حل معمای نیم قرنی برخورد شهاب سنگی با ماه

پس از گذشت نیم قرن از مشاهده دكتر استوارت از برخوردی عظیم در سطح ماه , این رصد تایید شد

پس از گذشت نیم قرن از مشاهده دكتر استوارت از برخوردی عظیم در سطح ماه ، این رصد تایید شد.

ساعاتی پس از نیمه شب روز ۲۴ آبان سال ۱۳۳۰ ، منجم آماتوری در اكلاهاما به ماه چشم دوخته بود . دكتر لئون استوارت (Leon Stuart) مشغول تصویر برداری از سطح ماه بود كه ناگهان درخشی نورانی را در قسمت میانی ماه مشاهده و از آن عكسبرداری كرد. وی در آن زمان معتقد بود كه شاهد برخورد شهابسنگی عظیم با سطح ماه بوده است. اگر نظر وی تایید می شد وی نخستین انسانی بود كه موفق به رصد و ثبت برخوردی در این اندازه با سطح ماه شده بود. این موضوع در آن زمان بحثهای فراوانی به وجود آورد گروهی این گزارش را تایید كردندو گروه دیگری آن را رد كردند و حتی عنوان كردند كه این درخش حاصل از ورود شهابی به جو زمین از آن ناحیه آسمان بوده و به نظر آمده كه در سطح ماه تشكیل شده است. استوارت در سال ۱۳۴۸ فوت كرد اما بحثها بر سر عارضه ای كه به نام پدیده استوارت مشهور شده بود ادامه یافت و حتی پس از تعداد بسیار زیادی از پروازهای فضایی به مقصد ماه و راهپیمایی شش فضانورد بر سطح این قمر زمین ، ماهیت این مشاهده مشخص نشد. اكنون به نظر می رسد دو دانشمند سیاره شناس موفق به تایید رصد استوارت شده اند. دكتر بنی . جی . براتلی (Dr.Bonnie.J.Baratli) از آزمایشگاه جت پیشران ناسا (NASA/JPL)و دكتر لان جانسون (Dr.Lane Johnson) از كالج Pomona به دنبال سرنخهایی از این برخورد می گشتند . نقطه آغازین تحقیقات آنان عكس به جای مانده از استوارت بود. اما محاسبات نشان می داد برخوردی كه درخش آن ثبت شده است موجب به وجود آمدن گودالی در سطح ماه شده كه قطر آن كمتر از آن است كه با بهترین تلسكوپهای زمینی دیده شود. بنابراین آنها به تصاویری كه مدارگردها از سطح ماه تهیه كرده بودند متوسل شدند ابتدا محوطه ا ی به قطر ۳۵ كیلومتر ، در اطراف محل احتمالی برخورد را با كمك تصاویر مدار گرد ماه كه در سال ۱۳۴۶ تهیه شده بود ، مورد بررسی قرار دادند اما هیچ عارضه ای كه مشابه محل برخورد باشد نیافتند . آنها در مرحله بعدی تصاویری را كه مدار گرد كلمنتن (Clementine) در سال ۱۳۷۳ از سطح تنها قمر زمین تهیه كرده بود مورد بررسی قرار دادند و این با ر موفق شدند. محاسبات این گروه نشان می داد كه شهابسنگ برخوردی با سطح ماه باید در حدود ۲۰ متر قطر داشته باشد ، بنابراین این برخورد باید گودالی به قطری در حدود ۱ تا ۲ كیلومتر از خود به جای گذاشته باشد. ضمنن اینكه این حفره جدید باید جوان بوده و از اثرات پدیده فرسا یش در امان مانده باشد. برای تعیین عوارض جوان سطح ماه دو نكته را باید مورد نظر داشت. نخست آنكه این عوارض دارای تلالوئی آبی رنگ هستند. این امر به دلیل آن است كه بخشهای كوچكی از خاك ماه در این نقاط قابل رویت است كه هنوز تحت تاثیر پدیده ای كه از آن به عنوان " آب و هوای فضایی " نام برده میشود و موجب قرمزشدن خاك سطح ماه میگردد، قرار نگرفته است. از سوی دیگر این نواحی نور بیشتری را نسبت به محوطه اطراف خود بازتاب می دهند. در بررسی تصاویر كلمنتن حفره ای به قطر ۵/۱ كیلومتر مشخص شده بود كه با محل درخش ثبت شده در تصویر دكتر استوارت همخوانی داشت. این نقطه كه با رنگی آبی می درخشید بازتاب بیشتری از نور را ایجاد می كرد و تمام شرایط آن منطبق با گزارش استوارت بود. بنابر محاسبات انجام شده انرژی این برخورد ۵/۰ مگاتن و قدرت آن ۳۵ برابر قدرت بمب اتمی منفجر شده در هیروشیما بوده است. با بررسیهای آماری مشخص شده است كه سطح ماه در طی یك بازه ۵۰ ساله در معرض چنین برخوردهایی قرار دارد. یافتن این حفره برخوردی نشان از آن دارد كه حدس استوارت درست بوده است ضمن اینكه باید توجه داشت وجود نوعی از فعالیتهای آب و هوایی ( كه منجر به فرسایش در سطح ماه می شود) نشان از آن دارد كه این قمر زمین چندان هم مرده نیست . فرزند دكتر استوارت كه حدس پدرش پس از نیم قرن با اثبات رسید در این باره گفت " پدرم معتقد بود دانش نجوم چیزی جز حدسها و تلاش برای اثبات یا رد انها نیست و من مطمئنم كه هم اكنون پدرم از اینموضوع بسیار خوشحال است"