جویبار لحظه ها جاریست

«سبوی تشنه» تعاملی میان موسیقی سنتی و شعر نو برقرار کرده است

«سبوی تشنه» عنوان آلبوم موسیقی‌ای است که چندی پیش برای گرامیداشت بیست و یکمین سالمرگِ مهدی اخوان ثالث با خوانندگی سالار عقیلی و آهنگسازی آرش کامور از سوی انتشارات آوای باربد تهیه و منتشر شد.

آلبوم سبوی تشنه شامل ۸ قطعه موسیقی است که گروه «سروشان» با سرپرستی آرش کامور آنها را اجرا کرده است. این آلبوم با قطعه «سبوی تشنه» با شعری از مهدی اخوان‌ثالث و با مطلع «از تهی سرشار، جویبار لحظه‌ها جاریست» آغاز می‌شود که آغاز این قطعه با صدای شاعر باعث ایجاد حسی عمیق از همان ابتدای کار شده است و همچون ضربه‌ای گیرا مخاطب را تا پایان با خود همراه می‌کند. از آنجا که اخوان، شعر را به گونه‌ای عمیق، حقیقی و پر از حس خوانده است، همین امر تا حدود زیادی توانسته برقراری ارتباط مخاطب با کل آلبوم را در همان ابتدای اثر تضمین کند.

قطعه دوم این آلبوم «دشت غمگین» نام دارد که در آن آرش کامور به تکنوازی کمانچه پرداخته و بخوبی توانسته است به استادانی همچون علی‌اکبر شکارچی و اردشیر کامکار که نزد آنها نواختن کمانچه را آموخته ادای دِین کند.

قطعه «اندوه» هم از جمله قطعات این آلبوم است که براساس شعری از مهدی اخوان‌ثالث اجرا و به پرویز مشکاتیان تقدیم شده است. «اندوه» آهنگی ریتمیک دارد که سالار عقیلی آوازی روی این قطعه می‌خواند. نکته مهم درباره قطعه «اندوه» این است که چون در برخی قسمت‌های این قطعه از ریتم‌های زورخانه‌ای بهره گرفته شده، شاید بتوان گفت آهنگساز، برای ساخت آن تحت تاثیر آلبوم «دستان» بوده است. آلبومی با آهنگسازی پرویز مشکاتیان که شاید بتوان گفت نخستین آلبومی بود که برای ساختن پیش‌درآمد چهارگاهش از ریتم‌های زورخانه‌ای استفاده شده بود.

نه چراغ چشم گرگی پیر

نه نفس‌های غریب کاروانی خسته و گمراه

مانده دشت بیکران خلوت و خاموش

زیر بارانی که ساعت‌هاست می‌بارد

«آواره دشت» نام قطعه‌ای دیگر است که با شعری از علیرضا بدیع به «اشک مادران ایران» تقدیم شده است و در آن نیز اشعار براساس گوشه‌های آوازی روی آهنگی با ریتم ملایم خوانده می‌شود.

نکته‌ای که در بررسی این آلبوم باید مورد توجه قرار گیرد جسارت آهنگساز در مورد استفاده از شعر نو در آن است. انتخابی که در زمینه آهنگسازی دشواری‌های خاصی برای آهنگساز به‌وجود می‌آورد و کمتر آهنگسازی را می‌توان نام برد که در زمینه آهنگسازی روی شعر نو موفق بوده باشد. با این اوصاف جسارت آرش کامور که آهنگسازی جوان است برای قدم نهادن در عرصه آهنگسازی برای شعر نو، ستودنی است.

قطعه «شیدایی» براساس شعری از مهدی اخوان‌ثالث قطعه دیگر این آلبوم است؛ قطعه‌ای که این بار نیز با آوازی با صلابت از سالار عقیلی همراه شده است. عقیلی در تمام قطعات این آلبوم با تسلطی مثال زدنی آواز‌ها را اجرا کرده است. تسلطی که این خواننده در اجرای پرده‌های مختلف دارد در میان خوانندگان امروز کمتر مشاهده می‌شود.

«روایت» قطعه‌ای است که به تکنوازی مهدی رستمی با ساز سه تار اختصاص دارد؛ سازی که برای تک‌نوازی طراحی شده و در گروه‌نوازی‌ها چندان کاربردی ندارد، ولی متاسفانه آهنگسازان کشورمان چندان به این ساز نمی‌پردازند.

آخرین قطعه آلبوم به نام «شب طوفان» با غزلی از روح‌الله ابهری اجرا شده است و در این قطعه آهنگساز با استفاده از قالب شعری غزل به مسیر اصلی آهنگسازی ایرانی بازگشته است..

در این آلبوم از نظر انتخاب قالب شعری با تعادلی مناسب روبه رو هستیم که استفاده از شعر نو در کنار غزل این نکته را کاملا گواهی می‌کند، اما نباید فراموش کرد که همچنان این آلبوم نیز مانند آثار بسیاری خوانندگان و آهنگسازان جوان کشورمان، جای ساز و آواز را در خود خالی می‌بیند. اجرای ساز و آوازی که آغاز و پایان مشخصی داشته باشد برای آشنایی مخاطبان با دستگاه‌های موسیقی ایرانی با تمام دشواری‌هایی که در اجرا برای خواننده و نوازنده ایجاد می‌کند نکته‌ای لازم و ضروری به نظر می‌رسد.

اعضای گروه موسیقی سروشان که قطعات آلبوم سبوی تشنه را نواخته‌اند، عبارتند از آرش کامور کمانچه و سازهای زهی آرشه‌ای، حسین قاسم‌زاده نی، مسعود انتظاری سنتور، زکریا یوسفی دف و دهل، مهران فلاحی تار، بهناز بهنام‌نیا عود، گلشن دانش تار و تار باس، تورج زادپور تار و رباب، سیاوش کفاشی تار، سپهر حمزه‌لو تنبک و ضرب‌زورخانه، علیرضا مهدی‌زاده کمانچه آلتو، مهدی رستمی سه تار، مرتضی گازرانی نی و کمال شوهانی سنتور.

یاسر شیخی‌یگانه