سه شنبه, ۲ مرداد, ۱۴۰۳ / 23 July, 2024
آشنایی با علم رسوب شناسی
![آشنایی با علم رسوب شناسی](/web/imgs/16/139/wp4z71.jpeg)
● ریشه لغوی:
Sedimentology یا رسوب شناسی نام خود را از واژه لاتین Sedimentum گرفته است که به معنای رسوب کرده است.
● دید کلی:
سنگهای رسوبی ، از انباشت ذرات ناشی از خرد شدن انواع سنگهای دیگر بوجود آمدهاند. این ذرات ، معمولا به کمک نیروی گراویته ، آب ، باد و یا یخ به محل جدید خود منتقل شده و در آنجا به ترتیبی جدید نهشته میشوند. برای مثال ، امواجی که به ساحل صخرهها برخورد میکنند، ممکن است که از این طریق ، ذرات ریگ و شن دریا کنار دیگری را در همان نزدیکی فراهم آورند. این نهشتههای ساحلی اگر سخت میشدند، سنگی رسوبی تشکیل مییافت. یکی از مهمترین خاصههای سنگهای رسوبی ، لایه بندی رسوبات تشکیل دهنده آنهاست.
● تاریخچه و سیر تحولی:
تا قبل از سال ۱۸۱۵ میلادی بیشتر مطالعات بر اساس چینه شناسی بود و از شکل هندسی ، تعیین ضخامت و ارتباط جانبی رسوبات با یکدیگر استفاده میگردید. در سال ۱۸۱۵ ، ویلیام اسمیت نقشه زمین شناسی انگلستان را تهیه کرد و گسترش و قرار گرفتن توالی سنگهای رسوبی منطقه را با شکل نشان داد.
هنری سربی از سال ۱۸۵۹ از میکروسکوپ پلاریزان جهت مطالعه سنگهای رسوبی استفاده کرد و مقالهای در سال ۱۸۷۹ در انجمن زمین شناسان لندن ارائه نمود که در آن اهمیت میکروسکوپ پلاریزان را در مطالعه سنگهای رسوبی بیان داشت، که این خود یکی از مهمترین پیشرفتهای رسوب شناسی محسوب میشود. بر همین اساس هنری سربی به نام "پدر پتروگرافی" لقب گرفت.
در سال ۱۸۹۱ برای اولین مرتبه رسوبات عهد حاضر کف دریاها بوسیله کشتی چالنجز به سطح آب آورده شد و مورد مطالعه قرار گرفت. در سال ۱۹۱۹ ونتورت نیز مقالهای در رابطه با اندازه و گردشدگی ذرات درسنگهای آواری ارائه کرد که قدم بسیار بزرگی در تقسیم بندی اندازه ذرات بوده است.
گرابو درسال ۱۹۰۴ مقالهای درباره طبقهبندی سنگها و بعدها در سال ۱۹۱۳ کتابی تحت عنوان "اصول چینه شناسی" نوشت که تمام مسائل رسوبگذاری تا زمان خود را در آن نیز عنوان نمود که این خود یکی از پیشرفتهای مهم در رسوب شناسی میباشد.
هنز کلوز در سال ۱۹۳۸ ساختمانهای رسوبی را مورد بررسی قرار داد و از مطالعه آنها میزان انرژی محیط و همچنین جهت حرکت رسوبات از منشا به حوضه رسوبگذاری را تفسیر نمود. در سال ۱۹۴۲ ، کینگ رخسارههای مختلف رسوبی را تعبیر و تفسیر نمود بالاخره در سال ۱۹۵۲ گارلز به مطالعه ژئوشیمیایی رسوبات(اختصاصات فیزیکوشیمیایی مانند PH و Eh ) پرداخت. از آن زمان به بعد نیز تحقیقات زیادی در زمینههای مختلف رسوب شناسی توسط محققان این رشته در سراسر جهان انجام گردیده و یا در حال انجام است.
● تقسیم بندی کلی ذرات رسوبات:
▪ ذرات آواری:
ذرات تشکیل دهنده این گروه از تخریب سنگهای موجود در سطح زمین حاصل شدهاند. این ذرات باید دارای مقاومت مکانیکی و ثبات شیمیایی زیادی در مقابل عمل هوازدگی باشند تا در رسوبات باقی بمانند ، زیرا اگر مقاومت آنها کم باشد در منشا یا بعد از رسوبگذاری تجزیه و کانیهای جدید به ویژه "رسی" را به وجود میآورند.
ذرات آواری خود به دو دسته زیر تقسیم میشوند:
الف) ذرات آواری غیر آلی ، مانند: کوارتز و فلدسپات
ب) ذرات آواری آلی یا کربندار ، مانند: کروژن
ج) ذرات جامد شیمیایی و بیوشیمیایی:
این ذرات از تخریب سنگهای قدیمه حاصل شدهاند و درون حوضه رسوبی بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی و بیوشیمیایی تشکیل گردیدهاند.
این گروه خود به دستهای زیر تقسیم میشود:
۱) خردههای اسکلتی
۲) دانههای غیر اسکلتی کربنات کلسیم
۳) کانیهای تبخیری که به طور فیزیکی حمل شدهاند
۴) گلاکونیت
● کاربرد رسوب شناسی:
مهمترین کاربرد رسوب شناسی در ارتباط با اکتشاف منابع طبیعی از قبیل نفت و گاز میباشد، در گذشته بیشتر کمپانیهای نفتی برای کشف مخازن در جستجوی طاقدیسها بودند، اما با پیشرفت زمان به این نتیجه رسیدند که علاوه بر نفتگیرهای ساختمانی ، نفتگیرهای چینه شناسی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.
زیرا در این گونه نفتگیرها سنگهای با تخلخل و نفوذپذیری زیاد به طور جانبی و عمودی به سنگهای با نفوذپذیری کم تبدیل میشوند و از حرکت نفت و گاز به طرف بالا جلوگیری میکنند.
یکی دیگر از کاربردهای مهم رسوب شناسی در رابطه با روش لرزه نگاری ، مطالعه طبقات رسوبی در زیر سطح زمین است. بدین وسیله میتوان محیط رسوبی ، ارتباط جانبی طبقات و همچنین توالی عمودی رسوبات را تعبیر و تفسیر نمود.
از مطالعات رسوبشناسی میتوان در رابطه با کارهای اکتشافی زغال سنگ استفاده کرد و گسترش وضعیت لایههای زغالی را تعبیر و تفسیر نمود.بعضی از کانیهای فلزی مانند سرب و روی بطور محدود در سنگهای رسوبی میزبان ، نظیر ریفها یا رسوبات جلبکی فسیل شده ، وجود دارند. بنابراین درک رسوب شناسی به اکتشاف سرب و روی در این گونه سنگها کمک فروانی میکند.
اورانیوم و پلاسرهای مختلف در داخل رسوبات رودخانهای قدیمه تجمع یافتهاند، بنابراین با استفاده از مطالعات رسوب شناسی میتوان محیط رسوبگذاری سنگهای رسوبی حاوی اورانیوم و پلاسرها را تعبیر و به اکتشاف این گونه مواد کمک فراوانی نمود.
در رابطه با هیدروژئولوژی ، مطالعات رسوبشناسی به شناخت و چگونگی تشکیل سنگهای آبدار درمحیطهای رسوبی مختلف کمک زیادی مینماید. لذا ، بدین وسیله میتوان به گسترش سنگ آبدار پی برد و از حفاریهای مکرر برای یافتن آب که متحمل مخارج زیادی است، جلوگیری کرد.
سید مجید میر کاظمیان
تعمیرکار درب برقی وجک پارکینگ
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
فروش انواع ژنراتور دیزلی با ضمانت نامه معتبر
ویدیوهای آموزشی هفتم
مسعود پزشکیان ایران دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی دولت سیزدهم دولت مجلس رهبر انقلاب محمدجواد ظریف مجلس دوازدهم رئیس جمهور
شورای شهر تهران شهرداری تهران تهران قوه قضاییه هواشناسی سازمان هواشناسی قتل پلیس علیرضا زاکانی سیاست اربعین تب دنگی
قیمت دلار قیمت خودرو قیمت طلا خودرو واردات خودرو حقوق بازنشستگان بازار خودرو سایپا ایران خودرو برق مالیات دلار
سعید راد سینمای ایران سینما ماه محرم بازیگر سینما بازیگر فضای مجازی دفاع مقدس عاشورا تلویزیون کربلا تئاتر
وزارت علوم دانشگاه دانش بنیان حوزه علمیه دانشگاه آزاد اسلامی آموزش عالی فناوری شرکت دانش بنیان سازمان امور دانشجویان
رژیم صهیونیستی کامالا هریس جو بایدن غزه فلسطین دونالد ترامپ اسرائیل روسیه آمریکا یمن چین ترامپ
فوتبال پرسپولیس استقلال لیگ برتر نقل و انتقالات لیگ برتر ایران باشگاه پرسپولیس نقل و انتقالات لیگ برتر المپیک 2024 پاریس المپیک سپاهان باشگاه استقلال
بازی هوش مصنوعی بیت کوین فیلترینگ سامسونگ ایلان ماسک آیفون گوگل مایکروسافت تلگرام سرعت اینترنت
دیابت سرطان چاقی گرمازدگی رژیم غذایی فشار خون ویتامین بارداری سازمان نظام پزشکی