تكنولوژی ژاپن در توكیو.این درخش در محدوده پرتوهای ایكس و و امواج رادیویی نیز بسیار پرفروغ بود اما نكته جالب در مورد این درخش محل وقوع آن است. عكسهای آرشیوی از ناحیه ای كه در خش در آن اتفا افتاده است نشان از آن دراد كه هیچ شی درخشانتر از قدر ۲۲ در آن منطقه وجود ندارد درحالیكه انتظار می رود خاوناده ای از كهكشانها در این ناحیه موجود باشد تا در اثر برخوردهای آن ناحیه این درخش شكل گرفته باشد. جستجو ی این ناحیه تا زمانیكه بازتاب نوری این درخش كاملا فرو نشیند متوقف خواهد بود و پس از آن اخترشناسان به جستجوی دقیق تر این ناحیه خواهند پرداخت.

نكته جالب دیگر نیز در مورد این درخش استثنایی وجود دارد. در طی كاهش نور پس تاب این درخش چندین بار و در فاصله های زمانی ۳۰، ۶۰ و ۹۰ ساعت پس از درخش اصلی مجددا پر نور شد. این درحالیست كه در درخشهای عادی این حالت تنها یكبار اتفاق می افتد و یا برای مدت اندكی روند نزولی نورانیت آن متوقف می شود. این منجنی نوری پیچیده شاید در اثر یك چگالی بالا و غیر همگن از ابرهای گازی اطراف منطقه درخش و یا منابع انرژی دیگر شكل گرفته باشد.

در هر صورت GRB ۰۳۰۳۲۹ داده هایی را در بر دارد كه ان را تبدیل به بی نظیر ترین درخش گامای قابل مطالعه نموده است و فرصتی استثنایی را در اختیار اخترشناسان قرار دا ده است. جورج ریكر (George Ricker) از دانشگاه MIT و مسول پروژه HETE ۲ در مورد بررسیهای این درخش می گوید " هدف بعدی ما ادامه دادن به رصدهای این منبع غول آسا و شگفت است تا بتوانیم به منشا این درخش پی ببریم.