فرصت اثبات توانمندی

نحوهٔ تأسیسات مؤسسات رده بندی از زبان مهندس فرزین انتصاریان

یکی از مهم‌ترین مسائل در گستره دریا اعم از صنایع، علوم، فنون و دریانوردی مسئله رده‌بندی است که بر ایمنی کشتی‌ها در دریا ناظر است.

در واقع مؤسسات رده‌بندی به‌عنوان چشم‌های امین ناظر بر تمامی عرصه‌های مربوط به ایمنی جان اشخاص و حمل و نقل بار در دریا از ابتدا تا انتها هستند.

این مؤسسات از ابتدای تصمیم به ساخت یک شناور در هر حجمی آنها را تحت نظارت و کنترل بازرسی خود دارند تا زمانی‌که آن شناور ساخته شده و به دریا افکنده می‌شود و سپس ناظر بر رعایت تمامی استانداردهای لازم برای حرکت کشتی‌ها هستند.

همین مسئله یعنی تحت نظارت داشتن کشتی‌ها در حین ساخت و سپس استفاده از آنها، مؤسسات رده‌بندی را از چنان اهمیتی برخوردار می‌کند که شاید بتوان گفت هیچ جزء دیگری در زنجیره صنایع دریا از گستردگی و اهمیت این مؤسسات برخوردار نیستند. هم از این سواست که این مؤسسات باید از درجات علمی و پتانسیل تخصصی و فنی بالائی برخوردار باشند همین مسئله که موجب شده تا بیش از ۹۰ درصد سهم رده‌بندی کشتی در جهان در اختیار کمتر از ۱۰ مؤسسه مشهور بین‌المللی باشد. انتقال دانش رده‌‌بندی به ایران نیز یکی از برکات انقلاب‌اسلامی است که با رفتن متخصصان و مستشاران خارجی از ایران عرصه برای حضور متخصصان ایرانی هموار شد.

پس از ربع قرن کار دو مؤسسه بازرسی رده‌بندی ایرانی، اقدام بایسته و شایسته سازمان بنادر و کشتیرانی در اعتماد به متخصصان ایرانی و تأسیس یک شرکت بزرگ‌تر با ادغام دو مؤسسه معروف ایرانی این فرصت را ایجاد کرد که برای اولین‌بار، ایرانی نیز در این عرصه فرصت اثبات خود را بیابد.

در سالروز تأسیس ”مؤسسه رده‌بندی آسیا“ پای صحبت آقای مهندس فرزین انتصاریان، رئیس هیئت‌مدیره این شرکت نشستیم تا از چگونگی تأسیس این مؤسسه، عملکرد یک‌ساله و اهداف آینده سخن گوید.

● موضوع رده‌بندی قبل از تأسیس این مؤسسه چگونه بود؟

در سال ۱۳۵۹ وقتی گروه کارشناسان ایرانی تأسیس شد اولین فعالیت آن نمایندگی مؤسسات رده‌بندی بین‌المللی در ایران بود و برای اولین‌بار کارشناسان ایرانی به‌عنوان بازرسان مؤسسات رده‌بندی بین‌المللی اقدام به بازرسی کشتی‌ها کردند. لذا عملاً پایه‌گذاری یک مؤسسه رده‌بندی ایرانی در همان زمان انجام شد و از آن تاریخ تاکنون بسیاری بازرسی‌های فنی کشتی‌ها در قبل و بعد از دوران دفاع مقدس و بعد از آن توسط کارشناسان این گروه انجام شده است و ما در مدتی نزدیک به ۲۵ سال و در مدت طولانی نماینده و کارشناس متخصص ۶ مؤسسه رده‌بندی بزرگ دنیا بودیم.

● این مؤسسات کدامند؟

اینها شامل جی‌ال (گرمانیشر لوید آلمان)، بی‌وی (بیورووریتاس فرانسه)، ای‌بی‌اس آمریکا، ان‌ک ژاپن، رینا ایتالیا، ک‌آر کره و تعدادی سازمان‌های رده‌بندی دیگر است. میزان فعالیت‌هائی که در این مدت انجام شده شامل کلیه بازرسی‌های ایمنی و رده‌بندی کشتی‌ها اعم از کشتی‌های کوچک تا سوپرتانکرهای بسیار بزرگ بود و حتی بازرسی‌های ویژه‌ای را که هر ۴ سال یک‌بار باید انجام می‌شد توسط ما صورت می‌گرفت. در آن زمان ده‌ها نفت‌کش بسیار بزرگ به‌صورت کشتی مادر و یا صدها کشتی باری که مجبور بودند برای تخلیه بار خود برای مدت‌های طولانی در لنگرگاه حضور داشته باشند در لنگرگاه‌های خلیج‌فارس قرار داشتند. بنابراین کلیه بازرسی‌های سالیانه و ویژه آنها باید تماماً در ایران انجام می‌شد. علاوه بر آن در این مدت تعداد بسیاری کشتی‌ها مورد اصابت موشک قرار می‌گرفتند که از یک طرف باید بازرسی خسارت‌های آنها برای امور بیمه‌ای انجام می‌شد و همچنین پس از تعمیرات اضطراری یا کامل باید بازرسی برگشت اینها به سطح کلاس رده‌بندی انجام و گواهی‌نامه‌های دریانوردی بر آنها کلیه کشتی‌های نفتکش و کشتی‌های دیگری که به بنادر ایران تردد می‌کردند و تعداد کل این کشتی‌ها شاید به بیش از هزار فروند هم می‌رسد تقریباً همگی نیازمند انجام انواع بازرسی‌های قانونی و رده‌بندی بودند که توسط ما انجام شد و همین موضوع هم باعث شد که مؤسسات رده‌بندی مختلف در کشور ما نیازی به اعزام کارشناسان خارجی نداشته باشند. باید بگویم این موقعیت استثنائی که حاصل شرایط خاص دوران انقلاب اسلامی و جنگ بود باعث شد که دانش و تجربه بسیار باارزشی از جانب مؤسسات رده‌بندی بین‌المللی به کارشناسان و بازرسان ایرانی منتقل شود و سیستم‌های مدیریت بارزسی‌ و کنترل فنی آنها نیز در اختیار ما قرار گیرد. حتی به جرأت می‌توانم بگویم که تعداد زیادی از کارشناسان و مدیرانی که در حال حاضر در مؤسسات رده‌بندی دیگر، چه در ایران و یا خارج از کشور فعالیت می‌کنند همه همکاران ما بوده‌اند و بسیاری از اینها حتی به شکلی آموزش‌های لازم را در گروه کارشناسان ایران دیده‌اند.

● در این مدت همکاری با سازمان بنادر و کشتیرانی چگونه بود؟

همکاری وجود داشت، چرا که آنها مرجع رسمی این موضوع بوده‌اند. خصوصاً از ۱۵ سال پیش، یک‌کار جدید هم به همکاری اضافه شد و سطح آن را گسترش داد. اینکه، سازمان بنادر و کشتیرانی، تهیه قوانین و آئین‌نامه‌های لازم برای ساماندهی و ارتقاء ایمنی کشتی‌های کوچک اعم از کشتی‌های آهنی و چوبی را تحت قراردادی به گروه کارشناسان ایران واگذار کرد.

● چرا این کار صورت گرفت؟

کار بازرسی این نوع کشتی‌ها قبل از این قرارداد به‌صورتی کاملاً غیراصولی و غیرعلمی توسط واحدهای ثبت شناورهای سازمان انجام می‌شد و سازمان تصمیم گرفت ابتدا با عقد قراردادی آئین‌نامه‌های ساخت و روش‌های بازرسی این‌گونه شناورها را اصلاح نماید و در ادامه آن فعالیت‌های بازرسی را نیز به مؤسسات ایرانی بسپارد. لذا پس از تهیه و تدوین ”آئین‌نامه ساخت و بازرسی شناورها“ که توسط ما انجام شد، در حدود ۱۰ سال پیش، سازمان بنادر و کشتیرانی برای انجام بازرسی‌ها اقدام به برگزاری مناقصه نمود و ما به همراه شرکت دیگری که متشکل از تعدادی از کارشناسان و مهندسان فعال در بخش دریائی به‌خصوص کارشناسانی که دارای سوابق بسیار گسترده و تخصصی در نیروی درائی بودند به نام ”ایران سفینه“ و در امور فنی و بازرسی کشتی‌ها فعالیت می‌کردند و با مؤسسه ای‌بی‌اس نیز به‌عنوان بازرس آن مؤسسه رابطه کاری برقرار کرده بودند و به‌عنوان کارشناس آنها در ایران فعالیت می‌کردند، پس از انجام مناقصه، مشترکاً انجام بازرسی‌های قانونی شناورهای کوچک را نیز براساس آن آئین‌نامه‌ای که تهیه شده بود، علاوه بر فعالیت‌های دیگر، از جانب مؤسسات رده‌بندی بین‌المللی به‌عهده گرفتند و این‌ کار تا مهرماه سال گذشته همچنان ادامه داشت. در مدت نزدیک به ۱۰ سال این دو شرکت تقریباً تمام کشتی‌های کوچک را تحت پوشش بازرسی‌های خود قرار دادند و عملاً به‌عنوان مؤسسات رده‌بندی ایرانی فعالیت می‌کردند و توسط این دو شرکت ایمنی دریانوردی شناورهای کوچک در سطح بالائی تأمین گردید. حتی نزدیک به یکصد فروند کشتی‌های نوساز نیز توسط این دو مؤسسه تحت رده‌بندی قرار گرفتند. حتی فعالیت‌ها به سطح منطقه هم گسترش یافت و بعضی کشتی‌های با پرچم خارجی مثل شارجه، کره‌جنوبی و کویت نیز تحت رده‌بندی قرار داشتند.

● مؤسسه رده‌بندی آسیا چگونه شکل گرفت؟

از ۲ سال پیش با هدف ارتقاء سطح کیفیت و یکنواخت کردن روش‌ها و استانداردهای ایمنی کشتی‌ها مذاکراتی با سازمان بنادر و کشتیرانی صورت گرفته تا این دو شرکت در هم ادغام شده و تبدیل به یک مرجع واحد برای تأیید صلاحیت کشتی‌ها شده و خود به‌خود زمینه ایجاد یک مؤسسه رده‌بندی تمام عیار و گسترده در سطحی بالاتر را به‌وجود بیاورند. بر همین اساس، سازمان بنادر و کشتیرانی پیشنهاد کرد که گروه کارشناسان ایران و شرکت ایران‌سفینه زمینه همکاری و امکانات ایجاد یک شرکت سوم را به‌وجود آوردند. سازمان بنادر و کشتیرانی با تصویب چندین مصوبه در هیئت عامل سازمان، در نهایت تصمیم گرفت که برای قابلیت هدایت موضوع ایمنی دریانوری حداقل تا مدتی نیز در بین این دو شرکت که سابقه بسیار طولانی نزدیک به ۲۵ سال را در بازرسی و رده‌بندی کشتی‌ها کار کرده بودند حضور مستقیم داشته باشد. بنابراین دو شرکت گروه کارشناسان ایران به‌عنوان اولین نماینده مؤسسات رده‌بندی بین‌المللی و شرکت ایران‌سفینه که صاحب‌نظر در این زمینه بودند و آئین‌نامه‌های مخلتفی را هم در این زمینه تهیه کرده و سال‌ها به‌عنوان نماینده بسیاری از کشورهای دارای پرچم بر روی کشتی‌ها از جمله دوت ایران فعالیت کرده و به‌خصوص برای مدت ۱۰ سال به شکلی بسیار نزدیک در زمینه تأمین ایمنی دریانوردی در ایران و در کنار سازمان بنادر و کشتیرانی در اجلاس‌های IMO و امثال آن شرکت کرده و سوابق و تجربیات گسترده‌ای را به‌دست آورده بودند، به اضافه نماینده سازمان بنادر و کشتیرانی که ”صندوق بازنشستگی سازمان“ که نقش شرکت سرمایه‌گذاری سازمان بنادر و کشتیرانی را بازی می‌کند و سهام‌دار تعدادی از شرکت‌های وابسته به سازمان است صرفاً به خاطر حضور سازمان در این مجموعه، اقدام به تأسیس یک مؤسسه جدید مستقل و بزرگ‌تر کردند و این دو شرکت هم، تمام امکانات و کلیه سوابق و تمامی دانش فنی و نیروی انسانی تربیت شده و آموزش دیده خودشان و حتی سرمایه‌های مادی و معنوی تأمین شده در مدت ۲۵ سال را به این مؤسسه منتقل کردند و در یک فرآیند کاملاً کارشناسی شده مؤسسه رده‌بندی آسیا از ادغام این دو شرکت متولد شد. گرچه که ثبت رسمی آن به اوایل سال گذشته برمی‌گردد.

پس از ثبت مؤسسه رده‌بندی آسیا و انجام اقدامات اولیه از جمله ادغام روش‌ها و دستورالعمل‌ها و شکل‌گیری سازمان پرسنلی، سازمان بنادر و کشتیرانی تصمیم گرفت که از اول مهرماه سال ۸۴ فعالیت‌های این دو شرکت که تحت قرارداد ۱۰ ساله قبلی انجام می‌شد به مؤسسه رده‌بندی آسیا منتقل گردد.

● در حال حاضر فعالیت مؤسسه آسیا به چه صورتی است؟

آنچه که در این یک‌سال در مؤسسه رده‌بندی آسیا اتفاق افتاده را می‌توان به دو دوره ۶ ماهه تقسیم کرد: دورانی که باید چالش‌های ادغام را پی می‌گرفت و دوره ۶ ماهه دوم که از اول امسال تاکنون جریان دارد و طی آن اقدامات بسیار زیربنائی شروع شده که می‌توان گفت آن چالش‌ها را تبدیل به فرصت‌های جدید کرده است. از جمله، بخش آموزش و تحقیقات مؤسسه فعال شد، ارتباطات زیادی با صنعت و دانشگاه برقرار شد و نهایتاً جنبه‌های برون‌مرزی هم به‌عنوان برنامه اصلی به مؤسسه وارد شد و در همین زمینه هم با چند مؤسسه رده‌بندی بین‌المللی ارتباط برقرار گردید که این موضوع هدف اصلی از تأسیس مؤسسه آسیا به‌شمار می‌رود.

● آیا با مؤسسات رده‌بندی دیگری هم ارتباط دارید؟

تاکنون با ”ایندین رجیستر“ یعنی مؤسسه رده‌بندی هند و با مؤسسه رده‌بندی کره‌جنوبی و با مؤسسه رده‌بندی اندونزی ارتباطاتی برقرار کرده‌ایم با امارات‌عربی‌متحده و مؤسسات رده‌بندی آنجا هم ارتباطاتی داریم و امیدوار هستیم که به‌زودی بتوانیم، با یک شکل ارتباطی تعریف شده‌ای، با مؤسسات بزرگ رده‌بندی که عضو ”آیاکس“ هستند نیز همکاری کنیم و در آینده نه چندان دور به‌صورت یک موسسه رده‌بندی منطقه‌ای به‌خصوص در پهنه خلیج‌فارس و دریای عمان و اقیانوس هند و به‌خصوص دریای‌خزر فعالیت‌ کاملی داشته باشیم و کشتی‌های تحت پرچم کشورهای هم‌جوار را هم تحت کلاس خودمان داشته باشیم. البته برای نیل به این هدف نیز طی ۶ ماهه ابتداء امسال بعضی کارهای زیربنائی برای تدوین استراتژیک کلان مجموعه انجام شده. یکی از اقدامات استراتژیک و محوری که صورت گرفته است، ایجاد شورای سیاست‌گذاری است این شورا با توجه به بحث‌های مفصلی که در زمان تدوین اساسنامه و تأسیس مؤسسه مطرح گردید قرار شد. شورای سیاست‌گذاری متشکل از کلیه ذی‌نفعان در امور ایمنی دریا در مؤسسه رده‌بندی آسیا تشکیل شود. که انشاءا.. به‌زودی این شورا تشکیل جلسه خواهد داد و خط‌مشی و سیاست‌های این مؤسسه را برای کوتاه‌مدت و بلندمدت تدوین خواهد نمود. هدف از تشکیل این شورا، این بوده که اولاً ماهیت نمایندگی کلیه ذی‌نفعان در امور ایمنی کشتی‌ها را داشته باشد و فقط بخش دولتی و یا بعضی از سازمان‌هائی که ممکن است منافع محدودی روی موضوع ایمنی داشته باشند را تحت پوشش قرار ندهیم. بنابراین از کلیه سازمان‌های ذی‌نفع اعم از صاحبان کشتی، بیمه‌گران، بانک‌ها که به کشتی‌سازی‌ها یا کشتیرانی‌ها وام می‌دهند و سرمایه خود را در اختیار این شرکت‌ها قرار می‌دهند و البته سازمان‌های متولی ایمنی در دریا یا مدیریت اقتصاد دریا مثل سازمان بنادر و کشتیرانی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت صنایع و معادن ایران و مؤسسه استاندارد که در بعد کلان و کشوری می‌بایستی بخش دریا را نیز در فعالیت‌های خود داشته باشند، به اضافه انجمن‌ها و تشکل‌هائی که در زمینه امور مربوط به کشتی‌ها فعالیت دارند مثل انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته، انجمن مالکان کشتی، کانون دریانوردان خبره، انجمن مهندسی دریائی ایران و جامعه ممیزی و بازرسی ایران که بخش بازرسی فنی را پوشش می‌دهد و همچنین شرکت‌های کشتی‌سازی بزرگ و کشتیرانی‌های اصلی کشور که به‌شکلی باید با قوانین مؤسسات رده‌بندی انطباق پیدا بکنند را در لیست اعضاء قرار دادیم و مجموعه سازمان‌هائی را که به شکلی ذی‌نفع در فعالیت‌های این مؤسسه هستند را به‌عنوان سیاست‌گذار تعریف کرده‌ایم.

● با توجه به اینکه یکی از سهام‌داران مؤسسه آسیا سازمان بنادر و کشتیرانی است، آیا مؤسسات دیگری هم می‌توانند گواهی‌های آن را صادر کنند؟

همان‌طور که اشاره شد سهام‌داری سازمان بنادر و کشتیرانی در این مؤسسه برای نظارت بهتر و بیشتر است و سود حاصل از آن بخش از فعالیت‌هائی که مؤسسه به نیابت از این سازمان در مؤسسه انجام می‌شود، صرف امور تحقیقاتی شده و قابل برداشت نیست، همچنین سازمان بنادر و کشتیرانی هیچ انحصاری را برای این مؤسسه ایجاد نکرده و به‌جزء موسسه رده‌بندی آسیا، اختیار صدور گواهینامه‌های قانونی را به مؤسسات رده‌بندی دیگری هم داده است از جمله ”لویدز رجسیتر انگلستان“، ”گرمانیشرلوید آلمان“، ”بیورووریتاس فرانسه“ و ”ان‌ک ژاپن“ و ”دی‌ان‌وی نروژ“ که این مؤسسات تمامی اختیارات لازم برای صدور انواع گواهی‌نامه را از طرف سازمان بنادر و کشتیرانی را دارا هستند و به عبارتی هرگونه گواهی‌نامه‌ای را که در زمینه تأیید صلاحیت فنی و ایمنی کشتی‌ها لازم باشد که از طرف ایران صادر بشود به این مؤسسات خارجی هم واگذار شده است. جالب است اشاره کنم با توجه به اهمیت کار رده‌بندی هنوز مؤسسه آسیا دارای اختیارات بسیار محدودتری است. در دوره قبل که ما تحت نام گروه کارشناسان ایران و ایران‌سفینه فعال بودیم کشتی‌های تا ظرفیت ۵ هزارتنی را بازرسی می‌کردیم، ولی مؤسسه آسیا در حال حاضر تا ظرفیت ۲ هزار تنی را از جانب سازمان بنادر و کشتیرانی بازرسی می‌کند. البته مذاکراتی در جریان است که پس از اثبات قابلیت‌های فنی و علمی و پرسنلی مؤسسه رده‌بندی آسیا، ظرفیت‌های بالاتری نیز از طرف سازمان بنادر و کشتیرانی واگذار گردد و امیدوار هستیم که ما به سرعت بتوانیم قابلیت‌ها را در حدی گسترش دهیم که در طول چند سال آینده به همان سطحی برسیم که مؤسسات رده‌بندی بین‌المللی عضو آیاکس در ایران فعال هستند.

● آیا این مؤسسه را می‌توان یک مؤسسه ملی رده‌بندی دانست؟

در هیچ جای دنیا مؤسسات رده‌بندی ملی نیستند، چرا که عرصه فعالیت آنها بین‌المللی است، البته اگر منظور از ملی هویت آن است، آسیا یک مؤسسه ایرانی است و مالکیت آن طبق قانون تجارت ایران خصوصی و مستقل است عیناً مشابه مؤسسات رده‌بندی دیگری که در دنیا وجود دارند.

اصولاً هدف از ایجاد این مؤسسه از همان ابتداء ادغام ایجاد یک مؤسسه فعال در سطح منطقه‌ای بوده است که برای یک مؤسسه رده‌بندی ضرورت جدی هم دارد. چون کشتی‌ها در آب‌های بین‌المللی حرکت می‌کنند. بنابراین نمی‌توان فعالیت‌های یک مؤسسه رده‌بندی را فقط در محدوده مرزهای خودمان ببینیم و تنها کشتی‌هائی را که بین بنادر ساحلی ما تردد می‌کنند را بازرسی کنیم. بلکه باید با گسترش سطح کیفی و اجرائی خود به‌حدی برسیم که بتوانیم با مؤسسات رده‌بندی بزرگ بین‌المللی رقابت کنیم و کشتی‌های پرچم کشورهای دیگر را نیز تحت کلاس خودمان داشته باشیم و این به‌عنوان هدف اصلی ماست. بنابراین نباید به یک مؤسسه ملی اندیشید و خود را محدود بلکه ما یک مؤسسه منطقه‌ای می‌خواهیم البته امیدوار هستیم در یک مقطعی چندین مؤسسه رده‌بندی کشورهای منطقه بتوانند دور هم جمع شوند و یک مؤسسه رده‌بندی تمام عیار با قدرت جامع و فرامرزی‌تری را به‌وجود بیاوریم. خوشبختانه سوابق عملی و تخصصی که در مؤسسه رده‌بندی آسیا با توجه به سال‌ها تجربیات شرکت‌های تأسیس کننده آن گرد آمده است بسیار فراتر از آن چیزی است که هر مؤسسه مشابهی که در محدوده خلیج‌فارس، دریای‌عمان و دریای‌خزر ـ به‌جزء مؤسسه رده‌بندی روسیه ـ وجود دارد که بتواند با آن مقایسه شود. بنابراین اولین حرکت ما در سال آینده، البته با نظر شورای سیاست‌گذاری، رفتن به سمت شناساندن مؤسسه آسیا به‌عنوان یک مؤسسه رده‌بندی کاملاً فعال و قابل اطمینان در منطقه جنوب و شمال کشور است و ما باید بتوانیم این مؤسسه را به‌عنوان یک مؤسسه رده‌بندی تمام عیار منطقه‌ای که اسم آسیا را نیز یدک می‌کشد را در بین صاحبان کشتی‌ها در کشورهای هم‌جوار اعم از شمالی و جنوبی که هیچ‌کدام مؤسسه‌ای در قد و قواره ما ندارند جا بیاندازیم. ما یک مؤسسه رده‌بندی ایرانی هستیم که می‌خواهد در سطح بین‌المللی دارای اعتبار بوده و مشابه مؤسسات رده‌بندی دیگر فعالیت نماید و به هیچ‌وجه خودمان را محدود به آب‌های ایران و یا حتی کشتی‌های پرچم ایران نخواهیم کرد. به قول یکی از بزرگان علم مدیریت ”جهانی می‌اندیشیم و فعلاً منطقه‌ای عمل خواهیم کرد.“

● آیا تأسیس یک مؤسسه رده‌بندی مشکلات زیادی دارد؟

نکته‌ای را که من می‌توانم اضافه کنم این است که مؤسسه رده‌بندی را نمی‌شود یک شبه تأسیس کرد. مؤسسه رده‌بندی یک کارخانه نیست که اجزاء آن را بخریم و با آنها یک کارخانه بسازیم بلکه مؤسسه رده‌بندی یک انستیتو و یک واحد علمی و تخصصی است که در اصطلاح به آن یک Institution می‌گویند. اگر قرار بود که هرکسی یا هر کشوری یک مؤسسه رده‌بندی برای خودش درست کند باید الان همه کشورها مؤسسه رده‌بندی می‌داشتند و نباید محدود به چند تا مؤسسه می‌شدیم. مؤسسات رده‌بندی در حقیقت یک مجموعه‌های علمی و دانشی هستند که در طول زمان به‌وجود می‌آیند و این تجربیات و تخصص و علم و دانش را به همراه ایجاد اطمینانی که در ذهن ذی‌نفعان و با استقرار و اجراء سیستم‌های مدیریتی بسیار پیشرفته به‌وجود می‌آورند و با اقدامات خود کم‌کم خودشان را به دنیا می‌قبولانند سرمایه‌های اصلی آنها است. ما ساخت یک پالایشگاه یا یک نیروگاه یا یک کارخانه ذوب‌آهن را به سادگی در کشور خودمان در مدت یکی، ۲ و ۳ سال شاهد هستیم ولی آیا فکر کردید که چگونه قادریم یک دانشگاه مثل ام‌آی‌تی یا هاروارد یا حتی یک نمونه دوم از دانشگاه صنعتی شریف را دوباره درست کنیم. این موضوع اصلاً کار آسانی نیست.

زیرا اینها سازمان‌هائی هستند که در طول زمان و در مقاطعی خاص با صرف انرژی زیاد و با تمرکز بر روی افراد شاخص و مسائل علمی روز و غیره به‌وجود می‌آیند. نباید این‌گونه تصور شود که می‌شود مؤسسات رده‌بندی را با استخدام ۱۰ ـ ۱۵ نفر حتی متخصص در رشته‌های مختلف ایجاد کرد. نکته مهم دیگر اینکه، مؤسسه رده‌بندی باید مورد پذیرش طیف گسترده‌ای از ذی‌نفعان آن قرار بگیرد و فعالیت‌های این مؤسسه مورد پذیرش آنها باشد.

● مشریان مؤسسات رده‌بندی بیشتر چه کسانی هستند؟

ذی‌نفعان یک مؤسسه رده‌بندی محدود به سازمان بنادر و کشتیرانی و یا صاحبان شناور نیستند بلکه طیف گسترده‌ای از سازمان‌ها اعم از ارگان‌های حاکمیتی یا شرکت‌های خصوصی و همچنین افراد جامعه و حتی نسل‌های آینده جزء ذی‌نفعان به حساب می‌آیند که هر یک جایگاه خاصی را داشته و انتظارات و اختیارات مشخصی را نیز دارند. برای مثال: بیمه‌گران می‌توانند گواهینامه یک‌ مؤسسه رده‌بندی را حتی اگر هم از طرف دولت رسمی یک کشور صادر شده باشد قبول نکنند. بانک‌ها نیز به همچنین، می‌توانند برای خرید یا ساخت کشتی وام ندهند. بنادر کشورهای دیگر که کشتی‌ها به آن مناطق عبور و مرور می‌کنند می‌توانند حتی گواهینامه یک دولت و یا یک مؤسسه بین‌المللی را هم قبول نکنند. همان‌طوری که ما در کشورمان اجازه صدور گواهینامه را مثلاً به بعضی مؤسسات رده‌بندی عضو ”آیاکس“ نداده‌ایم. مثلاً مجوز به مؤسسه رده‌بندی روسیه و رینای ایتالیا نداده‌ایم. از طرف دیگر قوانین ساخت و بازرسی یک مؤسسه رده‌بندی باید برای صنایع کشتی‌سازی و کشتیرانی قابل اجراء و مورد قبول باشد و به‌عبارتی، سطح استاندارد خاصی را منعکس نماید که ضمن رعایت اصول ایمنی در حد انتظارات جامعه، قابل اجراء نیز باشد. به‌عبارت دیگر از یک طرف به موضوع ایمنی، و هزینه‌های آن نگاهی داشته باشد و از طرف دیگر به تکنولوژی و امکانات موجود در یک کشور یا منطقه. بنابراین یک مؤسسه رده‌بندی فقط زمانی رسمیت پیدا می‌کند که مورد قبول تمامی ذی‌نفعان در یک جامعه قرار بگیرد و مسلم است که این امر در زمانی طولانی اتفاق می‌افتد. حال اگر در افکار و معیارهای‌مان اشتباه کنیم و خیال کنیم که یک مؤسسه رده‌بندی مثل یک کارخانه است که می‌توانیم یک شبه آن را تأسیس و با یک مجوز فعال کنیم کاملاً اشتباه است. برای مثال دانشگاه صنعتی شریف همان مجوزی را از وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری دارد که یک دانشگاه کوچک در یکی از شهرستان‌های دور. آیا ارزش اینها یکی است؟ آیا ارزش اینها به مجوز است؟ من نمی‌گویم مجوز لازم نیست، بلکه آنچه که مهم است قابلیت‌های علمی و تخصصی و اجرائی در کنار دانش فنی و قبولیت جامعه مرتبط با آن است. به‌جزء این موارد شاید مهم‌ترین چیزی که یک مؤسسه رده‌بندی مورد قبول را مطرح می‌کند سابقه فعالیت است پس اگر علاقه‌مند هستیم در کشورمان یک مؤسسه رده‌بندی کامل و جامع و قابل قبول در تمامی منطقه و در بین کلیه ذی‌نفعان داشته باشیم که بتواند به صنعت دریا کمک کند و ایمنی کشتی‌ها و استانداردهای کشتی‌سازی را تأمین و کیفیت آنها را ارتقاء دهد باید آنچه را که داریم به‌نحو بهینه حفاظت کنیم و تلاش کنیم که از سطح موجود که طی ۲۵ سال فعالیت رده‌بندی در کشور به‌وجود آمده است بالاتر برود.