فصل سردردها از راه می رسد

متخصصان می گویند هر سردردی سینوزیت و میگرن نیست

سردرد اغلب با اختلال در تمرکز و برهم زدن آرامش، مانع از فعالیت‌های اجتماعی در فرد می‌شود. در مواقعی که این دردها بارها تکرار شوند و ساعات زیادی ادامه پیدا کنند باعث کاهش بازدهی فرد و صرف هزینه می‌شود.

سردردها انواع مختلفی دارند و به دنبال استرس، اضطراب، خستگی و یا قرار گرفتن در شرایط نامساعد به وجود می‌آیند، اما آنچه اهمیت دارد تکرار سردرد است که با تأثیر بر روابط خانوادگی و محیط کاری، تبعات اجتماعی و اقتصادی زیان‌باری به دنبال خواهد داشت. دکتر حجت بهرامی، متخصص مغز و اعصاب در این باره می‌گوید: از آنجا که بافت مغز، عصب ندارد و به درد حساس نیست، سردردها مربوط به بافت مغز نیستند بلکه منشأ درد از ارگان‌های بخش درونی سر مانند پرده‌های پوشاننده مغز که مننژ نام دارند، استخوان‌های جمجمه، عروق داخل مغز، جدار عروق، چشم، گوش یا زبان ایجاد می‌شود. وی می‌افزاید: سردردها به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. سردردهای اولیه در اثر ابتلا به بیماری خاصی به وجود نیامده و بیماری اصلی فرد تلقی می‌شوند، درحالی که سردردهای ثانویه در اثر بیماری‌هایی از قبیل سینوزیت، مشکلات چشمی و یا تومورهای مغزی به وجود می‌آیند. سردردهای اولیه شایع‌تر از انواع ثانویه هستند بنابر این اکثر سردردهای تکرارشونده از نوع اولیه در نظر گرفته می‌شوند.

سردردهای تنشی

مهمترین و شایع‌ترین انواع سردردهای اولیه، میگرن، سردرد تنشی، سردرد خوشه‌ای و سردرد از نوع Icepick (سردردهای لحظه‌ای و شدید) هستند. سردردهای تنشی نوع خاصی از سردرد هستند که اغلب افراد افسرده و یا کسانی که تحت استرس طولانی‌مدت قرار دارند را دچار می‌کند.

به گفته دکتر بهرامی، درد در این نوع سردردها، اغلب با شدت کم تا متوسطی است که به صورت منسجم، گنگ و بدون ضربان است. نقطه مشخصی در سر را نمی‌توان برای درد نشان داد ولی اکثراً درد دوطرفه است که با حالت تهوع یا استفراغ همراه نیست. اکثر سردردهای تنشی با اضطراب و استرس ارتباط دارند و در زنان به دلیل وجود تنش بیشتر و یا تغییرات هورمونی بیشتر دیده می‌شود. به این نوع سردردها که به دلیل ایجاد تنش و اسپاسم در عضلات ایجاد می‌شود، سردردهای عضلانی نیز می‌گویند، درمان آنها در شناسایی عوامل زمینه‌ای به وجودآورنده آن است و در نهایت داروهای ضدافسردگی تجویز خواهد شد. باید توجه داشت، مصرف مسکن در درمان سردرد باید محدود شود.

● سردردهای خوشه‌ای

این نوع سردرد در مردان شایع‌تر است بطوری که ۹۰ درصد مراجعه‌کنندگان را مردان تشکیل می‌دهند. مکانیزم پیدایش سردردهای خوشه‌ای پیچیده است اما محققان یکی از علل به‌وجود آورنده آن را تغییرات هورمونی می‌دانند. به گفته دکتر بهرامی، در این بیماری، حملات سردرد بطور مرتب تکرار می‌شوند و حتی ممکن است در روز فرد را چند مرتبه گرفتار کند. حملات سردرد ممکن است تا چند ماه تکرار شوند و پس از آن برای مدتی بهبود پیدا کند و دوباره آغاز شود. وی در ادامه می‌گوید: مدت زمان سردردهای خوشه‌ای یک تا دو ساعت است و گاهی شب‌ها فرد از شدت درد از خواب بیدار می‌شود. درد شدید، گاهی اطراف چشم و یک طرف سر را درگیر می‌کند و علائمی مانند ریزش اشک، آب‌ریزش از بینی و یا پف کردن صورت را همراه دارد. وی در مورد درمان این نوع سردرد می‌گوید: درمان سردردهای خوشه‌ای بیشتر جنبه پیشگیری از وقوع حملات دارد بطوری که با استفاده از داروهای ضدافسردگی و ضدمیگرن از وقوع مجدد حملات پیشگیری می‌شود.

● سردردهای لحظه‌ای شدید

این نوع سردردها شدید ولی کوتاه‌مدت هستند بطوری که فقط یک تا دو ثانیه مدت زمان حمله طول می‌کشد و به گفته دکتر بهرامی شدت آن به حدی زیاد است که بیماران از ابتلای مجدد سردردهای Icepick هراس دارند و علت این بیماری وجود ضایعه مغزی نبوده و تغذیه سالم، دوری از تنش و تغییر سبک زندگی در بهبود آن مؤثر است اما در صورت وقوع مکرر آن باید به پزشک مراجعه شود.

میگرن

میگرن یکی از شایع‌ترین سردردها است و افراد بسیاری بدون اطلاع از نوع بیماری، از آن رنج می‌برند. دکتر بتول عامی‌زاده، متخصص مغز و اعصاب در این مورد می‌گوید: میگرن، نوعی سردرد عروقی است که در اثر انقباضات مویرگ‌های مغزی به وجود می‌آید و به دو نوع معمولی و کلاسیک تقسیم‌بندی می‌شود. حملات در میگرن معمولی به صورت درد شدید شروع می‌شود و اغلب پس از ۲۴ تا ۷۲ ساعت بهبود پیدا می‌کند اما در میگرن کلاسیک، یکسری علائم بصورت توهم در بینایی یا درد مختصر چشم بروز پیدا کرده و پس از آن سردرد آغاز می‌شود.

‌● علائم میگرن

سردردهای میگرنی معمولاً در سنین بیشتر از ۳۰ سال شایع است و زنان بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. دکتر محمد آیتی، روانپزشک در مورد علائم این نوع سردرد می‌گوید: سردردهای میگرنی اغلب به صورت دوره‌ای، تکرار شونده که به صورت یک طرفه و با علائم گوارشی همراه است و اختلالاتی مانند تاری دید، احساس جرقه زدن در چشم، در بینی و تهوع و استفراغ را همراه دارد. تهوع و استفراغ در این بیماری به دلیل تحریک قسمتی از مغز است که سیستم گوارشی را عصب‌دهی می‌کند. درد معمولاً ضربان‌دار و در ناحیه جلوی سر و پشت کره چشم است و ممکن است حتی هنگام بیدار شدن از خواب و ساعات اولیه روز به وجود آید و چند دقیقه تا چند روز طول بکشد. وی با اشاره به این‌که هنوز علت خاصی برای آن مشخص نشده است، بیان می‌کند: استعدادهای ژنتیکی و تغییرات عروقی از مهم‌ترین عوامل به وجود آورنده میگرن است و عواملی مانند تنش‌های روحی، استرس، اضطراب و بیماری‌های روحی آن را تشدید می‌کنند، بطوری که علت سردرد بسیاری از بیماران افسرده، میگرن گزارش شده است. همچنین زنان مضطرب و مبتلا به وسواس بیشتر در معرض ابتلا به میگرن هستند. دکتر عامی‌زاده در مورد دیگر عوامل مؤثر در ایجاد میگرن می‌گوید: حساسیت به برخی مواد غذایی از عواملی است که در به وجود آوردن یا تشدید میگرن مؤثر است. همچنین تغییرات هورمونی در تشدید سردردهای میگرنی نقش دارد بطوری که دیده می‌شود میگرن در زنان پس از یائسگی به دلیل کاهش سطح هورمون‌های بدن، تشدید می‌شود. به گفته دکتر آیتی، گرم شدن دمای محیط، کلافگی، گرسنگی، بی‌خوابی، تغییر ساعات خواب و برنامه زندگی در تشدید سردردهای میگرنی مؤثر است. همچنین مصرف داروهایی که برای بیماری‌های قلبی و عروقی تجویز می‌شوند به دلیل اتساع عروق در ایجاد سردردهای میگرنی نقش دارد. به نظر دکتر بهرامی، میگرن نوعی سردرد عروقی است که به دلیل فعال شدن کانون‌های سردردساز در هیپوتالاموس مغز به وجود می‌آید و تغییرات عروقی را به وجود می‌آورد. وی می‌افزاید: نوع سردردهای میگرنی در افراد مختلف، متفاوت است به گونه‌ای که برخی با قرار گرفتن در معرض سرما و برخی دیگر با گرم شدن هوا دچار تشدید در سردرد می‌شوند بنابراین، این نکته نشان‌دهنده آن است که علت هر سردردی که با سرما تشدید شود، سینوزیت نبوده و می‌تواند منشأ میگرنی داشته باشد.

● پیشگیری

شناسایی عوامل تشدید‌کننده میگرن در زندگی روزانه در کاهش دفعات حملات مؤثر است. همچنین پرهیز از مواد غذایی که باعث تشدید سردردها می‌شود، گام مؤثری در درمان محسوب می‌شود. دکتر بهرامی توصیه می‌کند که افراد مبتلا به سردردهای میگرنی از مصرف کافئین، شکلات، اسانس‌ها، طعم دهنده‌های غذایی، سوسیس، کالباس و مواد غذایی پرچرب و سرخ کرده پرهیز کنند زیرا باعث تشدید حملات درد می‌شود. مصرف میان وعده غذایی برای جلوگیری از گرسنگی مفید است. همچنین صداهای بلند، نور زیاد، بوی سیگار یا عطر باعث تشدید سردرد می‌شود. تمرینات ورزشی منظم، نقش بسزایی در تسکین سردردهای میگرنی دارد و در بهبود بیماری افسردگی مؤثر است.

درمان

درمان دارویی افراد مبتلا به میگرن با توجه بشدت و تعداد حملات سردرد متفاوت است. دکتر آیتی با اشاره به این‌که دو نوع درمان برای میگرن به کار گرفته می‌شود می‌گوید: یک نوع از درمان داروها و مسکن‌هایی است که با آغاز سردرد تجویز می‌شود. نوع دیگر داروهایی هستند که برای جلوگیری از بروز حمله‌های مجدد تجویز می‌شوند و به از بین بردن بیماری‌های زمینه‌ای مانند افسردگی و تشنج کمک می‌کند.