مریم میرزاخانی کیست و چه جایگاهی در ریاضیات دارد

هم اکنون مریم میرزاخانی , جایگاه بسیار ارزنده ای در بین ریاضی دانان و انجمن های ریاضی دارد بسیاری وی را در عالم ریاضی با بزرگ ترین ریاضی دانان دنیا مانند امی نوتر مقایسه می کنند و از این نظر در تاریخ علم ایران ماندگار شد

١- «مریم میرزاخانی»، ریاضی دان نامدار ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد، با بیماری سرطان دست وپنجه نرم می کند و به دلیل وخامت حالش، در یکی از بیمارستان های آمریکا بستری شده است. ما نیز برایشان آرزوی شفای عاجل داریم. «مریم میرزاخانی» در سال ٢٠١٤ به دلیل پژوهش در موضوع «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه ای آنها» برنده مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی نخستین زن در جهان است که برنده مدال فیلدز شد.

٢- «مریم میرزاخانی» در سال ١٣٧٢، دانش آموز دوم دبیرستان بود. ما اردوهایی تابستانی در دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شریف برای دانش آموزان دبیرستان های مختلف از تهران به صورت داوطلبانه برگزار می کردیم و از دبیرستان ها می خواستیم که دانش آموزانشان را معرفی کنند. نیمی از این دانش آموزان، دختر و نیمی دیگر پسر بودند. «مریم میرزاخانی» هم در آن دوره ها شرکت کرده بود. هرکدام از همکاران ما در آن دوره ها، یکی، دو جلسه سخنرانی و در ادامه مسئله هایی را مطرح می کردند. من آنجا مسئله ای را مطرح کرده بودم که «مریم میرزاخانی» با دوستش «رویا بهشتی» به قسمتی از این مسئله پاسخ دادند که تا آن زمان حل نشده بود. آشنایی ما از آنجا شروع شد. «مریم میرزاخانی» و «رویا بهشتی» هرروز عصر به دانشگاه می آمدند و در ادامه حل آن مسئله با هم همکاری می کردیم تا اینکه بعد از یک سال آن مسئله را تا یک جایی حل کرده و نتیجه آن را در بیست وپنجمین کنفرانس ریاضی کشور ارائه و در مجموعه مقالات معتبر در خارج از کشور چاپ کردیم.

٣- خانم «میرزاخانی» طی دوبار شرکت در المپیاد جهانی، هر دوبار مدال طلا گرفت. او بعد از دوبار گرفتن مدال طلا بدون کنکور وارد دانشگاه شد. اضافه می کنم زمانی که «میرزاخانی» در دبیرستان تحصیل می کرد، مقالاتی از وی به چاپ رسید. وی در یکی، دو مقاله دیگر هم در دوره لیسانس کار کرده بود. ما هم سعی می کردیم به او کمک کنیم که درنهایت آنها هم چاپ شد. در حقیقت، وی قبل از خروج از ایران سه مقاله منتشر کرد که بعدها رفرنس های خوبی هم گرفت. یکی از این مقاله ها هم به کتاب های درسی راه یافته است. این موضوع در یک کتاب درسی معروف نظریه گراف بیان شده و در اغلب دانشگاه های آمریکا و دیگر کشورهای جهان تدریس می شود، به نام «مریم میرزاخانی» بیان شده است. در دانشگاه هم در همان دوره لیسانس، چند درس فوق لیسانس و دکترا را با من و دیگر همکاران گذراند. یکی از نکات جالب در مورد «میرزاخانی» این است که وی در دوره لیسانس، در همه زمینه های مختلف ریاضی درس گرفت و خود را به یک زمینه خاص محدود نکرد.

٤- وی پایان نامه دکترای خود را با آقای «مک مولن»، یکی از ریاضی دانان بزرگ و از برندگان جایزه فیلدز، گذراند. در مورد پایان نامه ایشان می توانم به طور خیلی خلاصه بگویم که کار بدیعی در مورد هندسه بود که از آن در چند رشته دیگر ریاضی نیز استفاده شده است.

٥- هم اکنون «مریم میرزاخانی»، جایگاه بسیار ارزنده ای در بین ریاضی دانان و انجمن های ریاضی دارد. بسیاری وی را در عالم ریاضی با بزرگ ترین ریاضی دانان دنیا مانند «امی نوتر» مقایسه می کنند و از این نظر در تاریخ علم ایران ماندگار شد.

٦- موضوع بسیار مهم دیگر آن است که ما تاکنون فعالیت قابل توجهی برای تجلیل از وی انجام نداده ایم. آیا اکنون که وی در بستر بیماری است، دعاکردن برای وی به نوعی سلب مسئولیت از خود نیست؟ شایسته است که برای نکوداشت وی، فعالیت درخورتوجهی انجام دهیم؛ اقداماتی از قبیل نام گذاری یک بنا، یک مؤسسه پژوهشی یا ایجاد یک پژوهشکده و مواردی مانند این. هرچند از انجمن ریاضی ایران و دانشگاه صنعتی شریف انتظار داریم برای نکوداشت وی اقدام کنند، اما بسیاری از مواردی را که در اینجا ذکر کردیم، هرچند اقدامات ناچیزی برای بزرگداشت این پژوهشگر ارزشمند است، اما باید تأکید کرد انجام همین ها از عهده یک دانشکده یا انجمن به تنهایی ساخته نیست و شایسته است مسئولان عزیز نیز در این راه به یاری ما بشتابند.