سیمای درخشان امام علی ع در نگاه دیگران

اندیشمندان سنی و مسیحی نظیر «میخائیل نعمیه», «ابن ابی الحدید», «امین نخله», «عبدالفتاح عبدالمقصود», «عبدالوهاب حمورا», «محمد عبده» و «جرج جرداق» از امام اول شیعیان گفته اند و سجایای وی را ستوده اند

اندیشمندان سنی و مسیحی نظیر «میخائیل نعمیه»، «ابن ابی الحدید»،‌ «امین نخله»، «عبدالفتاح عبدالمقصود»، «عبدالوهاب حمورا»، «محمد عبده» و «جرج جرداق» از امام اول شیعیان گفته‌اند و سجایای وی را ستوده‌اند.

«جرج جرداق» نویسنده مسیحی و از پژوهشگران بنام لبنان با نگارش کتاب «الامام علی صوت العداله الانسانیه» علاقه خود را به شخصیت امام علی(ع) و زندگی و اندیشه او ابراز کرده است.

وی در کتاب پنج جلدی که «هادی خسروشاهی» آن را با عنوان «امام علی (ع) صدای عدالت انسانی» به فارسی ترجمه و چاپ کرده، عاشقانه به تفکر انسانی و دوران زمامداری نخستین امام شیعیان پرداخته است. علی و حقوق بشر، علی و انقلاب فرانسه، علی و سقراط، علی و عصر او، علی و ملیت عرب پنج جلد کتاب «صوت العداله الانسانیه» است که جرج جرداق مسیحی بهترین سال‌های جوانی‌اش را صرف تحقیق و نگارش آن کرده است.

جرداق که سال ۱۹۲۶ در شهر مرجعیون در جنوب لبنان متولد شد، می‌گوید: ابتدا برادرم «فواد جرداق» از شاعران معروف عرب، کتاب نهج البلاغه را به من داد و به مطالعه عمیق آن تشویقم کرد. نهج‌البلاغه را که خواندم عاشق ادبیات، حالات، شخصیت و اندیشه امام علی (ع) شدم و پس از آن به تحقیق و مطالعه هر کتابی از نویسندگان اهل سنت و شیعه پرداختم که درباره ایشان نوشته بودند.

این پژوهشگر مسیحی می‌گوید: با مطالعه این کتاب ها مجذوب انسانیت امام علی (ع) و توجه و اعتنای او به حقوق انسان شدم و تصمیم گرفتم کتاب صوت العداله الانسانیه را بنویسم.

جرج جرداق در جایی درباره شخصیت علی (ع) می‌گوید: اگر بخواهید آب یک حوض را متلاطم کنید، با دست خود می‌توانید، اما اگر استخری بزرگ باشد، نمی‌توان آن را با دست متلاطم کرد، باید سنگی بزرگ به وسط استخر انداخت تا متلاطم گردد. اگر دریاچه‌ای باشد، به واسط سنگ نمی‌شود آن را متلاطم کرد، باید کوهی در آن بیفتد تا متلاطم شود. در این عالم هر آبی قابل تلاطم است، اما من اقیانوس پهناور و عظیمی می‌شناسم و آن اقیانوس وجود علی است که هیچ چیز نتوانست آن را متلاطم سازد، به غیر از دو چیز: یکی آه مظلوم و دیگری خوف خدا در دل شب.

همچنین "میخائیل نعمیه" نویسنده متفکر عرب مسیحی می‌گوید: هیچ مورخ و نویسنده‌ای هر اندازه هم که از نبوغ برخوردار باشد نمی‌تواند سیمای کاملی از انسان بزرگی مانند پیشوای ما علی(ع) را حتی در هزار صفحه ترسیم کند.

"ابن ابی الحدید" از علمای اهل سنت نیز در کتاب شرحی بر نهج البلاغه می‌نویسد: فصاحت را ببین که چگونه مهار خود را به این مرد ( حضرت علی) سپرده است. نظم عجیب الفاظ را تماشا کن! یکی پس از دیگری می آیند و در اختیار او قرار می گیرند. مانند چشمه ای که از زمین می جوشد. سبحان الله جوانی در شهر مکه بزرگ می شود، با هیچ حکیمی برخورد نکرده ، اما سخنانش در حکمت ، بالاتراز افلاطون و ارسطو و سقراط است.

وی می‌گوید: دانش تفسیر، از او سرچشمه گرفته و از تعالیم او دامن گشوده است، گرچه عده‌ای سعی کردند که برتری و مقام او را کتمان کنند. اما او چون خورشیدی است که با کف دستها پوشیده نمی شود و مانند روشنایی روز است که چشمهای بینا آن را درک می کنند.

همچنین "محمد عبده" از علمای بزرگ اهل سنت و شارح کتاب نهج البلاغه در سخنی می‌گوید: از کلمات علی نه فقط روح بلاغت، فصاحت و حکمت را می توان مشاهده کرد، بلکه اعجاز را می توان دید. آن بزرگوار گاهی با کلمات خود انسان را به ملکوت اعلی سیر می دهد و زمانی متوجه اوضاع مادی می‌سازد. او شجاعت و صلابت را به نحوی مجسم می‌سازد که پشت مردان بی باک را به لرزه در می‌آورد. در مقابل، رحم و شفقت را به گونه‌ای بیان می‌کند که قلب هر مخلوق سنگدلی هم اندوهگین می‌شود.

نویسنده مشهور مسیحی "امین نخله" خطاب به شخصی که از وی خواسته بود چند کلمه از سخنان علی (ع) را برگزیند تا وی در کتابی گردآوری و منتشر سازد، می‌گوید: از من خواسته‌ای که کلماتی از گفتار حضرت علی(ع) را انتخاب کنم تا آن را در کتابی منتشر سازی. من با مسرت کتاب با عظمت نهج البلاعه را ورق زدم. به خدا نمی‌دانم چگونه از میان کلمات علی (ع) مطالبی را انتخاب کنم. حتی نمی‌دانم چگونه کلمه‌ای را از کلمه دیگر جدا سازم. این کار درست مثل این است که دانه یاقوتی را از کنار دانه یاقوت دیگر بردارم. سرانجام من این کار را کردم، در حالیکه دستم یاقوت‌های درخشنده را پس و پیش می‌کرد و دیدگانم از تابش نور آنها خیره می‌شد. به یاد داشته باش که این کلمات فقط پرتوهایی از نور بلاغت کلام امام علی (ع) است.

همچنین "عبد الفتاح عبد المقصود" نویسنده مصری می‌گوید: من همواره اخلاق و موهبت‌های الهی و آنچه را که تشکیل دهنده شخصیت است، مقیاس شناختن عظمت انسانی قرار می دهم، از اینرو بعد از محمد(ص) کسی را ندیده ام که شایسته باشد پس از او قرار گیرد یا بتواند در ردیف او باشد. این واقعیتی است که حقایق تاریخ گویای آن است. امام علی برترین مردی است که روزگار تا پایان عمر خود، چون او نزاید و اوست که اخبار و گفتارش برای هدایت طلبان چون شعاعی می درخشد. او مجسمه‌ای از کمال است که در قالب بشریت ریخته شده است.

"عبدالوهاب حمورا" استاد دانشگاه قاهره در سخنی می‌گوید: نهج‌البلاغه، شامل همه آن چیزهایی است که پژوهشگران بزرگ، اساتید اخلاق، فلسفه، دانشمندان و سیاستمداران پرهیزکار می توانند بگویند یا بنویسند. محتوای نهج البلاغه به خوبی نشان می دهد که این اثر جاودانه از اندیشه بی نظیر امام علی (ع) تراوش یافته است.