آنچه یك كاربر رایانه باید بداند

اگر چه زمان زیادی از تولید اولین رایانه ها نمی گذرد ولی در همین مدت كم این جعبه ی جادویی تقریباً به حیطه تمامی رشته های علمی و فنی نفوذ كرده و این امر به نوبه ی خود باعث افزایش سرعت تحقیقات و نوآوری های علمی در تمام رشته ها شده است

اگر چه زمان زیادی از تولید اولین رایانه‌ها نمی‌گذرد ولی در همین مدت كم این جعبه‌ی جادویی تقریباً به حیطه تمامی رشته‌های علمی و فنی نفوذ كرده و این امر به نوبه‌ی خود باعث افزایش سرعت تحقیقات و نوآوری‌های علمی در تمام رشته‌ها شده است. این وسیله‌ی با ارزش به خانه‌های مردم نیز راه یافته و بتدریج یكی از وسایل ضروری زندگی شده است. چنانكه در دنیای كنونی هركس نتواند از رایانه استفاده كند و نیاز‌های معمولی خود را برآورده سازد بی‌سواد به شمار خواهد آمد. خوشبختانه در كشور ما نیز این وسیله‌ی با ارزش و بسیار مفید، كم‌كم جایگاه واقعی خود را پیدا می‌كند.

ولی باید بدانیم كه صرف دانستن مراحل چند بازی رایانه‌ای، كاربری رایانه‌ نخواهد بود. بلكه یك كاربر رایانه باید بتواند برای رفع نیازهای روزمره‌ی خود، از دستگاه به نحو مطلوب استفاده كند و تا زمانی‌كه به این هدف نرسیده‌ایم رایانه جایگاه اصلی خود را پیدا نكرده است. در این مجموعه مقالات ما سعی می‌كنیم با بیانی تا حد ممكن ساده، آن چه را كه یك كاربر رایانه باید بداند شرح بدهیم. امیدواریم كه به این ترتیب بتوانیم سهمی در ارتقاء سطح كاربرد این ابزار مفید در اجتماع خود داشته باشیم.

در ساده‌ترین تعریف، رایانه ماشینی است كه می‌تواند داده‌های خام را از كاربر دریافت و پس از انجام پردازش‌های لازم، اطلاعاتِ پردازش شده را در اختیار كاربر قرار دهد. این عملیاتِ به ظاهر ساده، طی یك سلسله اعمال بسیار پیچیده انجام می‌گیرد كه ما قصد نداریم این اعمال را تشریح كنیم؛ چرا كه یك كاربر رایانه برای آن كه بتواند از دستگاهی كه در اختیار دارد به نحو احسن استفاده كند، هیچ نیازی به درك تمام جزییات این فرآیند ندارد.

در حالی‌كه سعی ما بر این است كه محتوای مطالب عنوان شده مفید و تا حد ممكن برای عده‌ی بیشتری قابل استفاده باشد. گفتیم كه رایانه ماشینی است كه می‌تواند داده‌های خام را از كاربر دریافت كند. ابزارهای ورودی وسایلی هستند كه رایانه‌ها برای دریافت این داده‌های خام از آنها بهره می‌گیرند.

(صفحه‌كلید و ماوس از معروفترین این ابزارها هستند) همچنین گفتیم كه رایانه‌ها این داده‌های خام را پردازش قرار می‌كنند، این پردازش با رهبری و نظارت برنامه‌های رایانه‌ای و توسط واحد پردازش مركزی انجام می‌گیرد، به این برنامه‌های رایانه‌ای، نرم‌افزار می‌گوییم. و در نهایت رایانه‌ها اطلاعات پردازش شده را بوسیله ابزارهای خروجی در اختیار كاربر قرار می‌دهند. (چاپگر و صفحه‌نمایش از معروفترین این ابزارها هستند). با این توضیح می‌توان گفت كه تجهیزات رایانه‌ای یك‌سری ابزارهای الكتریكی و الكترونیكی و مكانیكی هستند كه تحت كنترل و نظارت برنامه‌های رایانه‌‌ای كار كرده و نیازهای كاربر رایانه را برآورده می‌سازند.

▪ به این ترتیب در یك محیط رایانه‌ای دو عنصر مهم قابل تشخیص است:

۱) سخت‌افزارها تمام اجزاء فیزیكی قابل لمس مانند بردهای الكترونیك و مدارهای پیچیده و ... هستند.

۲) نرم‌افزارها، برنامه‌هایی كه امكان استفاده از سخت‌افزار را فراهم می‌كنند.

ما در این سلسله مقالات ابتدا به طور مختصر در مورد سخت‌افزار رایانه بحث می‌كنیم و سپس بخش نرم‌افزار را كه درك آن برای كاربران ساده‌تر است مورد بررسی قرار خواهیم داد.

● معرفی سخت‌افزار

سخت‌افزار به بخش‌های فیزیكی و قابل لمس رایانه‌ها گفته می‌شود. سخت‌افزارها به خودی خود قادر به انجام هیچ كاری نیستند و به طور كامل تحت كنترل برنامه‌های رایانه‌ای بوده و تنها دستورات این برنامه‌ها را انجام می‌كنند. لازم به ذكر است كه هر وسیله سخت‌افزاری فقط قادر به فهم و اجرای یك سری از دستوراتی است كه برای همان وسیله پیش‌بینی شده است. به عنوان نمونه دستوری كه برای چاپگر قابل فهم است برای دیسك فلاپی نا مفهوم است.

در اینجا تعدادی از سخت‌افزارهایی را كه به طور معمول همراه یك رایانه شخصی استفاده می‌شوند، معرفی می‌كنیم؛ ولی قبلاً ذكر چند نكته ضروری به نظر می‌رسد:

۱) نحوه‌ی عملكرد قطعات سخت‌افزاری برای یك كاربر معمولی خیلی مهم نیست. به همین دلیل ما صرفاً كاربرد هر قطعه را به تفصیل شرح نمی‌دهیم.

۲) برای یك كاربر رایانه بسیار مهم است كه بتواند بدون برخورد با هر مشكلی بیشترین استفاده را از قطعات سخت‌افزاری سیستم رایانه‌ی خود ببرد، كه این مهم به سه امر بستگی دارد. اول اینكه خود آن قطعه سخت‌افزاری استاندارد بوده و تا چه اندازه مرغوب باشد. دوم نرم‌افزاری كه آن قطعه را كنترل می‌كند در عملیات كنترلی خود تا چقدر توانمند باشد و سوم این كه كاربر چقدر با عملكرد آن قطعه آشنا بوده و همچنین تا چه اندازه بر نرم‌افزاری كه قطعه سخت‌افزاری را كنترل می‌كند تسلط داشته باشد.

۳) تقریباً تمام قطعات سخت‌افزاری امروزه همراه یك نرم‌افزار كه كنترل قطعه را به خوبی انجام می‌دهد عرضه می‌شوند و حتماً كتابچه‌ی راهنمای جامعی نیز نیاز دارند. لذا در موقع خرید یك رایانه حتماً دقت كنید كه كتابچه‌ها و نرم‌افزارهای تك‌تك قطعات سخت‌افزاریِ نصب شده بر روی رایانه خود را از فروشنده تحویل بگیرید. زیرا هر یك از آنها شما را در استفاده‌ی بهتر از رایانه كمك می‌كنند و در موقع بروز هر مشكلی برای رایانه عصای دست كارشناسان امر برای رفع نواقص سخت‌افزاری هستند.

● معرفی واحد پردازش مركزی

شاید بتوان گفت كه واحد پردازش مركزی یا به اختصار CPU، مهمترین قطعه سخت‌افزاری یك رایانه است. هر فرمانی كه به رایانه داده می‌شود در نهایت توسط CPU اجرا خواهد شد. CPU دستورات متنوعی را پذیرفته و اجرا می‌كند مانند فرامین محاسباتی، منطقی‌، فرامین ورود و خروج اطلاعات و ... . این قطعه معمولاً در سطح كاربر فاقد هر نوع كتابچه راهنما یا نرم‌افزار كنترل كننده است و بیشتر اطلاعات در خصوص CPU بسیار فنی بوده و در اختیار شركت‌ها و مؤسساتی كه در این رابطه كار تخصصی انجام می‌دهند، قرار می‌گیرد. اما برای یك كاربر عادی تنها عامل مهمی كه باید در مورد CPU بداند سرعت اجرای دستورالعمل‌ها توسطCPU است. این سرعت با واحد مگاهرتز سنجیده می‌شود و هر قدر عدد مربوطه بزرگتر باشد بیانگر توانایی CPU برای اجرای سریعتر دستورات است.

این عدد در موقع معرفی CPU مطرح می‌شود. مثلاً عبارت Intel ۲۳۳ MHZ یك CPU با سرعت ۲۳۳ مگاهرتز را معرفی می‌كند. در این جا ذكر این نكته بسیار مهم است كه منظور از «۲۳۳ مگاهرتز» این نیست كه این CPU قادر است ۲۳۳ میلیون دستورالعمل را در یك ثانیه اجرا كند بلكه این عدد معرف یك عامل مهم دیگر در مورد CPU است كه توضیح آن در اینجا نمی‌گنجد. اما نتیجه‌ی فنی آن همچنان‌كه گفتیم این است كه هر قدر عدد فوق بزرگتر باشد می‌توان نتیجه گرفت كه سرعت اجرای دستورات توسط CPU در یك زمان ثابت بیشتر است.