نیمه پنهان سیاست در هند

فرمانداران ایالت ها در سطح ملی نقش موثری ایفا می کنند

سه سال پیش آنا هزار (Anna Hazare)، یکی از پیروان سالخورده جنبش گاندی، خیل عظیمی از جمعیت را در پارک بزرگ لاملیلا میدن (Lamlila Maiden) در الد دهلی (Old Delhi) دور هم جمع کرد. شعار اصلی مردم در این گردهمایی، دفاع از اعتصاب و کمپین ضدفساد او بود که با هیجان زیادی راجع به آن صحبت می‌کردند و حتی معتقد بودند که این جنبش در نهایت می‌تواند به تغییر در قانون اساسی منجر شود.

معترضان با کلاه‌های سفیدی که بر سر داشتند فریاد می‌زدند «آنا یعنی هند و هند یعنی آنا». در ۱۲ مارس، آقای هزار به میعادگاه قدیمی خود بازگشته‌ بود. در نهایت وقتی جمعیت طبق قرار قبلی در محل حاضر نشدند، او به گریه افتاده بود. کاری که با هیجان و اشتیاق زیاد شروع شده‌بود، پایانی مضحک را پیش روی خود می‌دید.

رنج آقای هزار نشان‌دهنده تغییرات در سیاست‌های ملی هندی‌ها است. جانشین سابق او، اکنون تبدیل به رقیبش شده‌است، آرویند کجریوال رهبری یک گروه مردمی ضدفساد را بر عهده دارد یا حزب «آم ادمی» که از او پیشی گرفته‌است.

اما شاید بتوان ریشه ناراحتی آقای هزار را در ویژگی بارزی از زندگی سیاسی در هندوستان پیدا کرد: یکدست شدن روسای احزاب محلی. به‌رغم اینکه آقای هزار، سیاست‌های انتخاباتی را مورد استهزا قرار می‌دهد، آن را «فاسد» می‌نامد و حتی مردم عادی را برای فروش رایشان در ازای دریافت یک «ساری» سرزنش می‌کند، در انتخابات سراسری پیش رو که در ۷ آوریل (۱۸ فروردین سال جاری) برگزار می‌شود از یکی از کاندیداهای محلی حمایت کرده‌است. این شخص، ماماتا بانرجی، نخست‌وزیر مستقل ایالت بنگال غربی است. این دو شخص به یک زوج سیاسی تبدیل شدند و برای تحقق «بیانیه ۱۷ بندی» عجیب آقای هزار با یکدیگر متحد شدند. بیانیه‌ای که طبق آن، روستاها باید به کانون تمرکز سیاست‌گذاری‌های ملی تبدیل شوند. برای او شرکت در یک منازعه انتخاباتی بیش از هر کار دیگری شرم‌آور است. به علاوه بانرجی هم نتوانست از حمایت او در ایالت‌های شمالی و شمال شرقی استفاده‌کند؛ اما او اعتنایی به این مساله نکرد.

بانرجی همچنین اهداف بلندپروازانه‌تری دارد که با بیش از ۶ فرماندار ایالات دیگر در آنها مشترک است. فرماندارانی که آینده سیاسی آنها بر انتخابات و دولت بعدی تاثیر می‌گذارد. خانم بانرجی درصد زیادی از رای بنگال غربی را در اختیار خود دارد (با جمعیتی حدود ۹۵ میلیون نفر، چیزی در حدود جمعیت فیلیپین) و حزب او در مجلس ترینامول، ششمین حزب بزرگ پارلمان است. به علاوه حدود ۱۹ نماینده مجلس نیز همراهی خود را با او اعلام کرده‌اند که بر قدرتش می‌افزاید.

در سطح کشور، کنگره و حزب مردم هند (BJP) بزرگ‌ترین ائتلاف‌های باقی‌مانده هستند. برخی پیش‌بینی می‌کنند که فضای سیاسی هند به یک نظام ۲ حزبی بدل شود؛ اما فاصله از این تحول اکنون زیاد است. انتخابات پیش رو، بیش از آنکه یک رقابت دوجانبه باشد، رقابتی شلوغ و درهم میان احزاب مختلف است. رای‌دهی در هفت مرحله انجام می‌شود تا بتوان همه ۸۵۰ میلیون واجد شرایط رای دادن را به پای صندوق‌های رای کشاند. نتیجه انتخابات در شانزدهم ماه مه، برآیند رقابت‌های انتخاباتی در ۲۸ ایالت خواهدبود. در ایالت‌های بزرگ از جمله آندرا پرادش، آسام، بیهار، پنجاب، تامیل نادو، اوتار پرادش و بنگال غربی، حداقل یکی از احزاب بزرگ (و گاهی هر دوی آنها) در موضع ضعف قرار دارند.

احزاب محلی این امکان را دارند که قدرت بیشتری کسب کنند. در هر کدام از هشت انتخابات سراسری گذشته، این احزاب (به علاوه کمونیست‌ها) مجموعا توانسته‌اند بیش از نیمی از کل آرا را از آن خود کنند. نتیجه این بوده که قانون ائتلاف به‌عنوان یک هنجار سیاسی پذیرفته شده‌است. آخرین باری که یک حزب به تنهایی توانست هم دولت و هم اکثریت کرسی‌های مجلس را در هندوستان در اختیار بگیرد، به یک نسل قبل، یعنی سال ۱۹۸۴، بازمی‌گردد. برخی پیش‌بینی می‌کنند که آرای کنگره به کمترین حد خود در تاریخ، یعنی ۲۰ درصد برسد. اگر این پیش‌بینی درست باشد، BJP بیشترین منفعت را کسب‌ خواهدکرد؛ اما احزاب محلی نیز از آن منتفع خواهندشد.

البته این به آن معنی نیست که آنها می‌توانند یک دولت تشکیل دهند. به ندرت اتفاق می‌افتد که یک مقام محلی سودای نخست‌وزیری در سر داشته باشد؛ به‌خصوص اینکه بخواهد با متحد کردن احزاب کوچک‌تر به این مهم دست یابد. علت نیز این است که ایجاد ائتلافی قوی میان این احزاب که بتواند پایداری داشته‌باشد نیز تقریبا امری غیرممکن است. رقابت بین افراد یک منطقه گاهی آنقدر شدید است که حتی تشکیل ائتلاف میان احزاب اصلی محتمل‌تر از گرد هم آوردن آنها به نظر می‌رسد. برای مثال در ایالت بزرگ اوتار پرادش، رقابت بین ملایم سینگ و میاواتی که احزابشان به ترتیب سومین و چهارمین احزاب بزرگ هند هستند، به همین شدت است.

بنابراین وقتی در ششم مارس، نیتیش کومار رسما اعلام کرد که برای انتخابات سراسری نام‌نویسی خواهد کرد، با موجی از تمسخر روبه‌رو شد. آقای کومار که فرماندار ایالت بیهار (با جمعیت ۱۰۶ میلیون نفر) است، مواضعی سکولار دارد و برای سیاست‌های موفق ضدفقرش معروف است. قاعدتا نباید این اظهار نظر کومار تا این حد مسخره جلوه می‌کرد؛ اما نارندرا مودی، که نامزد اصلی حزب BJP است، طی سفری که به این ایالت داشت، اظهار کرده بود که هم‌پیمان سابقش، آرزوی شخصی‌اش را بیان کرده است و اکنون به نظر می‌رسد که آرای آقای کومار رو به کاهش گذارده‌است. او پس از قطع همکاری با حزب BJP در سال گذشته و از دست دادن آرای طرفداران این حزب، تا حد زیادی جایگاه خود را از دست داده‌است. رهبران محلی عمدتا از ائتلاف‌های ملی در جهت مقاصد محلی خود استفاده می‌کنند. گاهی هدف از این کار تامین منابع مالی است. حزب بزرگ مستقر در ایالت«تامیل نادو»، یعنی «دراویدا مونترا»، هم ائتلافی پیشین حزب کنگره، پذیرفت که در ازای حمایت برخی فرمانداران ایالت‌ها، حمایت ۱۸ نماینده مجلس ملی را از دست دهند؛ چرا که یک فرماندار فاسد می‌تواند منابع مالی زیادی را برای حزبی که به آن تمایل دارد، جذب کند.به‌طور مشابه، برخی از افراد در ایالت‌های بیهار و اوتار پرادش از دولت ملی حمایت می‌کنند تا به هر طریقی بتوانند به منابع مالی دولتی دست پیداکنند یا از پیگرد قانونی دولت نسبت به تخلفی که انجام داده‌اند، مصون بمانند.

البته همه افراد تنها به دنبال منافع شخصی خود نیستند. خانم بانرجی می‌خواهد از طریق بخشش بدهی‌های ایالت بنگال غربی، زمینه رشد اقتصاد راکد این منطقه را فراهم‌کند. آقای کومار همواره گفته‌است که مردم فقیر ایالت بیهار مستحق این هستند که از دید دولت مرکزی، منطقه محروم شناخته‌شوند؛ چرا که این تغییر موجب دریافت کمک‌های مالی بیشتر از دولت برایشان خواهدشد. فرماندار ایالت تامیل نادو، «جایرام جایالالیتا»، احتمالا در انتخابات پیش رو در میان مقامات مناطق، بیشترین آرا را کسب کند. حتی ممکن است با توجه به مواضع مقتدرانه‌اش در قبال سریلانکا به واسطه بدرفتاری با چند تبعه اهل تامیل، آرایش در سایر ایالت‌ها هم افزایش یابد.

با این حال در هندوستان بسیار کم پیش‌ می‌آید که بشنوید کسی به جای صحبت از رهبری بهتر، از جزئیات سیاست‌های ‌جدید صحبت‌کند. علت اصلی اینکه دولت جدید هم مانند دولت قبلی در اجرای اصلاحات اقتصادی تعلل می‌کند این است که رای الکترال مقامات محلی برای آنها اهمیت زیادی دارد. فرمانداران سرسخت ایالت‌ها، ممکن است در برابر تغییرات نرخ مالیات‌ها مقاومت‌کنند یا از جذب سرمایه‌گذاری مستقیم بیشتر جلوگیری می‌کنند. آینده انتخاباتی آقای هزار با ابهام زیادی همراه است؛ اما افراد زیادی هستند که می‌توانند بر آن تاثیر بگذارند.

مترجم: سعید لاریجانی