احکام وضو

درازای صورت را باید از بالای پیشانی جایی كه موی سر بیرون می آید تا آخر چانه شست, و پهنای آن به مقداری كه بین انگشت وسط و شست قرار می گیرد, باید شسته شود, و اگر مختصری از این مقدار نشوید, وضو باطل است

▪ در وضو واجب است صورت و دستها را بشویند و جلوی سر و روی پاها را مسح كنند.

▪ درازای صورت را باید از بالای پیشانی - جایی كه موی سر بیرون می‏آید - تا آخر چانه شست، و پهنای آن به مقداری كه بین انگشت وسط و شست قرار می‏گیرد، باید شسته شود، و اگر مختصری از این مقدار نشوید، وضو باطل است. و برای آنكه یقین كند این مقدار كاملا شسته شده، باید كمی اطراف آن را هم بشوید.

▪ اگر صورت یا دست كسی كوچكتر یا بزرگتر از معمول مردم باشد، باید ملاحظه كند كه مردمان معمولی تا كجای صورت خود را می‏شویند، او هم تا همان جا را بشوید. و اگر دست و صورتش هر دو بر خلاف معمول باشد، ولی با هم متناسب باشند، لازم نیست ملاحظه معمول را بكند، بلكه به دستوری كه در مساله پیش گفته شد،وضو بگیرد. و نیز اگر در پیشانی او مو روییده یا جلوی سرش مو ندارد، باید به‏اندازه معمول پیشانی را بشوید.

▪ اگر احتمال دهد چرك یا چیز دیگری در ابروها و گوشه‏های چشم و لب او هست كه نمی‏گذارد آب به آنها برسد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، بایدپیش از وضو وارسی كند كه اگر هست برطرف نماید.

▪ اگر پوست صورت از لای مو پیدا باشد، باید آب را به پوست برساند، واگر پیدا نباشد، شستن مو كافی است و رساندن آب به زیر آن لازم نیست.

▪ اگر شك كند كه پوست صورت از لای مو پیدا است‏یا نه، بنابر احتیاط واجب باید مو را بشوید و آب را به پوست هم برساند.

▪ شستن توی بینی و مقداری از لب و چشم كه در وقت بستن دیده نمی‏شود واجب نیست، ولی برای آنكه یقین كند از جاهایی كه باید شسته شود چیزی باقی نمانده، واجب است مقداری از آنها را هم بشوید. و كسی كه نمی‏دانسته باید این مقدار را بشوید اگر نداند در وضوهایی كه گرفته این مقدار را شسته یا نه، نمازهایی كه خوانده صحیح است.

▪ باید صورت را بنابر احتیاط واجب از بالا به پایین شست و اگر از پایین به بالا بشوید، وضو باطل است و دستها را باید از مرفق به طرف سر انگشتان بشوید.

▪ اگر دست را تر كند و به صورت و دستها بكشد، چنانچه تری دست به‏قدری باشد كه به واسطه كشیدن دست آب كمی در آنها جاری شود، كافی است.

▪ بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشوید.

▪ برای آنكه یقین كند آرنج را كاملا شسته، باید مقداری بالاتر از آرنج را هم بشوید.

▪ كسی كه پیش از شستن صورت دستهای خود را تا مچ شسته، در موقع وضو بایدتا سر انگشتان را بشوید و اگر فقط تا مچ را بشوید وضوی او باطل است.

▪ در وضو شستن صورت و دستها مرتبه اول واجب و مرتبه دوم جایز و مرتبه سوم و بیشتر از آن حرام می‏باشد. و اگر با یك مشت آب تمام عضو شسته شود و به قصد وضو بریزد، یك مرتبه حساب می‏شود چه قصد بكند یك مرتبه را، یا قصد نكند.

▪ بعد از شستن هر دو دست باید جلوی سر را با تری آب وضو كه در دست مانده مسح كند، و لازم نیست با دست راست باشد یا از بالا به پایین مسح نماید.

▪ یك قسمت از چهار قسمت‏سر كه مقابل پیشانی است جای مسح می‏باشد، و هر جای این قسمت را به هر اندازه مسح كند كافی است اگر چه احتیاط مستحب آن است كه از درازا به اندازه درازای یك انگشت و از پهنا به اندازه پهنای سه انگشت بسته مسح نماید.

▪ لازم نیست مسح سر بر پوست آن باشد، بلكه بر موی جلوی سر هم صحیح است،ولی كسی كه موی جلوی سر او به اندازه‏ای بلند است كه اگر مثلا شانه كند به صورتش می‏ریزد یا به جاهای دیگر سر می‏رسد، باید بیخ موها را مسح كند یا فرق سر را باز كرده، پوست‏سر را مسح نماید، و اگر موهایی را كه به صورت می‏ریزد یا به جاهای دیگر سر می‏رسد جلوی سر جمع كند و بر آنها مسح نماید یا بر موی جاهای دیگر سر كه جلوی آن آمده مسح كند باطل است.

▪ بعد از مسح سر باید با تری آب وضو كه در دست مانده روی پاها را از سریكی از انگشتها تا برآمدگی روی پا مسح كند.

▪ پهنای مسح پا به هر اندازه باشد كافی است، ولی بهتر، بلكه احوط آن است كه با تمام كف دست، روی پا را مسح كند.

▪ اگر در مسح پا همه دست را روی پا بگذارد و كمی بكشد صحیح است.

▪ در مسح سر و روی پا باید دست را روی آنها بكشد، و اگر دست را نگهدارد و سر یا پا را به آن بكشد، وضو باطل است. ولی اگر موقعی كه دست را می‏كشد سریا پا مختصری حركت كند، اشكال ندارد.

▪ جای مسح باید خشك باشد و اگر به قدری تر باشد كه رطوبت كف دست به‏آن اثر نكند مسح باطل است، ولی اگر تری آن به قدری كم باشد كه رطوبتی كه بعداز مسح در آن دیده می‏شود، بگویند فقط از تری كف دست است، اشكال ندارد.

▪ اگر برای مسح، رطوبت در كف دست نمانده باشد، نمی‏تواند دست را با آب خارج، تر كند بلكه باید از اعضای دیگر وضو رطوبت بگیرد و با آن مسح نماید.

▪ اگر رطوبت كف دست فقط به اندازه مسح سر باشد، می‏تواند سر را باهمان رطوبت مسح كند، و برای مسح پاها از اعضای دیگر وضو رطوبت بگیرد.

▪ مسح كردن از روی جوراب و كفش باطل است، ولی اگر به واسطه سرمای شدید یا ترس از دزد و درنده و مانند اینها نتواند كفش یا جوراب را بیرون آورد، مسح كردن بر آنها اشكال ندارد. و اگر روی كفش نجس باشد، باید چیز پاكی برآن بیندازد و بر آن چیز مسح كند.

▪ اگر روی پا نجس باشد و نتواند برای مسح، آن را آب بكشد، باید تیمم نماید.

● وضوی ارتماسی

▪ وضوی ارتماسی آن است كه انسان صورت و دستها را به قصد وضو، با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد، لیكن برای این كه مسح سر و پاها با آب وضو باشد، بایستی در شستن ارتماسی دستها، قصد شستن وضویی، هنگام بیرون آوردن دستها از آب باشد. و یا این كه مقداری از دست چپ را باقی گذارد تا آن را با دست راست، ترتیبی بشوید.

▪ در وضوی ارتماسی هم باید صورت و دستها از بالا به پایین شسته شود. پس اگر وقتی كه صورت و دستها را در آب فرو می‏برد قصد وضو كند باید صورت را از طرف پیشانی و دستها را از طرف آرنج در آب فرو برد. و اگر موقع بیرون آوردن از آب قصد وضو كند باید صورت را از طرف پیشانی و دستها را از طرف آرنج بیرون آورد.

▪ اگر وضوی بعضی از اعضا را ارتماسی و بعضی را غیر ارتماسی انجام دهد،اشكال ندارد.

● دعاهایی كه موقع وضو گرفتن مستحب است

▪ كسی كه وضو می‏گیرد مستحب است موقعی كه نگاهش به آب می‏افتد بگوید:"بسم الله و بالله و الحمد لله الذی جعل الماء طهورا و لم یجعله نجسا" و موقعی كه پیش از وضو دست‏خود را می‏شوید بگوید: "اللهم اجعلنی من التوابین و اجعلنی من المتطهرین" و در وقت مضمضه كردن، یعنی آب در دهان گرداندن بگوید: "اللهم لقنی حجتی یوم القاك و اطلق لسانی بذكرك" و در وقت استنشاق یعنی آب در بینی كردن بگوید: "اللهم لا تحرم علی ریح الجنهٔ و اجعلنی ممن یشم ریحها و روحها و طیبها" و موقع شستن رو بگوید: "اللهم بیض وجهی یوم تسود فیه الوجوه و لا تسود وجهی یوم تبیض فیه الوجوه" و در وقت‏شستن دست راست بخواند: "اللهم اعطنی كتابی بیمینی و الخلد فی الجنان بیساری و حاسبنی حسابا یسیرا" و موقع شستن دست چپ بگوید: "اللهم لا تعطنی كتابی بشمالی و لا من وراء ظهری و لا تجعلها مغلولهٔ الی عنقی و اعوذ بك من مقطعات النیران" و موقعی كه سر را مسح می‏كند بگوید: "اللهم غشنی برحمتك و بركاتك و عفوك" و در وقت مسح پا بخواند: "اللهم ثبتنی علی الصراط یوم تزل فیه الاقدام و اجعل سعیی فی ما یرضیك عنی یا ذا الجلال و الاكرام".

● شرایط وضو

شرایط صحیح بودن وضو بر مبنای موارد زیر است:

۱) شرط اول: آنكه آب وضو پاك باشد.

۲) شرط دوم: آنكه مطلق باشد.

▪ وضو با آب نجس و آب مضاف باطل است. اگر چه انسان نجس بودن یا مضاف بودن آن را نداند یا فراموش كرده باشد. و اگر با آن وضو نمازی هم خوانده باشد، باید آن نماز را دوباره با وضوی صحیح بخواند.

▪ اگر غیر از آب آلوده مضاف، آب دیگری برای وضو ندارد، چنانچه وقت نماز تنگ است، باید تیمم كند و اگر وقت دارد، باید صبر كند تا آب صاف شود و وضو بگیرد.

---