گرمای تنور دموکراسی آمریکایی در پاکستان

دوستی با آمریکا هزینه های زیادی برای ما داشته است اما ما به همکاری با شما برای مبارزه با تروریسم ادامه خواهیم داد این سخن پرویز مشرف درست یک روز قبل از اعلام و بــرقراری وضعیت فوق العاده در پاکستان در دیدار با ژنرال «ویلیام فالون» فرمانده نیروهای مرکزی آمریکا بود

دوستی با آمریکا هزینه های زیادی برای ما داشته است اما ما به همکاری با شما برای مبارزه با تروریسم ادامه خواهیم داد" این سخن پرویز مشرف درست یک روز قبل از اعلام و بــرقراری وضعیت فوق العاده در پاکستان در دیدار با ژنرال «ویلیام فالون» فرمانده نیروهای مرکزی آمریکا بود.

ظرف چند دهه گذشته با روی کار آمدن حکومتهای نظامی دردوره های متناوب، لطمات جبران ناپذیری به پاکستان، کشوری که از سال ۱۹۴۷ از هندوستان جدا و استقلال یافت وارد آمده است.

عدم ثبات نظام های سیاسی در این کشور را می توان منبعث از موانع بسیاری دانست که از جمله مهمترین آنها قدرت فراوان سیاسی نظامیان این کشور است. سرکردگان نظامی پاکستان همواره لباس رهبران سیاسی را بر قامت خود اندازه دیده و حاضر نبوده اند تنها فرمانبر حکام کشورشان باشند و معمولاً راه کوتاهتر یعنی کودتا را برگزیده اند. این همان چیزی است که باعث شده حتی "بی نظیر بوتو" متوجه شود بدون حمایت نظامیان نمی تواند کاری از پیش ببرد و به همین دلیل، دست به اتحاد با مشرف بزند که بدلیل خلف وعده مشرف ناتمام مانده است.

پس از روی کار آمدن آخرین دولت نظامی از طریق همان راه کوتاه، به نظر می رسد این دولت نظامی ناگزیر شده است برای جلوگیری از تخریب بیشتر وجهه‌ داخلی و خارجی، هر چه زودتر چاره‌ای بیندیشد. یکی از راه ‌های کاهش مسایل رو در رو، تغییر چهره دولت نظامی است؛ با هدف دور شدن از تیررس انتقادهای معمول اجتماعی و اقتصادی و اتهام فساد قدرت که همواره دولت‌ها با آن روبه‌رو هستند.

چاره ای که باعث شد، مهر ه ای دیگر به بازی قدرت پاکستان وارد شود، ژنرال اشفاق کیانی، رئیس سابق سرویس اطلاعاتی پاکستان که تاکنون نقش مهمی در کمکهای دولت مشرف به آنچه دولت ایالات متحده پس از ۱۱ سپتامبر، مبارزه با تروریسم نامیده، داشته و مهره مورد اعتماد آمریکا و مشرف به حساب می آید.

از سوی دیگر مشرف که لباس نظامی را پوست دوم خود خوانده، به آنچه به آن وعده نهاده بود یعنی کناره گیری از قدرت پس از رسیدن به مقام ریاست جمهوری، عمل ننمود. به نظر می رسد او از اینکه شریک دیرینه اش ایالات متحده او را در نقش چهر ه ای سوخته دیده و پس از کناره گیری از ارتش او را با روشی که خودش روی کار آمده، با مهر ه ای جدید جایگزین نماید، بسیار واهمه دارد چون سیاست ایالات متحده نه تنها در این کشور بلکه در سایر نقاط نیز نشان از اتکا به نتیجه و هدف است و بیان مواضعی از این قبیل که "برای مبارزه با تروریسم، دولت مردمی بهتر می‌تواند عمل کند". قدمهای او را در راه عمل به وعده خود دچار لرزش کرده است.

موافقان و مخالفان کاندیداتوری ژنرال مشرف، هر دو به قانون استناد می‌کنند. مخالفان ‬قانون اساسی پاکستان را پیش می‌کشند که بر پایه آن ‬نظامیان در حال خدمت، نمی‌توانند هم‌زمان سمت ریاست جمهوری را عهده‌دار شوند. اما در برابر، موافقان او بر این نکته تاکید دارند که مجلس ملی، در سال‪ ۲۰۰۴ ‬اجازه داده است تا ژنرال مشرف ضمن عهده‌دار بودن مسؤولیت ریاست جمهوری، همچنان در مسوولیت فرماندهی کل ارتش نیز بماند.

می توان شروع روند کاهش محبوبیت مشرف را از آن‌جا دانست که او رییس دیوان عالی را از سمتش برکنار کرد؛ اما با اعتراض چشمگیر اجتماعی از سوی همه اقشار، به‌ویژه وکلا و روزنامه‌نگاران رو‌به‌رو شد. پس از آن، دیوان عالی کشور نیز در اقدامی که کمتر انتظار آن می‌رفت، حکم لغو فرمان رییس جمهوررا صادر کرد. پس از آن آشکار شدن تردیدهای خارجی درباره‌ کارآیی او برای مبارزه جدی با پایگاه‌های تروریسم در خاک پاکستان، زمینه را برای بازی سیاستمداران غیر نظامی، اما شناخته شده‌ احزاب، هموارتر کرد.

این روزها بی‌شک، یکی از مهم‌ترین اشخاص صحنه‌ی سیاست پاکستان، بی‌نظیر بوتو، رهبر حزب مردم پاکستان است. او ادعا دارد که در گفتگوهایی که با پرویز مشرف انجام داده، توافق شده که در صورت انتخاب مشرف به ریاست جمهوری، وی به عنوان نخست وزیر به مجلس پاکستان معرفی شود. او خواسته هایی دارد که پذیرش اغلب آنها برای نظامیان پاکستان مشکل ساز خواهد بود. سلب اختیار از رییس جمهور برای انحلال پارلمان از مهم ترین آنهاست.

در این میان نقش آمریکا را نباید نادیده گرفت چرا که هر گاه پاکستان آبستن حوادث و درگیریهای داخلی بوده، نقش آشکار و پنهان آمریکا در آن مشهود است. در این میان، در بین تمامی مهره های حاضر در صحنه سیاست پاکستان، هر کدام نقش مؤثرتری ایفا کند و در پیشبرد اهداف آمریکا موثرتر باشد، در اولویت خواهد بود و مطمئناً هیچکدام به تنهایی نمی توانند این اهداف را برآورده کنند تا شاید ژنرال اشفق کیانی از همان راه کوتاه مرد شماره یک پاکستان شود.

پرویز مشرف، خانم بوتو، نواز شریف، گروههای نظامی ارتش و گروه های افراطی و طرفدار طالبان این روزها در پاکستان جنگ قدرت را هدایت می کنند تا در کشوری که بر اساس نظرسنجی ها بالاتر از ۹۰ درصد مردمش، یانکی ها را دشمن شماره یک خود می دانند، یانکی ها هزینه حفظ نفوذ خود در پاکستان اتمی را در حمایت پنهان از کدامیک از رهبران این جریان ها بکنند. این همان چیزیست که همین روزها از تنور گرم دموکراسی به شیوه آمریکایی پاکستان بیرون خواهد آمد.

محسن صحافی