هنری به نام واقع بینی

دنیا واقعیتی است که می بایست با حقیقت آن مواجه شد هر چیزی را در جایگاه خود دیدن و هر کس را هر آن چیزی که هست دیدن نه کمتر و نه بیشتر هنر است با دیده واقع بینی به دنیا نگریستن کمترین فایده ای که دارد رسیدن به حقیقت زندگی و یافتن مسیر حقیقی آن است

دنیا واقعیتی است که می‌بایست با حقیقت آن مواجه شد. هر چیزی را در جایگاه خود دیدن و هر کس را هر آن چیزی که هست دیدن نه کمتر و نه بیشتر هنر است . با دیده واقع بینی به دنیا نگریستن کمترین فایده‌ای که دارد رسیدن به حقیقت زندگی و یافتن مسیر حقیقی آن است.

● ضرورت واقع نگری در زندگی

حضرت علی علیه‌السلام در نامه ۳۱ خطاب به فرزندش می‌فرمایند:به یقین بدان که تو به همه آرزوهای خود نخواهی رسید‌و‌ تا زمان مرگ بیشتر زندگی نخواهی کرد‌ و‌ به راه کسی می‏روی که پیش از تو می‏رفت، پس در به دست آوردن دنیا آرام باش‌و‌ در مصرف آنچه به دست آوردی نیکو عمل کن، زیرا چه بسا تلاش بی‌اندازه برای دنیا که به تاراج رفتن اموال کشانده شد. پس هر تلاشگری به روزی دلخواه نخواهد رسید‌و‌ هر مدارا کننده‏ای محروم نخواهد شد . نفس خود را از هر گونه پستی باز دار، هر چند تو را به اهدافت رساند، زیرا نمی‏توانی به اندازه آبرویی که از دست می‏دهی بهایی به دست آوری. برده دیگری مباش‏ که خدا تو را آزاد آفرید، آن نیک که جز با شر به دست نیاید نیکی نیست و آن راحتی که با سختی‏های فراوان به دست آید، آسایش نخواهد بود. بپرهیز از آن که مرکب طمع ورزی تو را به سوی هلاکت به پیش راند‌ و‌ اگر توانستی که بین تو و خدا صاحب نعمتی قرار نگیرد، چنین باش، زیرا تو، روزی خود را دریافت می‏کنی‌و‌ سهم خود برمی‏داری ‌و‌ مقدار اندکی که از طرف خدای سبحان به دست می‏آوری، بزرگ و گرامی‏تر از (مال) فراوانی است که از دست بندگان دریافت می‏داری، گرچه همه از طرف خداست .آنچه با سکوت از دست می‏دهی آسانتر از آن است که با سخن از دست برود، چرا که نگهداری آنچه در مشک است با محکم بستن دهانه آن امکان پذیر است‌و‌ نگهداری آنچه که در دست داری، پیش من بهتر است از آن که چیزی از دیگران بخواهی ‌و‌ تلخی نا امیدی بهتر از درخواست کردن از مردم است.

شغل همراه با پاکدامنی، بهتر از ثروت فراوانی است که با گناهان به دست آید، مرد برای پنهان نگه داشتن اسرار خویش سزاوارتر است، چه‌بسا تلاش‌کننده‏ای که به زیان خود می‏کوشد، هر کس پر حرفی کند یاوه می‏گوید‌و‌ آن کس که بیندیشد آگاهی یابد با نیکان نزدیک شو و از آنان باش‌و‌ با بدان دور شو و از آنان دوری کن. بدترین غذاها، لقمه حرام‌و‌ بدترین ستم‏ها، ستمکاری به ناتوان است. جایی که مدارا کردن درشتی به حساب آید به جای مدارا درشتی کن، چه‌بسا که دارو بر درد افزاید‌و‌ بیماری، درمان باشد‌و‌ چه بسا آن کس که اهل اندرز نیست، اندرز دهد‌و‌ نصیحت کننده دغل کار باشد. هرگز بر آرزوها تکیه نکن که سرمایه احمقان است‌و‌ حفظ عقل، پند گرفتن از تجربه‏هاست‌و‌ بهترین تجربه آن که تو را پند آموزد. پیش از آن که فرصت از دست برود ‌و‌ اندوه به بار آورد، از فرصت‏ها استفاده کن.هر تلاشگری به خواسته‏ های خود نرسد‌و‌ هر پنهان‌شده‏ای باز نمی‏گردد. از نمونه‏های تباهی، نابود کردن زاد و توشه آخرت است. هر کاری پایانی دارد‌و‌ به زودی آنچه برای تو مقدّر گردیده خواهد رسید. هر بازرگانی خویش را به مخاطره افکند.چه بسا اندکی که از فراوانی بهتر است. نه در یاری دادن انسان پست چیزی وجود دارد و نه در دوستی با دوست متّهم، حال که روزگار در اختیار تو است آسان گیر‌و‌ برای آن که بیشتر به دست آوری خطر نکن. از سوار شدن بر مرکب ستیزه جویی بپرهیز .(نهج‌البلاغه / ترجمه دشتی/ نامه ۳۱).

● شمه‌ای از واقعیت

۱- دنیا مکان دستیابی به آرزوهای طولانی نیست. در به دست آوردن دنیا آرام بودن واقع نگری است چراکه دنیا اصل نیست بلکه این آخرت است که اصل و اساس زندگی است. حضرت امام صادق علیه‌السلام می‏فرماید که: دنیا مانند صورتی است که سر او کبر باشد‌و‌ چشم او حرص‌و‌ گوش او، طمع‌و‌ زبان او ریا‌و‌ دست او شهوت‌و‌ پای او عجب‌و‌ دل او غفلت‌و‌ رنگ او فنا و حاصل او زوال. (مصباح الشریعه / ترجمه و شرح عبد الرزاق گیلان/ ۲۲۱ ) حضرت علی (علیه‌السلام ) فرمود: کسی که آرزو را دراز کرد عملش بد شد. (الخصال / ترجمه کمره‏ای / ج‏۱ / ۷۰ ) . ۲- دیدن واقعیت نفس و پی بردن به ارزش آن و ضرورت باز داشتن آن از پستی. و امّا حقّ نفس تو بر تو این است که آن را کاملا در بندگی و اطاعت خدا بگماری، با این کار حقّ زبان و گوش و چشم و دست و پا و شکم و دامنت را رعایت کرده و ادا می‏کنی‌و‌ برای این مهمّ از خداوند یاری طلب. (تحف‌العقول / ترجمه جعفری / ۲۳۷). ۳- توجه به آزادگی و معنای حقیقی آن. اگر می‏خواهی آزاده باشی همانند بندگان شایسته خدا زحمت بکش و چشم از تمام مردم روی زمین بپوش و امیدی به آنان نداشته باش. (دیوان امیرالمومنین علیه‌السلام/ ۲۱۱). ۴- توجه به این واقعیت که رزق و رزوی معین است و در طلب آن طمع مورز و چشم امید به غیر نداشته باش. حضرت علی علیه‌السلام فرمود: ای فرزند آدم! اندوه روز نیامده را بر امروزت میفزا، زیرا اگر روز نرسیده، از عمر تو باشد خدا روزی تو را خواهد رساند. (نهج‌البلاغه / ترجمه دشتی /حکمت ۲۶۷). از موارد دیگری که در این نامه در باب واقع‌بینی نسبت بدانها توصیه شده است نگرش صحیح نسبت به زبان و مهلکات آن و توجه به اهمیت روزی حلال می‌باشد، چرا که پیامبر «صلی الله علیه » فرموده : هر کس حلال بخورد، بر سر او فرشته‏ای بایستد و تا زمانی که از خوردن فارغ شود، برای او طلب آمرزش کند.(الحیاه / ترجمه احمد آرام/ج‏۴) و توجه به قرار دادن هر چیزی در جای خود و بهترین رفتار را انتخاب کردن و بهره‌گیری از تجربیات دیگران و استفاده بهینه از تمامی‌فرصت ها. امیرالمومنین علیه‌السلام فرمود: از دست دادن فرصت، غصه دارد.(جهاد النفس وسایل الشیعه / ترجمه صحت/ ۳۶۴ ) و درود خدا بر او، فرمود: ارزش هر کس به مقدار دانایی و تخصّص اوست.(نهج‌البلاغه / ترجمه دشتی/ حکمت ۸۱).از دنیا باید هر آنچه هست را توقع داشت و این انتظار زمانی صحیح است که با شناخت درست و واقع بینی همراه باشد و این امر شامل حال ساکنین این دنیا نیز می‌گردد و آدمی‌با شناخت درست فرد مقابل خود می‌تواند بهترین رفتار را در مواجهه با او اخذ کند.