درمان مهره‌های شکسته

پیش از ورو به بحث، ابتدا ساختمان ستون مهره‌ها را در ذهن خودتان تصور کنید. بله، درست است که مهره‌ها را به صورت آجرهای یک ستون و دیسک‌ها را به عنوان ملات سیمانی آن فرض می‌کنید ولی …

پیش از ورو به بحث، ابتدا ساختمان ستون مهره‌ها را در ذهن خودتان تصور کنید. بله، درست است که مهره‌ها را به صورت آجرهای یک ستون و دیسک‌ها را به عنوان ملات سیمانی آن فرض می‌کنید ولی باید بدانید مهندسی بی‌نظیری که خداوند در خلقت ستون مهره‌ها قرار داده باعث شده همانند ستون‌های محکم و قدرتمند، ایستا باشد و به طور منحصر به فردی به جلو و عقب خم شود و به طرفین نیز چرخش داشته باشد. هیچ ستونی را با این ویژگی در عالم نداریم...

اینک به ضایعاتی که به آسیب مهره‌ها منجر می‌شوند، می‌پردازم. این ضایعات فراوان‌اند اما برای درک بهتر شما، آنها را در چهار گروه طبقه‌بندی می‌کنم:

۱) ضایعات مادرزادی،

۲) ضایعات عفونی،

۳) ضایعات غده‌ای

۴) تروما یا ضربه به مهره. این صدمات، به خصوص در فصل سرما و به ویژه در خانم‌هایی که سنین یائسگی را می‌گذارنند و از قوام استخوانی خوب بی‌بهره‌اند، شایع است. وقتی ضربه‌ای به ستون فقرات وارد می‌شود، مثلا شما روی زمین سر می‌خورید و مهره‌هایتان محکم به زمین می‌خورد، بسته به نیرویی که وارد می‌شود می‌تواند چند نوع شکستگی ایجاد کند. این نیرو که به ستون مهره‌ وارد می‌شود، می‌تواند آن را به جلو خم کند. اگر میزان این خم‌شدگی به جلو زیاد باشد باعث شکستن جسم مهره خواهد شد. اگر ارتفاع جلوی مهره و ارتفاع پشت آن را یکسان در نظر بگیریم و آن را ۱۰۰ فرض کنیم، با توجه به ارتفاع عقب مهره که دست نخورده باقی مانده است می‌توانیم درصد این شکستگی جلوی مهره را حساب کنیم.

اگر جلوی جسم مهره ۱۰ درصد یا ۲۰ درصد و حتی۳۰ درصد شکسته و فشرده شده باشد، نیازمند درمان جراحی نیست؛ منتها یک شرط مهم دارد که بیمار دچار ضایعه‌ عصبی نشده باشد (در مبحث دیسک‌ها گفتم که از احساس گزگز و بی‌حسی در اندام‌ها گرفته تا بی‌اختیاری در دفع ادرار و مدفوع را علامت عصبی می‌دانیم.) و اما درمانی که برای این مهره شکسته در نظر داریم استراحت مطلق است. راجع به مفهوم استراحت مطلق هم به طور مفصل بحث کردیم که یعنی حتی‌المقدور از جا بلند نشوید و جز برای ضروریات برنخیزید. بسته به میزان شکستگی و التیام آن، مدت استراحت مطلق از ۴ تا ۶ هفته متغیر است. اگر درصد خم‌شدگی به جلو زیاد است (یعنی مهره از جلو روی هم خوابیده و فشرده شده) صلاح است در محلی از کمرتان که قوز ایجاد شده یک رُل قرار دهید و روی آن به حالت طاق‌باز بخوابید. چه‌طور رُل درست کنید؟ یک حوله را به صورت گرد درآورده و دورش چسب بزنید. در اوایل کمی دردناک است اما به خاطر اثر تدریجی فشاری، کمک می‌کند که شکل طبیعی مهره‌ باز گردد. همه اینها در مورد کسانی گفته شد که پوکی استخوان ندارند. در آینده درباره شکستگی مهره این افراد نیز صحبت می‌کنیم.

کلینیک مغز و اعصاب

دکتر مسعود خدیوی - متخصص جراحی مغز و اعصاب و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران