علت ترک تحصیل دانش‌آموزان

امروزه مساله ترک تحصیل، شکل مخاطره‌آمیز و کاملا پیچیده‌ای به خود گرفته و در عین حال گستره‌ای جهانی نیز یافته است. در واقع ترک تحصیل و افت تحصیلی، هم در سطوح دانش‌آموزی و هم …

امروزه مساله ترک تحصیل، شکل مخاطره‌آمیز و کاملا پیچیده‌ای به خود گرفته و در عین حال گستره‌ای جهانی نیز یافته است. در واقع ترک تحصیل و افت تحصیلی، هم در سطوح دانش‌آموزی و هم دانشجویی در تمام کشورهای جهان از عمده‌ترین مباحث و مسائل نظام آموزشی است.

تحصیل روندی است که به مرور زمان شکل می‌گیرد. از این دیدگاه، علائم خطر برای دانش‌آموزانی که در معرض ترک تحصیل قرار دارند، از تعطیلات تابستان به چشم می‌خورد که زمان زیادی را برای مداخله خانواده‌ها فراهم می‌آورد.

تحقیقات زیادی نشان داده‌اند بنیه علمی ضعیف، محرک قوی برای ترک تحصیل بوده است. مطالعات علمی بیانگر آن است که انگیزه دانش‌آموزان و دلمشغولی اولیه ایشان به تحصیل در دوره دبستان و راهنمایی، نقش تاثیرگذاری در میزان ترک تحصیل در دبیرستان دارد. پژوهشگران در تحقیقات خود نشان داده‌اند تفاوت در نمرات علمی‌ از ابتدای سال چهارم شروع می‌شود و قبل از ترک مدرسه، وضعیت نامطلوب نمرات دانش‌آموزان، محرک زیادی برای تصمیم‌سازی ایشان نسبت به ترک تحصیل است.

زمانی‌که دانش‌آموزان انگیزه‌ای برای یادگیری ندارند، یعنی مانعی در راه انگیزش طبیعی آنها وجود دارد، احساس می‌کنند که بخوبی نمی‌توانند وظایف مربوط به مدرسه را انجام دهند و در نتیجه تلاششان را متوقف می‌کنند، یا به اندازه کافی تلاش جدی از خود نشان نمی‌دهند. این قبیل دانش‌آموزان، براحتی سرخورده می‌شوند و از آنجا که تلاششان را متوقف می‌کنند و یادگیری آنها با موفقیت همراه نمی‌شود، تجربه شور و هیجان ناشی از یادگیری مباحث جدید را کسب نمی‌کنند و معتقد می‌شوند همه موفقیت‌ها به شانس و تصادف یا اوضاع و احوال مربوط است و پشتکار در تحصیل نمی‌تواند تضمین‌کننده موفقیت آینده وی باشد.

یکی دیگر از عوامل، مردودی است. برخی تحقیقات نشان داده است مردودی، تاثیرات زیادی بر کیفیت تحصیلی می‌گذارد. تمام مطالعات تجربی موید این است که مردودی حتی در سطوح پایین‌تر تحصیلی به طرز محسوسی بر تمایل به ترک تحصیل تاثیرگذار است.

به همین جهت از تعطیلات تابستانی باید به عنوان یک فرصت طلایی در تقویت بنیه علمی دانش‌آموزان بهره‌برداری کرد. البته بدون تردید افراط در این زمینه می‌تواند نتیجه معکوسی به دنبال داشته باشد و بیش از آن‌که در از بین بردن انگیزه ترک‌تحصیل دانش‌آموزان موثر واقع شود، در ناامید شدن ایشان از ادامه تحصیل کارکرد داشته‌باشد. از سوی دیگر، تعطیلات تابستان به عنوان فرصتی برای استراحت و تجدید قوا مورد توجه محققان علوم انسانی و پژوهشگران حوزه آموزش نیز به شمار می‌رود. بدون تردید بهره‌برداری دوجانبه از تعطیلات تابستانی به عنوان فرصتی برای تقویت بنیه علمی و نیز برای تجدید قوا، استراحت و تنوع‌بخشی در زندگی تحصیلی می‌تواند در کاهش میزان احتمال ترک تحصیل دانش‌آموزان موثر واقع شود.

آموختن مهارت‌های زندگی و ارتباط اجتماعی و دوستیابی در تابستان نیز می‌تواند عامل موثری در کاهش احتمال ترک‌تحصیل دانش‌آموزان تلقی شود. مساعدت و نظارت خانواده‌ها در تشکیل گروه‌های دوستی مناسب روحیات، توانمندی‌ها و نیازهای دانش‌آموزان می‌تواند به عنوان یک پشتیبان کارا در ایام سال تحصیلی به مدد خانواده‌ها آید.

علاوه بر این، خانواده‌هایی که به اوقات فراغت بچه‌هایشان اهمیت می‌دهند، در تربیت موفق‌ترند. هرچه مدت اوقات فراغت پر نشده جوان بیشتر باشد، احتمال بالا رفتن ناهنجاری و بزهکاری بیشتر می‌شود. هرچه نظارت خانگی بیشتر، احتمال موفقیت در کاهش میزان ناهنجاری افزایش می‌یابد و افزایش ناهنجاری و بزهکاری، نتیجه‌ای جز زمینه‌سازی برای ترک تحصیل یا حتی اخراج از محیط تحصیل نخواهد داشت.

بر این اساس باید اذعان کرد بهره‌برداری مناسب از اوقات فراغت تابستانی، یکی از مداخلاتی است که به منظور مقابله با زمینه‌های ترک تحصیل باید مورد توجه کافی خانواده‌ها قرار گیرد.

مهدی ‌خالقی