چرا همه از عصب‌کشی می‌ترسند؟

دندان‌پزشکان برحسب تجربه، می‌توانند بیماران مضطرب را شناسایی کنند.

بیشتر بیماران از درمان کانال ریشه (عصب‌کشی) می‌ترسند. عصب‌کشی با وجود تمام تلاش دندان‌پزشکان برای راحت‌ کردن آن برای بیماران، درمان خوشایندی نیست چون ممکن است درمان برای بیمار آزاردهنده باشد و بعد از درمان و رفع بی‌حسی هم دچار درد شود.

معاینه بیمار به‌وسیله دندان‌پزشک، از لحظه ورود او به مطب شروع می‌شود. دندان‌پزشکان برحسب تجربه، می‌توانند بیماران مضطرب را شناسایی کنند. نوع نشستن بیمار روی صندلی اتاق انتظار، نوع نشستنش روی یونیت دندان‌پزشکی، سوال‌هایی که می‌پرسد و عکس‌العمل‌هایی که نشان می‌دهد، نشانه‌هایی هستند که به دندان‌پزشک می‌فهمانند با بیمار مضطرب مواجه شده‌ است.

چرا بیماران از عصب‌کشی می‌ترسند؟ واقعیت این است که عصب‌کشی نباید برای بیمار ترسناک باشد چون با بی‌حسی موضعی حین کار، دردی احساس نخواهند کرد. بعد از تمام شدن کار هم با مصرف ضددرد‌ها در یکی، دو روز اول، دردی بعد از درمان حس نخواهد کرد اما یک تجربه ناخوشایند قبلی یا آنچه اطرافیان بیمار به او منتقل می‌کنند، باعث می‌شود به عصب‌کشی بدبین شود و از آن هراس داشته باشد! اصطلاح رایج «عصب‌کشی» هم که ترکیبی از واژه‌های «عصب»، «کشتن» یا «کشیدن» است، استرس بیشتری به بیماران منتقل می‌کند در حالی که اصطلاح درست «درمان کانال ریشه» است.

توضیح کاری که در درمان ریشه (همان عصب‌کشی) انجام می‌شود، ساده است؛ دندان‌پزشک بعد از برداشتن پوسیدگی‌ها یا نسج دندانی، به کانال‌هایی که داخل ریشه دندان قرار دارند، دسترسی پیدا می‌کند. این کانال‌ها فقط حاوی عصب نیستند و حتی در بعضی موارد عصب آنها ممکن است به علت کاهش خونرسانی، از بین رفته باشد، اما باکتری‌ها و محصولات آنها در این کانال‌ها وجود دارند. به علاوه، عروق خونی، سلول‌های مختلف و حتی احتمالا عروق لنفی در این کانال‌ها وجود دارد. این کانال‌ها که با پوسیدگی یا ورود میکروب‌ها از ترک‌ها آلوده شده‌اند، عفونت را تا پای ریشه می‌برند و باعث می‌شوند در اثر واکنش‌های التهابی، استخوان دور ریشه دچار التهاب و تحلیل شود و از بین برود.

کاری که دندان‌پزشک انجام می‌دهد، این است که جلوی این روند را قبل از اتفاق افتادن بگیرد یا اینکه بعد از اتفاق افتادن، آن را درمان کند. این کار با خارج کردن محتویات کانال ریشه و تمیز کردن آنها، شکل دادن کانال‌های ریشه به نحوی که مواد دارویی شستشودهنده تا انتهای کانال‌ها برسد و در آخر با پرکردن کانال‌های ریشه طوری که کاملا چفت و بست شوند و امکان عبور میکروب‌ها و محصولاتشان از مسیر آنها کاهش یابد، انجام می‌شود. این اقدام‌ها ۱ تا ۳ جلسه طول می‌کشند. درمان کانال ریشه (عصب‌کشی) به هیچ‌وجه درمان دردناک یا ترسناکی نیست و فقط درصد خیلی کمی‌ از بیماران بعد از تمام شدن کار، ممکن است دچار درد شدید شوند که آن نیز در نهایت با داروها قابل کنترل است، بنابراین از عصب‌کشی نترسید.

پس از درمان کانال ریشه (عصب‌کشی)

بعد از اتمام درمان کانال ریشه (عصب‌کشی)، دندان تازه آماده پرشدن و انجام مراحل بعدی از جمله روکش و... می‌شود. تا زمان شروع این درمان‌ها، دندان باید با یک ماده موقت پر شود و به هیچ‌وجه روی آن خالی نماند. پانسمان‌هایی که در جلسه آخر درمان عصب‌کشی روی دندان قرار می‌گیرند، همین کار را انجام می‌دهند.

بعد از رفع بی‌حسی پس از درمان عصب‌کشی، ممکن است درد وجود داشته باشد. همه بیماران این درد را ندارند ولی اگر هم بروز کند، با مسکن‌های ساده مثل ایبوپروفن (در صورتی که برای بیمار منع مصرف نداشته باشند) قابل‌کنترل است. در درصد بسیار کمی‌ از بیماران، به‌خصوص در خانم‌ها (به دلیل شرایط هورمونی) و در دندان‌های خاص، ممکن‌است بیمار بعد از درمان یا در طول جلسه‌های درمان با درد شدید و حتی تورم مواجه شود. حتی این شرایط هم با ضددرد‌های قوی‌تر و عوامل ضدالتهابی که دندان‌پزشک تجویز می‌کند، قابل‌کنترل است تا دوره آن (که یک واکنش التهابی است) سپری شود. پس اگر این مشکل برایتان پیش آمد، نگران «عفونت» نباشید، التهاب دندان شما به زودی برطرف خواهد شد. داروهای تجویزشده هم قدرت مدارای شما را با این شرایط افزایش می‌دهند!

دکتر علی مرسلی، متخصص درمان ریشه دندان