توان صنعت ICT ایران در صدور خدمات

در کشور, هرگاه سخن از توانایی­های یک صنعت برای عرضه به بازار داخل و یا صدور آن به خارج از کشور مطرح می­گردد, در ذهن­ها توان علمی و یا دارایی موجود تداعی می­شود

در کشور، هرگاه سخن از توانایی­های یک صنعت برای عرضه به بازار داخل و یا صدور آن به خارج از کشور مطرح می­گردد، در ذهن­ها توان علمی و یا دارایی موجود تداعی می­شود؛ برای مثال وقتی سخن از صادرات نفت به میان می­آید، میزان نفت موجود در منابع زیرزمینی کشور لیست می­گردد و کمتر به حوزه­هایی پرداخته می­شود که در صورت فقدان آنان صادرات نفتی وجود نخواهد داشت، هرچند که بر روی دریایی از منابع نفتی نشسته باشیم؛ حوزه­هایی از قبیل:

۱) مدیریت بازاریابی برای فروش محصول به بهترین خریدار

۲) داشتن اسکله­هایی که توان پذیرش کشتی­های ۲۵۰ هزار تنی را داشته باشند.

۳) ظرفیت استخراج و انتقال نفت به پایانه­های صادراتی

۴) امکان تبدیل نفت خام به فرآورده­های نفتی و پتروشیمی تا به جای صادرات بشکه نفت ۶۰ دلار بتوان محصولات پتروشیمی بشکه­ای ۸۰۰ دلار را صادر کرد.

و ...

در حوزه فاوا نیز در مورد توان علمی و نیروی انسانی داخل کشور سخن زیاد گفته شده است ولی شاهد هستیم که صادرات درخور شأن کشورمان در این حوزه نداریم؛ بنابراین باید فکر کنیم کجای کار اشکال دارد تا به سراغ رفع آن برویم و صرفاً مانور دادن روی پتانسیل­های موجود در کشور گره­ای از مشکلات حل نمی­کند. کشف ظرفیت­های یک کشور مانند کشف منابع زیرزمینی است که خودمان هنوز کشف نکرده­ایم و به دیگران نیز اجازه کشف آنها را نداده­ایم.

برای مثال شهر تهران با توجه به وسعت و جمعیت آن و سطح سواد این شهر در مقایسه با شهر کابل، عشق آباد، باکو، ایروان، تفلیس، ابوظبی و بغداد دارای چنان ظرفیت­های بالایی در همه زمینه­ها است که به جرأت می­توان گفت باید قطب تولید و صادرات خدمات فاوا گردد و تاکنون این ظرفیت توسط هیچ شهری در منطقه اشغال نشده است و اگر مسئولان و دست­اندرکاران بتوانند یک افق ده ساله برای این جایگاه ترسیم کنند، می­توان با وجود همه مشکلات به این جایگاه دست یافت. در حال حاضر در حوزه سخت­افزار، رقابت شدیدی بین نشان­های تجاری بین­المللی وجود دارد که عملاً نمی­توانیم در این حوزه در برابر آنان قد علم کنیم ولی همواره در جنگ فیل­ها می­توان فرصت­های مناسبی دید تا موش­ها هم سهم خود را به دست آورند.

برای مثال وقتی قرارداد راه­اندازی خط مونتاژ یک محصول سخت­افزاری (در ایران می­توان مشخصاً به نمایشگرها اشاره کرد) با یک نشان تجاری بین­المللی بسته می­شود، باید دو نکته ریز ولی مهم را در آن گنجاند؛ اولاً شرکت خارجی موظف باشد تعداد مشخصی از نیروی انسانی شرکت داخلی را در خطوط تولید خود در کشور صاحب تکنولوژی به کار گیرد و دوماً عرضه محصول در بازار منطقه را در اختیار خط تولید داخلی بگذارد که این دو بند قرارداد برای طرفین منفعت­هایی در بر دارد که عبارت است از:

۱) ارتقاء سطح کیفی تولیدات داخل کشور به دلیل حضور نیروی انسانی داخلی در خط تولید نشان تجاری اصلی

۲) استفاده از توان رقابتی (فرهنگی، سیاسی، نژادی و ...) شرکت داخلی برای سازنده اصلی جهت حضور راحت­تر در بازار منطقه­ای در برابر سایر رقبای بین­المللی

۳) تضمین نگهداری بازار به وسیله شرکت داخلی برای شرکت صاحب نشان تجاری

۴) راه­اندازی مراکز تعمیرات و سرویس گارانتی سایر محصولات شرکت اصلی توسط شرکت داخلی که علاوه بر کاهش هزینه­های سربار برای شرکت اصلی زمینه صدور خدمات سخت­افزاری را برای کشور فراهم می­کند.

این مهم با توجه به قابل مقایسه بودن جمعیت کشورمان در مقایسه با کشورهای منطقه برای شرکت‌های صاحب نشان تجاری، یک پارامتر مهم در تصمیم­گیری است که متأسفانه تاکنون از آن خوب بهره­برداری نشده است و به لطف حمایت­های غیر تعرفه­ای، همواره شرکت داخلی به سمت حفظ بازار داخل بوده است زیرا سود سرشاری در مقابل صادرات محصول و خدماتش به خارج نصیبش می­شده و انگیزه صادرات به وجود نمی­آمده است.

در حوزه نرم­افزار نیز با توجه به تنوع آن و مزیت­های رقابتی خوبی که برای کشورمان در برابر سایر رقبا وجود دارد، می­توان امیدواری بیشتری به صدور خدمات فاوا در این حوزه داشت که البته مدیران فاوا باید در تعاملات خود با دولت به نحوی رفتار کنند تا خط کمک­های اهدایی که از طرف دولت به سایر کشورها باز می­شود، دارای وزن قابل قبولی از فاوا باشد تا بتوان پروژه­های نرم­افزاری در سایر کشورهای را با بودجه­های اهدایی دولت به پیش برد و به همان نتایجی رسید که کشورهای صاحب تکنولوژی در افغانستان و عراق به آن رسیده­اند تا زمینه برای ارائه سایر خدمات و محصولات در آینده به وجود آید.

قابل ذکر است که مدیریت صدور خدمات فاوا یک اصل است که اگر بر روی آن برنامه­ریزی جدی و دقیق صورت نگیرد، صدور هر مدل خدمات فاوا همواره به صورت مقطعی و جزیره­ای خواهد بود که همواره علاوه بر تهدید توسط رقبا برای پر کردن ظرفیتی که خود ایجاد کرده­ایم، نمی­تواند توسعه­ای پایدار را به همراه داشته باشد. در این خصوصاً کافی است مطالعه­ای از موارد گذشته داشت تا متوجه شویم که چه فرصت­سوزی­هایی در این عرضه کرده­ایم و بهره­اش را دیگران برده­اند. در پایان با توجه به نامگذاری امسال با عنوان کار مضاعف و همت مضاعف توسط رهبر گرامی امیدوارم با تلاش بیشتر و استراحت کمتر بتوانیم حداقل یک پله ترقی در صدور خدمات فاوا ایجاد کنیم.

حمیدرضا سعدی

رییس هیئت مدیره و مدیر نرم­افزار شرکت مهندسی مهران رایانه