گچ

گچ نخستین مادهٔ چسباننده ساختمانی است که بدست بشر استخراج گردید و پس از تغییر شکل دادن در کارهای ساختمانی به‌صورت ملات و روکش و گچ‌کاری از آن سود برده شد. کان‌های گچ از قدیم …

گچ نخستین مادهٔ چسباننده ساختمانی است که بدست بشر استخراج گردید و پس از تغییر شکل دادن در کارهای ساختمانی به‌صورت ملات و روکش و گچ‌کاری از آن سود برده شد. کان‌های گچ از قدیم در شرق میانه و در مغرب سرزمین کنونی ایران به فراوانی یافت می‌شده است. از قدیم برای فراهم آوردن گچ سنگ گچ را خرد می‌کردند و در کوره‌ها با سوخت چوب و یا ذغال به آن گرما می‌دادند و آن را می‌پختند.

کاربرد گچ به‌عنوان ملات و برای گچ کاری از دوران‌های اولیهٔ ساختمان‌سازی در ایران روا بود. سازندگان کاخ‌های هخامنشی در شوش و تخت جمشید سنگ‌ها را بدون ملات بکار می‌بردند.

گچ‌کاری و گچ‌بری در ایران

گچ‌کاری دارایتاریخی کهن است که قدمت آن به ۲۵۰۰ سال پیش می‌رسد. گچی و آهکی نخست برای پوشش و نگهداری و زیبا ساختن دیوارهای خشت خام و نیز هموار کردن رویه‌های ناهموار نماها و آماده کردن آنها برای کارگذاری فرم‌های آرایشی به‌کار می‌رفت. ولی بعدها روکش همراه با گچ‌کاری و گچ‌بری رایج گردید. آثاری که از دوره‌های هخامنشی و بعد، پارتی و ساسانی، به‌جای مانده نشان دهندهٔ قدمت هنر گچ‌کاری در ایران است. در این آثار ملات گچ با هنرمندی و ظرافت ویژه‌ای در ساختمان‌های ایران باستان بکار رفته است.

پس از اسلام نیز گچ کاری و گچ‌بری در مسجدها و در ساختمان‌ها انجام و بسیار گسترش یافت و سبک‌های گونه‌گون در این زمینه پدید آمد [۳۲].

۳۲ ـ تاریخ مهندس ایران ـ دکتر مهد فرشاد