دهه سرنوشت ساز (۱۲ تا ۲۲ بهمن ۵۷)

پژوهشگرانی که به بررسی و تحلیل انقلاب‌های جهان پرداخته‌اند در اکثر کشورهایی که در آنها انقلاب رخ داده است، به برهه‌ای به نام برهه انقلابی اشاره داشته‌اند. برهه انقلابی دوره‌ای …

پژوهشگرانی که به بررسی و تحلیل انقلاب‌های جهان پرداخته‌اند در اکثر کشورهایی که در آنها انقلاب رخ داده است، به برهه‌ای به نام برهه انقلابی اشاره داشته‌اند. برهه انقلابی دوره‌ای است که طی آن جریان مبارزات علیه رژیم مستقر که معمولا از مدت‌ها پیش آغاز شده به اوج خود می‌رسد و دولت حاکم را در چالشی جدی گرفتار ساخته سرانجام موجبات سرنگونی آن را فراهم می‌آورد.

نهضت اسلامی ایران که از اوایل دهه ۱۳۴۰ به رهبری امام خمینی آغاز شده و در ادامه رهبر اصلی نهضت از کشور تبعید گشته بود به صورت یک جریان تا سال ۱۳۵۷ تداوم داشته و علی‌رغم نوسانات و شدت و ضعف‌ها هیچ‌گاه دچار سکون و رکود نگردیده بود و همواره رژیم در کنار خود جریانی قدرتمند را که اقتدار آن را به چالش می‌طلبید احساس می‌نمود. واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ و انتشار مقاله توهین آمیز به قلم شخصی به نام مستعار احمد رشیدی مطلق به مثابه جرقه‌ای بود که شعله‌‌های نهضت را شعله‌ورتر ساخت و پس از آن به صورت مسلسل وقایع در ارتباط با هم اتفاق افتادند تا اینکه برهه انقلابی ایران فرا رسید.

ماه‌های آذر، دی و بهمن سال ۱۳۵۷ را می‌توان برهه انقلابی انقلاب اسلامی ایران نامید. این دوره بی‌شک حساس‌ترین مقطع تاریخ انقلاب اسلامی است. تصمیمات درست، به موقع و داهیانه رهبر کبیر انقلاب اسلامی‌ امام خمینی (ره ) انقلاب را در مسیر صحیح هدایت می‌نمود. در این دوره ملت به حرکت درآمده و بنیان‌های رژیم پهلوی را متزلزل ساخت. قدرت‌های خارجی و در راس آنها آمریکا که منافعشان در گروه حفظ رژیم پهلوی بود، سخت به تلاش و تکاپو افتاده بودند تا پیشرفت انقلاب را متوقف سازند و با توسل به انواع و اقسام روش‌ها و توطئه‌ها مانع از پیروزی انقلاب شوند. البته در این میان برخی از مبارزان نیز با نگاهی ساده‌انگارانه و ناخواسته در جهت همان اهداف حامیان رژیم پهلوی قرار داشتند و با برخی از تصمیمات مسئولین موافق نبودند. اما تصمیم و اراده راسخ رهبر انقلاب اسلامی، از یک طرف مبارزان انقلابی را به رغم مخالفت با تصمیم رهبر با خودهمراه کرد و از طرف دیگر حامیان رژیم پهلوی را به چالشی جدی کشاند. رژیم شاه و حامیان آن‌که هر چه تلاش کردند نتوانستند با توسل به شعارهای عوام‌فریبانه و سطحی، انقلاب را مهار یا منحرف سازند. در صدد حذف خود شاه برآمدند، غافل از آنکه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی نگاهی عمیق و اندیشه‌ای بلند داشت و به فراتر از آنچه آنان می‌اندیشیدند نظر داشت، امام خمینی در فکر تشکیل حکومت دینی با آموزه‌های اصیل اسلامی بود و در راه رسیدن به همین هدف وارد مبارزه شده و تا انجام آن نیز به تلاش خود ادامه داد.

امام زمانی که احساس نمود هنگام عینیت بخشیدن به آن هدف متعالی فرا رسیده است تصمیم قاطع خود را مبنی بر بازگشت به کشور اعلام نموده و آن را عملی ساخت. بازگشت امام خط بطلانی بود بر تمام نقشه‌های حامیان شاه و رژیم پهلوی و توفانی بود که کشتی شاه و حامیانش را در میان امواج خروشان ملت به گرداب تاریخ سپرد و نظام جمهوری اسلامی را مستقر ساخت.

تصمیمات، راهبردها و اقدامات قاطعانه و داهیانه امام خمینی در این برهه نقش حیاتی و تعیین کننده‌ای در آینده انقلاب اسلامی ایفا نمود. کتاب دهه واپسین نوشته داود قاسم‌پور با عطف به مسائل تاریخی به بررسی این اقدامات و تصمیات سرنوشت ساز امام در این دوره پرداخته است.

پژوهش مذکور در چند فصل مجزا تدوین شده است: در فصل اول به تشکیل شورای انقلاب و نقش آن در هدایت انقلاب پرداخته شده. فصل دوم به تکاپوهای شاه و حامیانش برای مهار انقلاب اختصاص یافته است و در فصل سوم به بازگشت امام به کشور در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ توجه شده و فصول بعدی کتاب به تبع حضور امام خمینی در کشور از جمله پیوستن اقشار و گروه‌‌های مختلف مردم به صفوف انقلاب، پیام‌های رهبر انقلاب اسلامی به قشرها و گروه‌های مختلف، تشکیل دولت موقت به فرمان امام در ۱۵ بهمن ۱۳۵۷ و در فصل آخر نیز رخدادها و وقایعی که منتهی به پیروزی نهایی انقلاب اسلامی ایران در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ شد را بررسی نموده است.

داود قاسم‌پور