چهارشنبه, ۲۴ بهمن, ۱۴۰۳ / 12 February, 2025
خاتم سازی
مختصری درباره هنر خاتم سازی
بدرستی روشن نیست که خاتم سازی از چه زمان بوجود آمده است. ولی کهنترین نمونه‌های خاتم که تاکنون به دست ما رسیده از دوره صفوی است. گرچه در کشورهای دیگر از جمله‌سوریه و لبنان کارهائی از نوع منبت ساخته میشود که به خاتم شباهت دارد ولی در حقیقت‌این هنر ویژه ایران است و چنین تصور میرود که برای اولین بار خاتم سازی در شهر شیراز‌بوجود آمده است.
آثاری که از زمان صفوی باقی مانده، نشان میدهد که این هنر در زمان صفوی رواج کامل‌‌داشته است و درهای کاخها، رحلهای قرآن، صندوقهای مقابر و صندلی‌ها را خاتم کاری‌‌میکردند. صندوق مرقد حضرت علی ابن ابیطالب علیه السلام در نجف از ظریفترین شاهکاری خاتم سازی است که بدست استادی شیرازی ساخته شده و از زمان صفوی باقی مانده است‌‌و نیز قسمتهائی از صندوق منبت مقبره شیخ صفی در اردبیل از خاتم است.
در زمان صفوی مرکز خاتم سازی شهر اصفهان بوداما بعدها این هنر در شیراز رواج بیشتری‌پیدا کرد و ساختن اشیائی مانند تخته نرد و شط‌رنج، رحل قرآن و قابها و جعبه های کوچک‌‌ادامه یافت.
خاتم سازی در واقع هنر آراستن سطح اشیا چوبی بصورتی شبیه به موزائیک با مثلثهای‌کوچک است و این مثلثها هر چه ظریف‌تر و طرحها و اشکالی که با این مثلثها بوجود می‌آید‌هر چه منظم‌تر باشد خاتم مرغوبتر است. البته مرغوبیت مواد اولیه بکار رفته در خاتم نیز‌باعث بالا بردن ارزش آن میگردد.
خاتم سازان برای تهیه محصولات خود از مواد اولیه متنوعی استفاده میکنند که در کمتر‌صنعت دستی دیگری این چنین تنوع مواد اولیه بچشم میخورد. این مواد عبارتند از :
چوبهای گوناگون مانند چوب فوفل، آبنوس، نارنج، عناب، استخوانهای مختلف مانند استخوان‌شتر، گاو، اسب و هم چنین عاج، صدف، مفتولهای مسی و برنجی و ندرتا نقره و طلا.
برای ساختن خاتم مواد اولیه فوق را بصورت منشورهائی که اندازه هر ضلع مقطع آنها حدود یک تا دو میلیمتر است در آورده و برای ایجاد متنوع رنگ منشورهای چوبی را برنگهای‌گوناگون رنگ میکنند و با پهلوی هم چیدن منشورهای مختلف فلزی، چوبی، استخوانی و غیره‌بطرق گوناگون، طرحهای مختلف خاتم را بوجود می‌آورند. طرحهای خاتم بسیار متنوع است که‌‌هر یک نام مخصوص بخود دارد و این تنوع طرح در اختلاف رنگ و نوع منشورهای چوب، عاج،فلز و سایر مواد اولیه بکار رفته در یک طرح خاص و هم چنین نسبت مواد اولیه بکار رفته در یک طرح میباشد.
پس از اینکه منشورهای مختلف را با سریشم بهم چسباندند، دسته منشورهای بهم چسبیده‌را مقطع میدهند و بصورت صفحاتی به ضخامت یک میلیمتر در می‌آورند.
اسکلت اشیا خاتم اعم از قاب عکس جعبه و یا اشیا گوناگون دیگر ابتدا بوسیله نجار ساخته‌میشود و خاتم ساز صفحات نازک خاتم را با نظ‌م و دقت خاصی با طرح دلخواه بر روی سط‌وح‌مختلف شیئی می‌چسباند و برای صیقلی کردن آن، شیئی را سمباده زده و با مواد مخصوصی‌جلا میدهند.
هم اکنون خاتم سازی در شهرهای شیراز، اصفهان، تهران و گلپایگان رواج دارد و‌صنعتگرانی که به این حرفه اشتغال دارند اکثرا عضو شرکت تعاونی خاتم سازان شهر خود‌میباشند و شرکتهای تعاونی علاوه بر تامین قسمتی از مواد اولیه مورد نیاز، کالاهای‌صنعتگران را خریداری کرده و در فروشگاههای شرکت سهامی مرکز صنایع دستی بفروش‌‌میرسانند.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست