ترکیه اروپایی, رویایی در دور دست

اولی رن هماهنگ کننده امور مربوط به توسعه اتحادیه اروپا, در گفتگو با روزنامه آلمانی دی ولت اعلام کرد که ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا باید ۱۰ تا ۱۵ سال دیگر منتظر بماند

اولی رن هماهنگ کننده امور مربوط به توسعه اتحادیه اروپا، در گفتگو با روزنامه آلمانی دی ولت اعلام کرد که ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا باید ۱۰ تا ۱۵ سال دیگر منتظر بماند. سخنان اولی رن بار دیگر دورنمای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا را به تیتر روزنامه ها تبدیل کرد. پیش از این اتحادیه اروپا در اجلاس ۱۷ دسامبر سال ،۲۰۰۴ اعلام کرده بود که پس از آغاز مذاکرات برای پیوستن کامل ترکیه به اتحادیه اروپا در تاریخ ۳ اکتبر سال ،۲۰۰۵ ادامه مذاکرات در یک روند عادی حدود یک دهه ادامه خواهد داشت و ترکیه در پایان مذاکرات یعنی سال ۲۰۱۵ درصورتی که اصلاحات مورد نظر اتحادیه اروپا را در کشور به اجرا در آورد می تواند به طور کامل به عضویت اتحادیه اروپا درآید. اکنون در بهترین شرایط و با نگاهی خوشبینانه، عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۱۸ به تعویق افتاده است که بخشی از آن به دلیل مداخله در روند دموکراسی و بخشی دیگر به تاخیر حزب عدالت و توسعه در روند اصلاحات مورد نظراتحادیه اروپا باز می گردد.

روزنامه ملیت که یکی از پرتیراژترین روزنامه های ترکیه است نوشت که زاگرب در سال ۲۰۱۰ به اتحادیه اروپا می پیوندد و این درحالی است که آنکارا تا سال ۲۰۲۳ باید منتظر بماند. این روزنامه خاطر نشان کرد که کرواسی و ترکیه همزمان با هم مذاکره با اتحادیه اروپا را آغاز کردند و تا کنون کرواسی ۱۸ بخش از پرونده مذاکرات را به اتمام رسانده است در صورتی که ترکیه تنها به ۶ بخش از پرونده مذاکرات رسیدگی کرده است. در اینجا باید اشاره کنیم که هشت بخش از این پرونده به حالت تعلیق درآمده است چرا که در دسامبر سال ۲۰۰۶ ترکیه از بازگشایی مرز های دریایی و هوایی خود به روی هواپیماها و کشتی های قبرس یونان امتناع کرد. تفاوت کرواسی و ترکیه را در راه پیوستن به اتحادیه اروپا نمی توان تنها در رسیدن به استانداردهای اتحادیه اروپا و یا تمایل آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه به عنوان روسای کشورهای محوری اتحادیه اروپا به عضویت افتخاری ترکیه در اتحادیه اروپا به جای عضویت دایم قلمداد کرد.

هرچند این فاکتورها از اهمیت بالایی برخوردار هستند و باید این مسائل را در محاسبات نیز به یاد آورد اما این نکته را نیز نباید فراموش کرد که ترکیه و دولت این کشور، خود، در راه رسیدن به اتحادیه اروپا قدم های سستی را برداشته اند و با این قدم های سست سعی می کنند به سمت جلو حرکت کنند. مسأله مهم در پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا میزان دموکرات بودن حزب عدالت و توسعه نیست همچنین مقدار پذیرش این حزب توسط اتحادیه اروپا نیز اهمیت چندانی ندارد به طوری که زمانی که دادگاه قانون اساسی ترکیه پرونده حزب عدالت و توسعه را برای تعطیلی می پذیرد، اتحادیه اروپا بلافاصله به این عمل ترکیه عکس العمل نشان می دهد. چرا که با نگاهی گذرا به برنامه های احزاب سیاسی از سال ۱۹۶۴در ترکیه حکومت را به دست گرفته اند، به این نتیجه می رسیم که پیوستن به اتحادیه اروپا افق استراتژیک آنها به حساب می آید که در واقع آینده ترکیه را رقم می زند. همچنین ترکیه برای رسیدن به اتحادیه اروپا تلاش های زیادی کرده است و دستاوردهایی بسیاری نیز به دست آورده است.

از سال ،۱۹۶۴ پیوستن به اتحادیه اروپا به هدف اصلی تمام دولت هایی که در این کشور برسرکار آمده اند درآمده است. در کنار آن، در سال ،۱۹۸۷ ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا اقدام کرد و در سال ،۱۹۹۹ به عنوان کاندیدایی برای اتحادیه اروپا در آمد که بالاخره مذاکرات این کشور با اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۵ آغاز شد و به عنوان کشوری که قرار است روزی عضو کامل این اتحادیه باشد شناخته شده است. بنابراین در راه رسیدن به استانداردها و اهداف اتحادیه اروپا اقداماتی اساسی انجام داده است و بخشی از راه پیوستن به اتحادیه اروپا را پیموده است. این راه، راه تغییر و قدرت گرفتن ترکیه است. با وجود سختی های این دگردیسی، ترکیه از اینکه به سمت اتحادیه اروپا روی گردانده است منافع زیادی را عاید خود کرد. اما هنوز راه درازی برای رسیدن به مقصد باقی مانده است.

کارهای زیادی باقی مانده است که ترکیه باید در ۱۰ یا ۱۵ سال آینده به انجام برساند. عضویت کامل ترکیه در اتحادیه اروپا در انتهای راهی است که ترکیه آن را انتخاب کرده است و پیشروی در این راه تنها در سایه دموکراسی امکان پذیر خواهد بود. مشکل اساسی نیز در این مسأله نهفته است. اختلاف نظر ترکیه و اتحادیه اروپا بر سر مسائل اقتصادی تنها جزء کوچکی از مشکلات ترکیه در راه پیوستن به اتحادیه است. در حال حاضر کشورهایی به عضویت اتحادیه اروپا درآمده اند که اقتصاد آنها دستکمی از اقتصاد ترکیه ندارد و در مورد برخی از آنها حتی امیدی برای بهبود وجود ندارد. مسائل اقتصادی به راحتی قابل حل هستند. اما مشکل اصلی ترکیه در راه پیوستن به اتحادیه اروپا کمبود دموکراسی است. هنوز در ترکیه در خصوص کودتای نظامی بحث می شود که این خود نوعی از خشونت در جامعه ای است که دموکراسی لرزانی را به دوش می کشد. مسأله ای که در حال حاضر می توان به آن اشاره کرد این است که حزبی که حدود یک سال پیش با ۴۷ درصد از آرا توانسته است دولت را از آن خود کند اکنون در آستانه تعطیلی قرار دارد و احتمال اینکه نخست وزیر و رئیس جمهورش از فعالیت های سیاسی منع شوند وجود دارد. این مسائل همان سدهایی است که در راه رسیدن ترکیه به اتحادیه اروپا بسته شده است. به بیان دیگر این ها مصداق خشونت، نژاد پرستی و بیگانه ستیزی در ادبیات دموکراسی اتحادیه اروپا است. در دموکراسی اروپایی هیچ دلیلی به جز خشونت و نژاد پرستی و بیگانه ستیزی برای تعطیلی یک حزب وجود ندارد. هر چند مذاکرات ترکیه و اتحادیه اروپا به نیمه راه خود رسیده است اما با این روند نه در سال ۲۰۱۸ و نه در سال ۲۰۲۳ امکان ورود ترکیه به اتحادیه اروپا وجود ندارد. این شاید همان چیزی است که گروه های مختلف در ترکیه که برای تعطیلی حزب عدالت و توسعه تلاش می کنند می خواهند. بنابراین مسأله اکنون حزب عدالت و توسعه نیست بلکه موضوع حفاظت از آینده و دموکراسی در ترکیه است.